پکن از خروج قریب الوقوع نیروهای ناتو و ایالات متحده از افغانستان نهایت بهره را میبرد.
جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، اوایل ماه جولای اعلام کرد که نیروهای ایالات متحده تا تاریخ ۳۱ آگوست از افغانستان خارج خواهند شد؛ این تاریخ از موعد پیشین خود یعنی ۱۱ سپتامبر به جلو آمده است.
در همین حین، طالبان همزمان با نزدیکتر شدن عقبنشینی آمریکا پیشرویهای خود در افغانستان را افزایش داده است.
دبیر مطبوعاتی پنتاگون جان کربی ۹ آگوست اعلام کرد نیروهای ایالات متحده به برگزاری جلسات با پاکستان با تاکید بر نقش این کشور به عنوان یک میانجی کلیدی در ادامه درگیریها پس از خروج ناتو-ایالات متحده ادامه خواهند داد. کربی ضمن اشاره به وضعیت امنیتی رو به تنزل در افغانستان گفت دولت ایالات متحده از بابت نگرانیهای امنیتی رو به افزایش درباره یورشهای بیپروایانه طالبان عمیقاً نگران است.
دولت چین که آماده تغییر قدرت در منطقه است، اخیراً از هیئتی از نمایندگان طالبان در شهر تیانجین میزبانی کرده است. وزیر امور خارجه رژیم چین، وانگ یی روز ۲۸ جولای با رهبر ارشد طالبان ملا عبدالغنی برادر و هشت تن دیگر از نمایندگان طالبان دیدار کرد که نشاندهنده به رسمیت شناختن این گروه توسط پکن به عنوان یک نیروی سیاسی مشروع در کشور است.
دیدار پکن با طالبان
طبق بیانیه وزارت امور خارجه پکن، وانگ در جریان این دیدار از طالبان خواست تضمین کند که به اسلامگرایان افراطی که شاید در منطقه غربی چین یعنی شینجیانگ به دنبال حمله باشند پناه ندهد. در این بیانیه آمده است که برادر ضمن موافقت گفته است طالبان «هرگز به چنین نیرویی اجازه نخواهد داد از منطقه افغان برای اقدامات به ضرر چین استفاده کند».
چین با افغانستان ۴۷ مایل مرز مشترک داشته و از دیرباز تا کنون از بابت احتمال وقوع طغیان اسلامی در شینجیانگ که محل سکونت ۱۳ میلیون مسلمان ترک است نگران بوده است.
پکن در انظار عموم اصرار داشته طالبان با دولت مرکزی تحت حمایت ایالات متحده به دنبال یک توافق صلحآمیز باشد اما کارشناسان معتقدند این رژیم چشم انتظار یک افغانستان تحت رهبری طالبان است تا طرحهای توسعه حزب کمونیست چین (حکچ) در آسیای مرکزی را به پیش برد.
سردا تریفکوویچ، کارشناس جهادگرایی و متخصص روابط خارجی از موسسه شارلمان گفت: «روز به روز آشکارتر میشود که به زودی پس از تکمیل خروج ایالات متحده طالبان به قدرت برخواهد گشت یا دست کم به عنوان یک نیروی سیاسی برجسته در افغانستان مجدداً مستقر خواهد شد».
او به اپک تایمز گفت: «منطقی است که چین به خصوص با توجه به منافع ژئوپلوتیکی خود در منطقه که در صدر آن بندر بلوچی گوادر قرار دارد که یکی از ویژگیهای کلیدی راهروی اقتصادی چین – پاکستان بوده و نقشی حیاتی در ابتکار کمربند و جاده ایفا میکند، به دنبال برقراری روابط با طالبان باشد».
منافع اقتصادی
راهروی اقتصادی چین پاکستان (سیپک) یک پروژه زیرساختی عظیم در پاکستان به مدیریت چین و جزئی از ابتکار کمربند و جاده شی جین پینگ، رهبر چین است. ابتکار کمربند و جاده یک پروژه سرمایهگذاری زیرساختی جهانی با هدف تبدیل اقتصاد چین به یک ابر قدرت است.
رسانههای پکن بندر گوادر در جنوب غربی پاکستان را به علت موقعیت جغرافیاییاش «ابر زنجیر» سیپک مینامند. پروژه سیپک در گوادر توسط سازمان سیپک آتاریتی و مرکز تفوق سیپک کنترل میشود؛ این دو سازمان وظیفه راهاندازی پروژه پس از یک دوره توقف را برعهده دارند. در پروژه نهایی یک جاده از منطقه شینجیانگ چین به ساحل پاکستان ساخته خواهد شد.
ترفکوویچ گفت: «از نظر چین داشتن یک افغانستان تحت سلطه طالبان که با پروژه سیپک و سایر پروژهها همراه باشد هم محتاطانه است و هم قابل تحقق».
کارشناسان منطقه همگام با خروج نیروهای ایالات متحده و ناتو از کشور درباره عواقب به جا گذاشتن افغانستانی ناآرام و ناپایدار برای نیروی سیاسی طالبان هشدار دادهاند.
عظیم قریشی، مدرس روابط چین-خاورمیانه در دانشگاه کامستس و قائد اعظم اسلامآباد گفت: «چین خلاء به جا مانده از ایالات متحده را پر میکند. گفتگوهای مستقیم طالبان با پکن نشان میدهد چین وظیفه میانجیگری صلح در افغانستان جنگزده را عهدهدار شده است».
قریشی گفت: «اگر پکن بتواند با موفقیت روابط خوبی با طالبان برقرار سازد، اعتماد دولت افغان را جلب کرده و یک معامله صلح ایجاد کند، پکن بزرگترین برنده خواهد بود».
اما پکن به پاکستان وابسته است و هماکنون نیز برای تحقق این امر با این کشور روابط نزدیکی دارد.
محمد شعیب، استادیار روابط بینالملل دانشگاه دفاع ملی اسلامآباد گفت: «چین درک چندانی از افغانستان ندارد و به همین دلیل است که در این رابطه به دنبال پاکستان است».
هدف اصلی اسلامآباد و پکن صلح و ثبات در افغانستان است.
قریشی در رابطه با بلوک جمهوریهای آسیای مرکزی گفت: «شرکتهای چینی که در پاکستان، افغانستان و ایران سرمایهگذاریهای هنگفتی انجام دادهاند از پتانسیل عظیم تجارت در این منطقه به خوبی آگاه هستند و صلح هدف نهایی آنان است چون صلح با خود سود هنگفتی به همراه میآورد. چین میتواند از طریق سیپک پاکستان و افغانستان راه آسانتری به جمهوریهای آسیای مرکزی داشته باشد».
اما ارتباط با طالبان برای پکن یا پاکستان یک استراتژی خطاناپذیر نیست. پاکستان در اقدامات دیپلماتیک اخیر خود با طالبان که یک بازیگر غیر قابل پیشبینی در سیاستهای منطقهایست دچار مشکل شده است.
کارشناسان آمریکایی هشدار دادهاند هرچند طالبان قول داده که ذاتاً متحول شده اما خائن است. توافقهای اصلاحی پیشین با رهبری طالبان سرانجام بدی داشتهاند. رفتار غیر قابل اعتماد و بیثبات طالبان همراه با حضور شبهنظامیان متخاصم در منطقه باعث شده فرآیند صلح با دستاندازهای بسیاری ادامه یابد.
در همین حین، دولت بایدن هشدار داده است اگر طالبان با زور افغانستان را تحت سلطه درآورد، این گروه نظامی را منزوی خواهد کرد.
مطالب دیگر:
فایزر-بیونتک و مدرنا میلیاردها دلار از دوز تقویتکننده واکسن کووید۱۹ کسب خواهند کرد
رئیس جمهور افغانستان در مذاکرات اضطراری وعده داد از مردم در مقابل حمله طالبان دفاع کند
رژیم چین با صدور حکم سنگین برای یک شهروند کانادایی، اعتراض بینالمللی را برانگیخت
