
همزمان با ورود بشر به دروازه تمدن نوین و وقوع انقلاب صنعتی در قرن ۱۸ میلادی، سبک زندگی مردم دگرگون شد و نیاز انسان به منابع جدید انرژی باعث شد اتمسفر زمین به طور روزافزونی مقادیر بیکرانی از گازهای گلخانهای را در خود جای دهد.
پیامد این وضعیت تغییر اقلیم بوده است که خود را به صورتهای گوناگون از قبیل افزایش گرمای جهانی، بالا آمدن سطح آب دریاها و اقیانوسها، ذوب شدن یخهای قطبی و وقوع رگبارهای سیلآسا، در برخی نقاط نشان میدهد. کوران و سرمای شدید و کوتاه مدت، انقراض گونههای جانوری و گیاهی، شیوع بیماریهای مسری و ناشناخته، قحطی و کمبود مواد غذایی از دیگر مصایبی است که میتواند حاصل از تغییرات آب و هوا باشد.
بیش از دو دهه است که درباره گرم شدن زمین صحبت میکنیم؛ اما با وجود این هنوز در مسیری قرار داریم که به تراژدی منتهی میشود.
جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا
دانشمندان پیشبینی کردهاند میانگین دمای زمین در این قرن، ۴.۸ درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت. چندی پیش سازمان جهانی هواشناسی اعلام کرد که سال ۲۰۱۴ میلادی گرمترین سال ثبتشده در تاریخ است. افزایش بیش از حد مجاز این گازهای گلخانهای مهمترین عامل گرمایش جهانی است و به تبع آن فجایع زیستمحیطی یکی پس از دیگری رخ خواهد داد.
بیشترین سهم انسان در تولید گازهای گلخانهای گاز دیاکسیدکربن است که در نتیجۀ استفاده از سوختهای فسیلی است. قطع درختان و از بین رفتن پوشش سبز زمین نیز در افزایش این گاز سهم به سزایی دارد. دیاکسیدکربن سالیان سال در جو زمین باقی میماند و به سادگی از بین نمیرود. چین، آمریکا و اتحادیه اروپا، ۵۵ درصد از کل گازهای گلخانهای جهان را تولید میکنند.
در کنار دیاکسیدکربن، متان و اکسید نیتروژن بیشترین سهم از این گازها را تشکیل میدهند. آمار نشان میدهد که طی دویست سال گذشته و به ویژه ۵۰ سال اخیر میزان گازهای گلخانهای به طور تصاعدی رو به افزایش بوده، به طوری که میزان دیاکسیدکربن و متان به ترتیب ۱۵۰ و ۳۰ درصد افزایش یافته است. افزایش دامها، استخراج گاز طبیعی و استفاده از کودهای شیمیایی نیز بخشی از عواملی هستند که منجر به تولید متان میشود.
هیچگاه در سیصد میلیون سال گذشته اقیانوسها اینقدر اسیدی نبودهاند.
خبرگزاری آلمانی دویچوله بر اساس تازهترین گزارش آژانس بینالمللی انرژی اذعان داشت که میزان انتشار دیاکسید کربن در سراسر جهان در سال ۲۰۱۲ به رکورد تازه ۶.۳۱ گیگا تن رسید. طبق این گزارش بخش انرژی مسئول حدود دو سوم انتشار گازهای گلخانهای در جهان است. «فاتح بیرول» از آژانس بینالمللی انرژی، طی اعلام این گزارش گفت: «چنانچه در نگرش جهانی نسبت به این موضوع تغییری ایجاد نشود، بایستی احتمال داد که دمای زمین تا سال ۲۱۰۰ تا ۴ درجه سانتیگراد افزایش بیابد.»
در سال ۱۹۹۷ طی پیمانی معروف به کیوتو کشورهای صنعتی متعهد شدند که ظرف ده سال آینده میزان انتشار گازهای گلخانهای خود را ۵ درصد کاهش دهند و به کشورهای در حال توسعه کمکهای مالی برای توسعه استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر نظیر انرژی خورشیدی و بادی، اعطا کنند. در سال ۱۹۹۰ مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز کمیته مذاکرات بین الدول (INC) را جهت تدوین کنوانسیون تغییر آب و هوا تشکیل داد.
به گزارش رویترز اواخر سال ۲۰۱۴ جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا در کنفرانس تغییرات اقلیمی در پایتخت پرو، خطاب به نمایندگان دولتهای مختلف گفت: «بیش از دو دهه است که درباره گرم شدن زمین صحبت میکنیم؛ اما با وجود این هنوز در مسیری قرار داریم که به تراژدی منتهی میشود.» این مقام آمریکایی تاکید کرد که همه ملتها در مبارزه با تغییرات آب و هوایی به نوبه خود مسئول هستند.
ایرنا طی گزارشی از همایش ملی محیطزیست و صنعت سبز به نقل از علی عسگری استاد دانشگاه یورک کانادا میگوید: «برای مقابله با این بحران فرصت زیادی وجود ندارد و مدت زیادی از آغاز شمارش معکوس میگذرد و برخی از دانشمندان بدبین فاتحه زمین را خواندهاند.»
استاد دانشگاه یورک کانادا با اشاره به پیامدها و تهدیدات تغییرات اقلیمی گفت: «ذوب شدن یخها یکی از پیامدهای اصلی تغییرات اقلیمی است که نتیجه آن بالا آمدن سطح آب اقیانوسها است. پیشبینی میشود تا سال ۲۰۸۰ میلادی هیچ یخی در زمین وجود نداشته باشد.» وی انقراض گونههای جانوری و گیاهی و افزایش بیماریهای مسری را از دیگر آثار تغییرات اقلیمی بیان کرد.
پیشتر سازمان جهانی هواشناسی اعلام کرد که اکنون دیاکسیدکربن در جو ۱۴۲ درصد بیشتر از سال ۱۷۵۰ میلادی یعنی پیش از آغاز انقلاب صنعتی است. علاوه بر این سرعت تجمیع دیاکسیدکربن در جو در فاصله بین سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۳ بیسابقه بوده است.
در گزارش سالانه سازمان جهانی هواشناسی برای اولین بار بخشی به اسیدی شدن اقیانوسها اختصاص یافته و در آن ذکر شده است که هیچگاه در سیصد میلیون سال گذشته اقیانوسها اینقدر اسیدی نبودهاند. «مایکل مان»، استاد برجسته هواشناسی دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا محاسباتی انجام داده که نتیجهای نگران کننده ارائه میدهد: «اگر دنیا با همین سرعت به سوزاندن سوختهای فسیلی ادامه دهد، تا سال ۲۰۳۶ از آستانه انهدام زیستمحیطی عبور خواهیم کرد.»
بیبیسی به نقل از گزارش موسسه کلایمنت اکانتیبلیتی، اذعان میدارد که ۹۰ شرکت در جهان، عامل تولید دو سوم از گازهای گلخانهای هستند. در این میان شرکتهای نفتی متهم درجه اول هستند. این ۹۰ شرکت ۶۳ درصد دیاکسیدکربن و متان را در فاصله سالهای ۱۷۵۱ تا ۲۰۱۰ تولید کردهاند. این پژوهش، نشان میدهد که به جز ۷ شرکت که در کار تولید سیمان بودهاند، مابقی این شرکتها در کار استخراج نفت، گاز یا ذغالسنگ فعالیت دارند.
دویچوله نقل میکند که هیأت بین دولتی تغییرات آب و هوایی (IPCC) ماه سپتامبر ۲۰۱۳ در استکهلم، نسبت به افزایش فاجعهبار سطح آب دریاها هشدار داد. بر پایه این گزارش، در فاصله سالهای ۱۹۰۱ تا ۲۰۱۰ میلادی سطح آب دریاها تا ۱۹ سانتیمتر افزایش یافته است. در این گزارش آمده که ذوب یخهای قطبی همچنان تا سال ۲۱۰۰ میلادی ادامه خواهد یافت که این پدیده میتواند سطح آب دریاها را از ۲۶ تا ۸۲ سانتیمتر بالا ببرد. این یعنی به زیر آب رفتن بخش عظیمی از سواحل و خشکیها. گرم شدن کره زمین میتواند به خشکسالیهای فاجعهبار منجر میشود که این عوامل بر میزان تولید مواد اولیه غذایی تأثیر خواهند گذاشت.
دویچوله با اشاره به گزارشی ۴۰۰ صفحهای که توسط تیمی ۶۰ نفره متشکل از پژوهشگران طراز اول و به سفارش وزارت بازرگانی آمریکا نگاشته شده به تأثیر تغییرات اقلیمی بر وضعیت تغذیه میپردازد. تهیهکنندگان این گزارش یادآور شده بودند که ایالات متحده که در حال حاضر حدود ۴۰ درصد از تولید جهانی ذرت و سویا را در اختیار دارد، باید در سه دهه آینده خود را آماده مواجه با خسارات عظیمی کند که ناشی از موج گرما، وقوع طوفان و دیگر پدیدههای مخرب آب و هوایی است.
طی دهههای اخیر سالانه کنفرانسهای زیادی در خصوص وضعیت تغییر اقلیم و گرمایش جهانی در سطح دنیا برگزار شده است. دانشمندان و متخصصان این حوزه هزاران صفحه کتاب، مقاله و گزارش در این خصوص نگاشتهاند، و هر از چند گاه از سوی دولتها و سازمانهای بینالمللی گامیهایی نیز برای کمک به این موضوع برداشته شده است. گامهایی نظیر پیمان کیوتو و کنوانسیون تغییر آب و هوا؛ اما با وجود تمام این تلاشها به نظر میرسد که با ادامه شرایط فعلی ساکنان سیاره زمین به سمت نقطه غیرقابل بازگشتی حرکت میکنند، و همانند آنچه که آن دولتمرد آمریکایی گفت در مسیری قرار داریم که به سمت تراژدی ختم میشود.
اپکتایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر میشود.