برنامه حزب کمونیست چین برای جنگ با ایالات متحده چیست؟ آیا جنگ سرد جدید بین ایالات متحده و چین در شرف تبدیل شدن به یک جنگ تمام‌عیار است؟ این یک مسئلهای مهم و کلیدی در تجزیه و تحلیل تحرکات رژیم چین و پرده‌برداری از الگوهای راهبردی بین‌المللی است. در این مقاله به بررسی دو دیدگاه می‌پردازیم.
دو هدف صد ساله حزب کمونیست چین
بر اساس دیدگاه نخست، حزب کمونیست چین به همین راحتی‌ها وارد جنگ نخواهد شد و قصد دارد هرگونه تصمیم‌گیری قاطع در خصوص تقابل بین این کشور و ایالات متحده را تا سال ۲۰۴۹ به تعویق بیندازد.
در سال ۲۰۲۰ شاهد نخستین نمونه جنگ سرد جدید بین چین و ایالات متحده بودیم و این وضعیت به سرعت در حال تغییر است. آنچه که در مورد حزب کمونیست چین دائما در حال تغییر ثابت باقی مانده، پایبندی این حزب به «اهداف صد ساله» خود است؛ و به خاطر همین اهداف اصرار دارد که همچنان در«دوره فرصت‌های راهبردی» قرار داشته باشد. و از آنجایی که حزب کمونیست هنوز در این دوره خاص قرار دارد، وارد جنگ با ایالات متحده نخواهد شد.
البته فاصله عظیم بین چین و ایالات متحده از جمله عواملی است که باعث بی‌میلی چین به شروع جنگ شده است. در زمان جنگ جهانی دوم، ژاپن از قدرت کافی برای طرح نقشه‌های راهبردی و حمله به بندر مروارید در هونولولو برخوردار بود. در شرایط کنونی، نیروی دریایی حزب کمونیست چین ازتوانایی لازم برای حمله به بندر مروارید برخوردار نیست، اما این دلیل اصلی عدم تمایل این کشور به شروع جنگ نیست. وقتی حزب کمونیست چین قدرت را در چین به دست گرفت، بسیار ضعیف‌تر از زمان حاضر بود؛ اما با توجه به اینکه از حمایت اتحاد جماهیر شوروی برخوردار بود، این جرأت را داشت که با ایالات متحده در کره شمالی وارد جنگ شود. در سال ۱۹۶۹، حزب کمونیست چین یک درگیری مرزی با اتحاد جماهیر شوروی داشت که بر سر جزیره ژنبائو (معروف به دامانسکی) آغاز شده بود. این نشان می‌دهد که تلاش‌های حزب کمونیست چین و عزم این حزب برای جنگ، دلیل اصلی تصمیم‌گیری در خصوص آغاز جنگ است.
در شرایط کنونی، حزب کمونیست چین به همین راحتی‌ها با ایالات متحده وارد جنگ نخواهد شد، چون جاه‌طلبی‌ها و برنامه‌های بیشتری دارد، اینکه: حزب کمونیست چین در نبرد سال ۲۰۴۹ ایالات متحده را شکست بدهد و کمونیسم بر جهان سیطره بی‌افکند. این جوهره «اهداف صد ساله» حزب کمونیست چین است.
«اهداف صد ساله» نخستین بار در سال ۱۹۹۷ در گزارش کار پانزدهمین کنگره ملی حزب کمونیست چین معرفی شد و در کنگره‌های شانزدهم، هفدهم و هجدهم نیز مورد تأکید قرار گرفت. سرانجام، در دوره دوم ریاست «شی جین پینگ» یک جدول زمانی و نقشه راه در نوزدهمین کنگره حزب کمونیست چین در سال ۲۰۱۷ ارائه گردید: «در راستای برپایی یک جامعه نسبتا مرفه از همه جهات و تحقق نخستین هدف صد ساله تا پایان سال ۲۰۲۱، باید ۱۵ سال دیگر تلاش کنیم تا در سال ۲۰۳۵ یک چین نسبتا مرفه داشته باشیم؛ سپس، باید ۱۵ سال دیگر به تلاش خود ادامه دهیم تا در سال ۲۰۵۰ به یک چین پیشرفته، مدرن و سوسیالیست دست یابیم».
دیپلماسی چین نیز تحت هدایت «شی» شکل جدیدی به خود گرفت: بر اساس دیپلماسی جدید، چین متعهد شده که به صلح، توسعه و همکاری‌های برد-برد پایبند بماند… و با حفظ و توسعه «دوره فرصت‌های راهبردی» زمینه دستیابی به «دو هدف صد ساله» و تحقق رویای چینی‌ها در خصوص «نوسازی ملی» را فراهم کند. در واقع، این راهبرد گول‌زننده جامعه جهانی را فریب داد و حزب کمونیست به یک فرصت ۴۰ ساله برای «اصلاح و ایجاد گشایش» دست یافت تا اینکه دونالد ترامپ در سال ۲۰۱۷ به ریاست جمهوری ایالات متحده رسید.
دوره فرصت‌های راهبردی به سر رسیده است
به دنبال تغییرات گسترده در شرایط داخلی و بین‌المللی چین از سال ۲۰۱۷، «دوره فرصت‌های راهبردی حزب کمونیست چین» به سر رسیده است. «اهداف صد ساله» در شرف تبدیل شدن به یک توهم هستند و حزب کمونیست چین متحمل فشارهای زیادی شده است.
اما ماهیت حزب کمونیست چین حکم می‌کند که هرگز به طور داوطلبانه کنار نکشد، تسلیم نشود یا تن به تغییر ندهد و تا انتهای راه به کار خود ادامه دهد. برای آنکه قدرت تا حد امکان در دست حزب بماند، حزب کمونیست چین «عزم راهبردی» خود را به رخ جهان می‌کشد و تصویر دومین قدرت اقتصادی جهان را به دنیا نشان می‌دهد. حزب کمونیست با تکیه بر این توهم اصرار دارد که با به تأخیر انداختن هرگونه رویارویی با ایالات متحده تا سال ۲۰۴۹ در راستای «اهداف صد ساله» خود گام بردارد.
تحلیل فوق بر اساس جلسه دفتر سیاسی حزب کمونیست (پولیت‌بورو) در ۳۰ جولای ارائه شده است. به گفته آژانس خبری شین‌هوآ، تصمیمات زیر در این جلسه اتخاذ گردید: «روند توسعه کشور در شرایط کنونی و آتی همچنان در بطن یک دوره راهبردی قرار دارد، اما تحولات و تغییرات جدیدی در خصوص فرصت‌ها و چالش‌ها به وجود آمده است. جهان امروز دستخوش تغییراتی شده که در یک قرن اخیر بی‌سابقه بوده است. صلح و توسعه همچنان دو موضوع مهم جهان هستند. در عین حال، فضای بین‌المللی به طور فزاینده‌ای پیچیده شده و بی‌ثباتی و عدم قطعیت در حال افزایش است».
به گفته شین‌هوآ، دفتر سیاسی گزارش کار خود را در جریان مجموع عمومی به کمیته مرکزی ارائه می‌دهد، جایی که شرکت‌کنندگان پیشنهادات خود را در خصوص برنامه پنج‌ساله چهاردهم (۲۰۲۵-۲۰۲۱) در رابطه با توسعه اجتماعی و اقتصادی و اهداف سال ۲۰۳۵ ارزیابی خواهند کرد. این یعنی هیچ تصمیمی در خصوص جنگ با ایالات متحده اتخاذ نشده است.
بلوف زدن در میانه پیشرفت‌ها و چالش‌های جدید
دیدگاه دوم حاکی از آن است که حزب کمونیست به تقابلات نظامی راهبردی خود با ایالات متحده شدت بخشیده و در این راه از سیاست بلوف‌زنی به عنوان ابزاری برای شروع جنگ استفاده می‌کند.
در نشست دفتر سیاسی در تاریخ ۳۰ جولای اعلام شد که چین همچنان در بطن یک دوره از فرصت‌های راهبردی قرار دارد، اما تحولات و تغییرات جدیدی در فرصت‌ها و چالش‌ها به وجود آمده است. این گزاره چه کارکردی در حوزه سیاسی دارد؟
پیشرفت‌های نظامی چین در یک دهه گذشته تهاجمی بوده است.
در طی ۴۰ سال اصلاح و گشایش، اقتصاد، علم و فناوری در چین رشد چشمگیری داشته و روند توسعه سرعت گرفته است.
از منظر برنامه‌ریزی در سال ۱۹۹۷ و با هدف تحقق بخشیدن به «اهداف صد ساله»، حزب کمونیست از طرح «سه گام به جلو» برای بهبود دفاع ملی و نوسازی نظامی پرده برداشت: پی‌ریزی یک بنیان قوی تا سال ۲۰۲۰؛ دستیابی به مکانیزاسیون و فناوری اطلاعات تا سال ۲۰۲۰؛ و تحقق مدرن‌سازی دفاع ملی و نظامی تا سال ۲۰۵۰.
اما در نوزدهمین کنگره حزب در سال ۲۰۱۷ عنوان شد که تحقق گام سوم در سال ۲۰۳۵ رخ خواهد داد.
هزینه‌های نظامی به شدت افزایش یافته است. ارزیابی هزینه‌های نظامی حزب کمونیست چین نشان می‌دهد که ارقام بسیار بیشتر از اطلاعات ارائه‌شده توسط رژیم است. اما حتی داده‌های رسمی نیز رشد دو رقمی هزینه‌های نظامی را از سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۵ نشان می‌دهند که به ترتیب ۱۲.۷ درصد، ۱۱.۲ درصد، ۱۰.۷ درصد، ۱۲.۲ درصد و ۱۰.۱ درصد بوده است. هزینه‌های نظامی چین از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۹ به ترتیب ۷.۶ درصد، ۷ درصد، ۸.۱ درصد و ۷.۵ درصد بوده که بالاتر از نرخ رشد تولید ناخالص داخلی این کشور است. حتی در سال ۲۰۲۰ و با وجود همه‌گیری کرونا هیچ هدفی برای رشد تولید ناخالص داخلی ارائه نشده است، اما نرخ رشد هزینه‌های نظامی به ۶.۶ درصد می‌رسد.
بر اساس اطلاعات مؤسسه تحقیقات صلح بین‌الملل استکهلم (SIPRI)، هزینه‌های نظامی حزب کمونیست چین پس از ایالات متحده در رده دوم قرار دارد و حدود ۱۴ درصد از کل هزینه‌های نظامی جهان را در سال ۲۰۱۹ شامل می‌شود. به علاوه، چین دارای دومین صنعت اسلحه‌سازی در جهان است که محرک جاه‌طلبی‌های حزب کمونیست چین در سطح دنیا است.
رویکرد نظامی تهاجمی و جاه‌طلبی‌های چین در نشست «عصر جدید» حزب کمونیست چین نیز منعکس گردید. به گفته شین‌هوآ، تضاد اصلی در جامعه چین از زمان آغاز طرح اصلاح و گشایش، بین نیازهای فزاینده مادی و فرهنگی مردم و پسرفت تولیدات اجتماعی شکل گرفته است.
با این حال، حزب کمونیست چین در نوزدهمین کنگره خود این گزاره را اصلاح کرد: «آنچه اکنون با آن مواجه هستیم تضاد بین توسعه نامتوازن و ناکافی و نیازهای روزافزون مردم برای داشتن یک زندگی بهتر است.»
این به اصطلاح تکامل «تضادهای اصلی» به معنای اجتناب‌ناپذیر بودن توسعه نظامی و تقویت جاه‌طلبی در عرصه جهانی است.
بر همین اساس است که حزب کمونیست چین به اتخاذ رویکردهای تهاجمی روی آورده است.
تقابلات نظامی شدید با ایالات متحده در سال ۲۰۲۰
تقابلات نظامی راهبردی چین با ایالات متحده در سال ۲۰۲۰ شدت گرفته است.
«چنگ شیائونونگ»، کارشناس چینی، سه عملیات نظامی حزب کمونیست چین را در سال جاری به این صورت شرح می‌دهد:
۱. در فوریه سال جاری، ناوگان حزب کمونیست چین رزمایش مشترکی را با نیروی هوایی، نیروی موشکی و نیروهای پشتیبانی راهبردی خود در نزدیکی جزیره میدوی انجام داد که تأسیسات هوایی نیروی دریایی ایالات متحده در فاصله ۴،۳۵۰ مایلی (۷،۰۰۰ کیلومتر) از آن قرار دارد. چین با این رزمایش توانایی خود را در اتخاذ مواضع جنگی در قبال ایالات متحده در جزایر مروارید به رخ کشید.
۲. حزب کمونیست چین پس از تصرف دریای جنوبی چین، ساخت جزایر مصنوعی و پایگاه‌های نظامی به طور علنی اعلام کرد که آب‌های آزاد ویتنام و فیلیپین را به «قلعه‌های عظیم» برای زیردریایی‌های هسته‌ای راهبردی خود تبدیل کرده که می‌توانند از موشک‌های مجهز به کلاهک‌های هسته‌ای بین قاره‌ای برای حمله به ایالات متحده استفاده کنند.
۳. با تکمیل سیستم ناوبری ماهواره‌ای Beidou-3 در تاریخ ۳۱ جولای، حزب کمونیست چین با قدرت اعلام کرد که نبرد فضایی علیه ایالات متحده آغاز شده است. دستگاه تبلیغات بین‌المللی حزب کمونیست چین، موسوم به «دوئوی‌نیوز» اظهار داشت: «تکمیل سیستم Beidou به معنای ارتقای قابل‌توجه توانایی‌های نظامی چین و قدرت این کشور در جنگ‌های جهانی و منطقه‌ای است».
«چنگ» دو اقدام نخست را یک چالش کلی برای ارتش ایالات متحده در نظر گرفت و آنها را با نصب موشک‌های هسته‌ای اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۶۲ در کوبا قابل مقایسه دانست. اگر چالش زیردریایی‌های هسته‌ای و نیروی دریایی حزب کمونیست چین به عنوان جنگ سرد قدیمی علیه ایالات متحده تلقی شود، آمادگی حزب کمونیست چین برای نبرد فضایی به معنی سرعت گرفتن جنگ سرد در فضا و رقابت تکنولوژیک با ایالات متحده است.
در این مرحله می‌خواهم به عملیات نظامی چهارم اشاره کنم: حزب کمونیست چین تسلیحات هسته‌ای خود را تقویت کرده و از شرکت در مذاکرات سه‌جانبه ایالات متحده-روسیه-چین در رابطه با کنترل تسلیحات هسته‌ای خودداری کرده است.
به گزارش «نشنال اینترست»، چین در حال ساخت دستگاهی مشابه Z Machine آمریکا است؛ دستگاهی که شرایط بمب هسته‌ای را دارد و ۲۲ برابر قوی‌تر از همتای آمریکایی خود است.
به علاوه، حزب کمونیست چین در حال توسعه موشک‌های بالستیک زیردریایی‌پرتاب JL-3 با برد ۱۲،۰۰۰ کیلومتر است که می‌تواند با دقت بالا ایالات متحده را هدف بگیرند. حزب کمونیست چین موشک‌های JL-3 را نخستین بار در نوامبر ۲۰۱۸ و سپس در دسامبر ۲۰۱۹ آزمایش کرد.
در مجموع، با اینکه حزب کمونیست چین درحال انجام رزمایش‌های نظامی مختلف در عرصه دریایی است، تهدیدات خود را علیه تایوان افزایش داده و ایالات متحده را به انجام اقدامات متقابل تحریک می‌کند، احتمال وقوع یک مقابله تصادفی هم با آمریکا بسیار ناچیز است، چه رسد به اینکه بخواهد با ایالات متحده درگیر جنگ شود.
علاوه بر دلایلی که پیش‌تر به آنها اشاره کردیم، سه دلیل دیگر هم وجود دارد.
نخست، حزب کمونیست چین امیدوار است که ترامپ در انتخاب آتی شکست بخورد. اگر چین و ایالات متحده اصطکاک نظامی پیدا کنند، آیا به نفع کارزار انتخاباتی ترامپ نخواهد بود؟ بنابراین، حزب کمونیست چین خویشتنداری خواهد کرد و بعید است که آغازگر جنگ باشد.
پس از برگزاری انتخابات، چه ترامپ برای بار دوم انتخاب شود و چه شخص دیگری جانشین او شود، حزب کمونیست چین به نظارت خود ادامه می‌دهد. به هر حال، ابتکار عمل جنگ سرد جدید در دستان ایالات متحده است. حزب کمونیست چین قبل از ایجاد هرگونه تغییری منتظر مانده و تحرکات ایالات متحده را مشاهده خواهد کرد. عجله کردن در عمل، مانند آنچه که در مورد تایوان شاهد بودیم، در رابطه با آمریکا بعید است.
دوم، حزب کمونیست چین از اراده ایالات متحده برای جنگیدن آگاه است و جرأت انجام یک حرکت عجولانه را ندارد. پس از جنگ کره، حزب کمونیست چین شور و اشتیاق چندانی برای جنگ ویتنام نداشت. در سال ۱۹۶۲، زمانی که ایالات متحده اتحاد جماهیر شوروی را مجبور به عقب‌نشینی کرد، حزب کمونیست چین از بحران موشکی کوبا عبرت گرفت. اعتماد به نفس حزب کمونیست چین برای رقابت برتری طلبانه با ایالات متحده به مراتب کمتر از اتحاد جماهیر شوروی است. حزب کمونیست چین این جرأت را داشت که در مناقشات جزیره ژنبائو با اتحاد جماهیر شوروی مقابله کند، اما جرأت انجام این کار را در برابر ایالات متحده ندارد.
سوم، ویروس حزب کمونیست چین (ویروس کرونای جدید که باعث شیوع کووید-۱۹ شد) ایالات متحده را زمین‌گیر کرده است. در مقایسه با تلفات ۱۱ سپتامبر و حملات بندر مروارید هونولولو، شمار بیشتری از آمریکایی‌ها بر اثر ابتلا به ویروس کرونا جان خود را از دست داده‌اند. ایالات متحده مسئولیت تلفات ناشی از کرونا را متوجه حزب کمونیست چین می‌داند.
به طور خلاصه، ابتکار عمل برای شروع جنگ سرد جدید در دستان ایالات متحده است، اما عاملیت شروع جنگ با حزب کمونیست چین است. در شرایط کنونی، حزب کمونیست چین با شرایط شروع یک نبرد هسته‌ای فاصله زیادی دارد. بنابراین، احتمال اینکه جنگ سرد در شرایط عادی به یک جنگ تمام‌عیار بدل شود ناچیز است. البته حزب کمونیست چین در طول تاریخ تصمیمات غیر عقلانی زیادی گرفته و این مسئله دیگری است.
وانگ هی دارای مدرک کارشناسی ارشد حقوق و تاریخ با تمرکز بر جنبش کمونیستی بین‌المللی است. او مدرس دانشگاه و مدیر اجرایی یک شرکت خصوصی بزرگ در چین بود. وی دو بار به دلیل اعتقادات خود در چین زندانی شد. او اکنون در آمریکای شمالی زندگی می‌کند و از سال ۲۰۱۷ تفسیرهای مختلفی را در خصوص سیاست‌ها و مسائل روز چین منتشر کرده است.
مطالب دیگر:
دونالد ترامپ در سخنرانی خود برای مجمع عمومی سازمان ملل متحد، چین را به شدت محکوم کرد
پژوهش علمی درباره اثرات شگفت انگیز تمرین فالون دافا بر روی سلامت چه میگوید؟
لهستان در آتش میسوخت: خاطرات کاناداییهای لهستانی تبار از حمله شوروی و نازیها در سال ۱۹۳۹
