برنامه همکاریهای جامع ایران و چین، موسوم به برنامه ۲۵ ساله، روز شنبه هفتم فروردینماه، در دیدار وزرای امور خارجه دو کشور در تهران امضا شد.
امضای این سند، به منظور همکاری طولانی مدت و استراتژیک در حوزههای متعدد سیاسی، امنیتی، دفاعی، فرهنگی، کشاورزی، اقتصادی، علمی، جهانگردی، انرژی، مخابراتی و فناوری ارتباطات، تجاری، بهداشت، سلامت و… است. با این همه، این توافق جامع را میتوان در سه محور کلی خلاصه کرد: محور نظامی امنیتی، محور اقتصادی، و محور فرهنگی.
نظر به عملکرد چین کمونیست در موارد مشابه در سایر نقاط دنیا، و همینطور پیشینه حضورش در ایران، نتیجه نهایی و دراز مدت هر کدام از محورهای این توافق برای ایران میتواند نگرانکننده و زیانبار باشد.
در این میان آنچه بیشتر باعث نگرانی مردم و حتی برخی مسئولان شده، منتشر نشدن مفاد این توافقنامه سنگین است. به طوری که علی مطهری، نماینده پیشین مجلس در توییتر خود نوشته است «سند جامع همکاری ۲۵ ساله ایران و چین در حالی توسط وزرای خارجه دو کشور امضا شد که نه مردم از محتوای آن آگاه شدند و نه نمایندگان مردم در مجلس، این نگرانی وجود دارد که ما به خاطر نیاز اقتصادی به چین، دست پایین را در این سند داشته باشیم.»
حضور چین در عرصه اقتصاد ایران
رفتار منفعتطلبانه چین، در نقاط مختلف دنیا، این واقعیت را بارها نشان داده است که چین کمونیست فقط در پی منافع خود هستند، و قابل اعتماد نیستند. از نمونههای بارز در این زمینه، بندر هامبانوتا در سریلانکا است که به عنوان یک قطب مهم استراتژیک در اقیانوس واقع هند است. چین امتیاز این بندر را برای ۹۹ سال بهدست آورده است زیرا سریلانکا قادر نبوده است بدهیهای خود در ازای سرمایهگذاریهای سنگین چین بپردازد. شماری از کشورهای آفریقایی مانند جمهوری کنگو، جیبوتی و زامبیا بهشدت به چین بدهکارند. چین روی ۸۰ درصد درآمد نفتی در اکوادور دست گذاشته است تا هزینه یک پروژه عظیم سدسازی در این کشور جبران شود. پروژهای که از نظر فنی ایرادات بسیاری دارد. در حالی که کشورهای آسیایی و آفریقایی از وامهای میلیاردی چین استقبال میکنند، بسیاری معتقدند که پکن از این طریق، آنها را به سوی وابستگی اقتصادی و سیاسی سوق میدهد.
نمونههای ایرانی این رفتار منفعتطلبانه چینی نیز موجود است. چین، در سالهای اخیر، در اجرای بسیاری از تعهدات خود در ایران، کوتاهیهای بسیاری داشته است. برای مثال، میتوان از مشارکت چین در ساخت بزرگراه تهران شمال نام برد. این پروژه بیست سال در دست چینیها قرار داشت و هیچ پیشرفتی صورت نگرفت، و چینیها برای ساخت این آزادراه، گروکشی میکردند و در نهایت، پس از مدتی فاینانس را رها کردند. در انتها پیمانکاران و مشاوران ایرانی به این پروژه ورود کردند و آن را با قیمتی پائینتر به مرحله بهرهبرداری رساندند.
خلع ید و اخراج شرکت پیمانکار چینی، در سال ۱۳۹۳ از طرح توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان جنوبی که اعتبار آن دو و نیم میلیارد دلار پیشبینی شده بود، و خروج چین از کنسرسیوم فاز ۱۱ پارس جنوبی و همینطور زیانهایی که در قرارداد با میدان آزادگان شمالی ایجاد کرد که منجر به عدم برداشت ایران از این میدان مشترک گازی به نفع کشور مقابل، تمام شد، نمونههای بازر این خلف وعده چینیها است.
همچنین عدم تلاش پیمانکاران چینی در عملیاتی کردن طرح فولاد زرند، ناموفق ماندن همکاری چینیها با سازمان انرژی اتمی ایران در طراحی مجدد رآکتور آب سنگین اراک و دهها طرح ناقص و نیمهتمام دیگر در صنایع برق، ساخت نیروگاه و کشیدن خط لوله، شواهدی دیگری از این دست هستند.
در عرصه سیاسی نیز چین که عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل و دارای حق وتو است تاکنون هیچ قطعنامۀ صادر شده علیه ایران را که به تحریمهای سنگین اقتصادی منجر شده، وتو نکرده است.
گفته شده است که چین طی سند ۲۵ ساله، در مقابل سرمایهگذاری هنگفت در بخش نفت، گاز و انرژی، و همینطور حمل و نقل ایران، امتیازات نامشخص و متعددی دریافت میکند که در این راستا خبرهایی درباره حضور کارگران و پرسنل فنی چینی در داخل ایران، و حتی پرسنل امنیتی چینی با هدف حفاظت از منافع چین، به گوش میرسد. این در شرایطی است که ایران با بحران بیکاری روبرو است و اینگونه فرصت حضور نیروهای بومی در پروژهها از بین میرود.
مفاد دقیق موافقتنامه منتشر نشده است، بنابراین نظام پولی پرداخت و بازپرداخت وامها، سود وامها، تضمین و تعهدات حسن انجام پروژهها و همینطور زمانبندیها نامشخص است. همچنین نگرانیهای زیادی در مورد امتیازاتی که به چین در خصوص حق بهرهبرداری از بنادر و جزایر و آبهای جنوبی ایران داده شده است، وجود دارد.
همکاری با چین در عرصه نظامی و امنیتی
از دید نظامی و امنیتی، چین کشوری است که روز به روز عملکردی تهاجمیتر به خود میگیرد. حضور نظامی چین در دریای چین جنوبی همواره تجاوز به حریم سایر کشورهای حوزه این دریا است و ادعای چین مبنی بر حاکمیت آبهای فراتر از محدوده ۱۲ مایلی این کشور از جمله آبهای مناطقی در سواحل اندونزی، ویتنام، برونئی و مالزی، گواهی بر رفتار قلدرمأبانه چین با تکیه بر توان نظامی خود است.
همچنین چین با تکیه بر توان نظامی خود در سالهای اخیر تمامیت ارضی تایوان را از طریق تهدیدهای مکرر به خطر انداخته است. عملکرد ارتش چین، همواره ورای تعهدات و شرح وظایف تعریف شده یک نیروی نظامی است. به طوری که با تأسیس یا خرید سهام شرکتهایی در حوزههای مختلف اقتصادی و فناوری، موجب اخلال در عملکرد بخش خصوصی شده است، و حتی سوابق و مستندات دقیقی در دسترس است که ارتش چین، از طریق بیمارستانهای خود در عمل برداشت بدن زندانیان عقیدتی، که منجر به مرگ آنان میشود، دخیل است.
از لحاظ امنیتی، نیروهای امنیتی چین، در سراسر سرزمین پهناور چین، یک سیستم گسترده و فراگیر و عظیم، بر پایه سرکوب خشن هر گونه صدای مخالف، و عقاید ضد کمونیستی، و ضد نظام تک حزبی حاکم را تشکیل دادهاند. سالها است که گزارشات سازمانهای حامی حقوق بشر، از جمله عفو بینالملل چین را به خاطر آمار اعدامهای سیاسی، سرکوب روزنامهنگاران و حامیان دموکراسی، حبس از طریق زندان و اردوگاههای کار اجباری گسترده، مورد انتقاد قرار داده است.
کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل گزارش داده است که دست کم یک میلیون مسلمان چینی در اردوگاههایی در منطقه مسلماننشین شینجیانگ چین حبس شدهاند، و با هدف سرکوب فرهنگی و مذهبی آنان، هدف بازآموزی و شستشوی مغزی قرار گرفتهاند. واشنگتنپُست چندی پیش به نقل از یک زن مسلمان چینی به نام رقیه که موفق شده بود از اردوگاهی در چین بگریزد، مینویسد تمام مسلمانان اویغور زیر ۳۵ سال (چه زن و چه مرد) از سوی ماموران امنیتی چین مورد تجاوز و آزار و اذیت قرار میگیرند.
همکاری فرهنگی با چین
در مفاد توافقنامه با چین، جنبه فرهنگی نیز با تکیه بر بر ارتقای تبادلات مردمی (گردشگری)، رسانهای، دانشگاهی، نهادهای مختلف غیردولتی فرهنگی، انجمنهای دوستی و سازمانهای مردمنهاد لحاظ شده است. اینکه ایران با پیشینه چند هزارساله یکتاپرستی، با یک حکومت کمونیستی، که الحاد و خداناباوری، اساس ایدئولوژی آن است، توافقنامه فرهنگی امضا کند، جای تعجب دارد.
امروزه، موسساتی چینی به نام کنفسیوس، در رأس نفوذ فرهنگی حزب کمونیست چین در سایر کشورهای دنیا قرار دارد. چینیها مدعی هستند فعالیت این مؤسسات فرهنگی، و در راستای توسعه زبان چینی است. اما واقعیت پشت پرده فعالیت این مؤسسات، توسعه فرهنگ کمونیسم، اشاعه تبلیغات سیاسی با هدف اعتبار دادن بینالمللی به حزب کمونیست چین، و نفوذ نرم سیاسی، فرهنگی توسط چین در کشور میزبان است.
در سالهای اخیر، نهادهای اطلاعاتی متعددی در سراسر دنیا معتقد هستند که این مؤسسات، بخشی از ابزار اعمال نفوذ پکن در خارج از کشور است و در سالهای اخیر، تعداد فزایندهای از مؤسسات آموزشی در کانادا، ایالات متحده، استرالیا و اروپا روابط خود را با این مؤسسات قطع کردهاند. بودجه این مؤسسات مستقیماً توسط حزب کمونیست چین تأمین میشود و مدرسین آنها نیز توسط حزب کمونیست تعیین شده و تحت نظارت پیوسته این حزب هستند. در کشورهای صاحب علم و فناوری، یکی از مأموریتهای این مؤسسه، کمک به روند سرقت مالکیت معنوی و علمی، از طریق گماردن افراد چینی در قالب محقق و پژوهشگر در دانشگاههای کشور میزبان است.
اولین شعبه موسسه چینی کنفوسیوس در ایران، در دانشکده زبانها و ادبیات خارجی دانشگاه تهران گشایش یافت. پس از آن، دانشگاه مازندران دومین نهادی بود که در ایران میزبان این موسسه شد، و گسترش بیشتر این مؤسسه در ایران، در دستور کار قرار گرفته است.
حوزه سلامت و پزشکی
از دیگر بخشهای تأملبرانگیز سند همکاری ۲۵ ساله، همکاری در بخش سلامت و پزشکی است. این در حالی است که تازهترین بلای ایجاد شده توسط چین در این حوزه، که شیوع ویروس کرونا است هنوز پس از گذشته بیش از یک سال، در ایران و جهان قربانی میگیرد و میلیونها دلار خسارت به اقتصاد ضعیف ایران تحمیل کرده است.
به گفته بسیاری از محققان، اگر چین در هفتههای نخست شیوع ویروس در ووهان، اقدام به پنهانکاری نمیکرد و پزشکانی را که سعی داشتند به مردم درباره شیوع ویروس هشدار دهند مجبور به سکوت نمیکرد، این بیماری به جای آنکه یک بحران جهانی شود، به یک مشکل محلی در آن منطقه خلاصه میشد. آمار رسمی مرگ و میر ناشی از این ویروس در ایران تاکنون از ۶۲ هزار نفر فراتر رفته است، که میتواند با آمار کشتهشدگان یک جنگ تمام عیار برابری کند.
از سویی دیگر، نظام پیوند عضو در چین به شدت فاسد است و تجارت سیاه برداشت اعضای بدن زندانیان عقیدتی، با کمک نظام رسمی و دولتی پیوند عضو در چین روی میدهد. گزارشی ۱۶۰ صفحهای به همراه ۳۰۰ صفحه ضمیمه شامل اظهارات ۵۰ شاهد، متعلق به دادگاهی مستقل و مردمی سال گذشته در لندن که در بالا به آن اشاره شد، بیان کرد که هیچ نشانهای از توقف این جنایات توسط چین که در مقیاسی وسیع انجام میشود، وجود ندارد و چین، همچنان در حال کشتن زندانیان عقیدتی، و فروش اعضای بدن آنان است.
بیشتر بخوانید: یک دادگاه مستقل: چین هنوز در حال کشتن انسانها برای برداشت اجباری اعضای بدن است
هیئت تحریریه اپک تایمز:
سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین، در ساختمان شماره ۹ وزارت خارجه که همان کاخ زیبای شهربانی سابق تهران است، مقابل دوربینهای خبرنگاران به امضا رسید. در میان آنچه که ایران در این برهه تاریخی، لازم است بهتر و شفافتر درک کند، سرشت اهریمنی حزب کمونیست چین است، و باید به این بیاندیشد که حزبی که تاریخ ۷۰ سالهاش در چین، از آغاز تا به امروز مملو از کشتار و دروغ و فریب، بوده است و از این طریق باعث مرگ غیرطبیعی میلیونها نفر از مردم کشور خود شده است، هرگز خیرخواه هیچ ملتی نبوده و نخواهد بود.
مطالب دیگر:
سند ۲۵ ساله همکاری با کمونیستهای چینی، ایران را به کدام سو میبرد؟
بایدن گفت که به چین اجازه نمیدهد از آمریکا بهعنوان قدرت برتر جهان پیشی بگیرد