زبان غیر کلامی: گاهی آنچه که می‌‏گوییم، نسبت به آنگونه که می‌‏گوییم از اهمیت کمتری برخوردار است

بازیگران تئاتر و هنر پیشگان سینما رسماً به هنر رفتارهای غیر کلامی آشنایی دارند. آنان با توسل به تمرین و یادگرفتن مهارتها، سعی می‌‌‏کنند تا با حرکات خود، مفاهیم را به دیگران انتقال دهند. در واقع بازیگران می توانند با چند حرکت دقیق و ماهرانه، فقط در چند لحظه، مفاهیم گسترده و پیچیده‌‌‏ای را به بینندگان انتقال دهند که برای بیان همین مفاهیم فرد دیگری ممکن است ساعت‌‌‏ها وقت صرف کند. ‌‌‏

ما مردم عادی هستیم و مهارت‌‌‏های بازیگران را در اختیار نداریم، اما هر روز و هر ساعت صدها و بلکه هزاران نوع مفهوم را با حرکات خود به دیگران انتقال می‌‌‏دهیم. آیا تأثیر کلام از تأثیر حرکات ما بیشتر است؟ کدام یک از این دو شیوه ارتباطی مؤثرترند؟ ارتباط کلامی یا غیر کلامی. برخی از پژوهشگران معتقدند که با به کار بستن روش های خاص، می توانند میزان اثر گذاری این رفتارها را مشخص نموده و آن را بسنجند. هر چند که این کار بسیار دشوار است اما تا حدودی توانسته اند میزان برخی این تأثیر ها را ثبت کنند.

یکی از اندیشمندان مطالعات غیر کلامی، آقای بیردوسل (birdwhistell) در این زمینه پژوهش‌‌‏های زیادی انجام داده است. وی بر اساس نتایج پژوهش معتقد است که ۳۵ درصد از معنی در یک وضع خاص از طریق کلام به شنونده منتقل می‌‌‏شود و ۶۵ درصد باقی مانده نیز از طریق حرکات اندامی یا اصطلاحاً ارتباط غیر کلامی به شنونده یا مخاطب انتقال می یابد. همچنین اندیشمند بلند آوازه دیگری که از تبار ایران و زاده تبریز است، مطالعات خود را پیرامون ارتباطات غیر کلامی متمرکز نموده ونتایج غیر باوری را ارائه داده است. آقای البرت مهرابیان Albert Mehrabian، پیام های گوینده را تجزیه کرده و دریافته است که فقط ۷ درصد از معنی، با پیام‌‌‏های کلامی به شنونده منتقل می‌‌‏شود و ۹۳درصد از پیام، به گونه غیر کلامی فرستاده می‌‌‏شود. از این ۹۳ درصد ۳۸ درصد مربوط به نشانه‌‌‏های آوایی (تن صدا) و ۵۵ درصد، نشانه های چهره ای است.

پس کلام و بیان در مقابل حرکات، آوا، نحوه بیان، تن صدا، حرکات چهره، دست و پا و سر و… تأثیر بسیار اندکی دارد. شاید با درک این اهمیت، بتوانیم در جهت اصلاح روش های ارتباطی روزانه خود، از حرکات مناسبی استفاده کنیم. حتماً دیده اید که بسیاری از مردم عادت دارند تا با کمک گرفتن از حرکات دست، کلام و پیام خود را به مخاطب برسانند. در ایتالیا، در کنار رانندگان وسایط نقلیه عمومی نوشته شده است : (لطفاً با راننده صحبت نکنید تا سالم به مقصد برسیم) چرا که اغلب مردم ایتالیا عادت دارند تا با کمک گرفتن از حرکات دست‌‌‏های خود مطالب خود را بیان کنند. یا گفته می‌‌‏شود اگر دستان یک فرد سیسیلی را بگیرید دیگر قادر به سخن گفتن نخواهد بود.

می‌‌‏توان چنین نتیجه گرفت که نشانه‌‌‏های غیر کلامی در ارتباطات روزمره ما، بسیار مهم بوده و نقش آن در اغلب موارد در انتقال مفاهیم، بسار اساسی و حیاتی است. پس ما آنچه که می گوییم، نسبت به آنگونه که می گوییم از اهمیت کمتری برخوردار است.

دکتر مجید مجد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏نیا دارای مدرک دکترای تخصصی ارتباطات، کارشناس علوم اجتماعی دانشگاه علامه طبابایی، مدرس، مترجم و پژوهشگر علوم ارتباطات هستند. وی ۲۰ سال تجربه مدیریت در حوزه آموزش و پژوهش در سیستم بانکی و ۱۵ سال تجربه تدریس در دانشگاه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏های ایران را داراست.

در مقالات دیگر از دکتر مجید مجد‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏نیا به بحث ارتباطات بیشتر خواهیم پرداخت. 

وب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏سایت ایشان: www.majdnia.ir

اپک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏تایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‏شود.