سفره هفت سین که از نمادهای عید نوروز است، در دوران ایران باستان با هفت سینی که امروزه متداول است تفاوت بسیاری داشت.
ایرانیان همواره برای برپایی آیینها، جشنها و مراسم سنتی خود سفرهای پهن میکردند که بر روی آن همراه با ابزار ویژه نیایش مانند آتشدان و برسم، فرآوردههای گیاهی و خوراکیهای گوناگون نیز بر خوان میگذاشتند و باور داشتند که خوردن و پیشکش کردن خوراکیهای که مِیَزد نام دارد موجب خیر و برکت بیشتر در زندگی خواهد شد.
در اسناد آتشکده زرتشتیان یزد چنین آمده است که در دوره ساسانیان قابهای زیبا و گرانبهایی از جنس کائولین از چین به ایران آورده میشد و یکی از کالاهای گرانبها و ارزشمندی که تاجران از چین به ایران میآوردند همین ظرفها بود که بعدها به نام کشوری که از آن آمده بود نام گذاری شد و نام چینی (سینی) در ایران به خود گرفت.
درآیینهای نورونی برای چیدن خوان نوروزی از همین ظروف منقش و زیبا یعنی ظرف چینی که آن زمان سینی تلفظ می شد استفاده میکردند. از این سینی ها بر عدد هفت (نماد هورمزد و امشاسپندان) بر سر سفره می گذاشتند. از این رو این سفره نام هفت سین به خود گرفت. بنابراین نام هفت سین، ریشه در هفت چین به معنای هفت ظرف چینی داشته است.
اما نیاکان ما در سفره هفت سین خود چه مینهادند؟
در هفت سین باستانی نشان تمام صفات اهورامزدا را امشاسپندان مینامیدند دیده میشود. این صفات دو جنبه مادی و مینوی دارد که نماد مادی آن را بر سر سفره هفت سین قرار میدادند:
۱- نماد اهورامزدا: چون انسان کاملترین آفریده خداست به عنوان نماینده او روی زمین جای دارد، بنابراین خود انسان و کتاب اوستا نمادی از فروزه اهورایی بر سر سفرهها جای داشتند.
۲- وَهمَن امشاپسند: یادآور منش نیک در انسان است و در جهان مادی نگهدار جانوران سودمند است. شیر، ماست و پنیر در سفره نماد منش نیک است. گل یاس سفید نیز نماد این امشاسپند است.
۳- اردیبهشت امشاسپند: یادآور راستی است که نماد آن در جهان مادی آتش است. نماد آن بر سر سفره آیینی شمع یا لاله روشن، آتشدان است. گل ویژه این امشاسپند مرزنگوش – آویشن است.
۴- شهریور امشاسپند: یادآور توانایی مینوی و توانگری است. این امشاسپند در جهان مادی نگهبان فلزات است. نماد آن در سفره سکه، تاس فلزی و پیاله است. نماد این امشاسپند گل ریحان است.
۵– سپندارمزد امشاسپند: یادآور فروتنی و مهربانی بوده که زمین در جهان مادی نماد آن است. سفرهای که بر روی زمین پهن میشده نمادی از زمین و نمودار این امشاسپند است. بیدمشک گل ویژه این امشاسپند است.
۶– خورداد امشاسپند: یادآور کمال و رسایی و نماد مادی آن آب پاک است، آب درون تاس مسی و پیاله روزین بر سفره و گل سوسن نماد این امشاسپند است.
۷– امرداد امشاسپند: یاد آور بی مرگی و جاودانگی است که در جهان مادی نگهبان گیاهان و روییدنی ها است. سبزه بر روی سفره و گل زنبق نشان این امشاسپند است.
در باور سنتی ایرانیان باستان، خداوند انسان را در نوروز آفرید و بهار هم فصل زایش و رویش است، بنابراین بیشتر چیزهایی که نشاندهنده عشق، باروری و زایش است نیز بر سفره نوروزی مشاهده میشده است و هماکنون زرتشتیان ایران همان سنت را همچنان حفظ کردهاند:
– شمعدان یا لاله روشن: نماد فروغ اهورایی و یادآور پویایی روشنایی دل
– آئینه و گلابدان: آینه نماد روشنایی و گلاب گسترش دهنده بوی خوش و وسیله شادباشگویی میزبان به میهمانان
– کله قند سبز: نشان سبزبختی و شیرینکامی در سال پیش رو
– انار: نماد دانههای بیشمار و نعمت فراوان که چرخش آن در کاسه آب و آویشن نشان از گردش روزگار
– تخم مرغ رنگین: نشان باروری و رنگی بودن آن نشان از رنگارنگی لحظههای زندگی
– نان پنیر و سبزی: نشان برکت، روزی و خوراک پیشکشی خداوند
– نخ سبز و سوزن: نشان از پیوستگی مهر و پیوند دوستی
– شیرینی و نقل: نمادشیرین کامی و نشانی از برکت شادی خوشبختی و تندرستی درسال نو
– رنگ سبز سفره نوروزی نماد تازه شدن زندگی در آغاز فصل بهار
مطالب دیگر:
تاریخچه پیدایش نوروز در ایران باستان (ویدئو)
تورنتو : راهیپمایی صلح آمیز به مناسبت خروج ۳۰۰ میلیون نفر از حزب کمونیست