شناخت تیپ شخصیتی خود بسیار مهم است . اگر شناخت درستی از شخصیت خود داشته باشیم، ضعف ها، قوت ها، ترس ها، نگرانی ها و باورهای مان را می شناسیم و این گره گشای خیلی از مسائل است. شِمای اینیاگرام یکی از سیستم های ارزشمند موجود است که می توان تیپ شخصیتی خود را با استفاده از آن شناسایی کرد. تا کنون تیپ شناسی های زیادی در شخصیت ارائه شده است اما می توان گفت که هیچکدام به اندازه اینیاگرام کامل و جامع نیست. این شِمای بسیار کهن توسط ایوانویچ گُرجی اُف (استاد معنوی و فیلسوف بزرگ روسی، ارمنی) به دنیای امروز معرفی شد. بعدها توسط روانشناسان وارد حیطه روانشناسی شد و اکنون جایگاه ویژه ای در جهان پیدا کرده است. تئوری اینیاگرام ترکیبی از عرفان شرقی و روانشناسی مدرن است. گُرجی اُف معتقد بود که می توان تمام رویدادهای جهان هستی را با استفاده از آن تفسیر و درک کرد. اکنون روانشناسان با آموزش اینیاگرام به اشخاص کمک می کنند تا واکنش های خودکار خود و دیگران را درک کرده، در ارتباطات کاری، شغلی، خانوادگی و ایجاد یک رابطه سالم بیشتر موفق شوند.
شخصیت چیست؟
شخصیت، بی تردید یکی از بحث های عمده و محوری روانشناسی است، که هدف نهایی همه ی بررسی های مربوط به انسان است. شخصیت بیانگر آن دسته از ویژگی های فردی است که الگوهای رفتاری را نشان می دهد. به عبارت دیگر مجموعه ای از عکس العمل ها، عادات و اندیشه های عمیق فردی و محیطی است که از گذشته ی دور و به ویژه از دوران کودکی ما ریشه می گیرند. اینیاگرام نه تنها در خودشناسی و خودیابی مفید و موثر است، بلکه اعتلای شخصیت و چگونگی رسیدن به مقام والای انسانی را نیز به گونه ای مفصل و جامع بیان می کند.
اینیاگرام چیست؟
اینیا گرام یک شکل هندسی است که نُه شخصیت اصلی، انسان ها و روابط پیچیده ی آن را ترسیم می کند. کلمه اینیا گرام از یونان باستان آمده ( اینیا به معنی نُه) و ( گرام به معنی شکل) است. پس اینیاگرام یعنی نُه وجهی که در آن انسانها به لحاظ شخصیت به نُه گروه تقسیم می شوند. این نُه گونه شخصیتی روی مراکز سه گانه شعور انسانی قرار می گیرد. در واقع سه جوهر اصلی انسان که عبارتند از: مرکز احساس، مرکز تفکر و مرکز تحرک.
نُه گونه شخصیتی اینیاگرام
افراد در هر گروه شخصیتی می توانند از سلامت کامل تا عدم سلامت در نوسان باشند. برای درک صحیح یک فرد بایستی متوجه شویم که آن فرد در کدام قسمتی از سطوح گستره رشد (سالم، متوسط یا ناسالم ) قرار دارد. اینیا گرام علاوه بر تیپ شخصیتی، جایگاه فرد را در مرحله سالم یا ناسالم آن تیپ شخصیتی مشخص می کند. در واقع دو فرد که دارای تیپ شخصیتی یکسانی هستند اگر یکی در مرحله سالم و دیگری در مرحله ناسالم باشد، می توانند تفاوت های زیادی با هم داشته باشند. در اینجا به طور مختصر با تیپ های شخصیتی مختلف آشنا می شویم:
۱) کمالگرا و اصلاح گر: تاثیر گذار قوی، نکته بین، عدم بروز احساسات ظاهری، سیاه یا سفید دیدن رویدادها، رعایت اصول اخلاقی، انجام دادن کارها به درستی و بر اساس نظم خاص، تصحیح دیگران، ناظم، اعتقاد به یک راه درست برای عملکرد ها. در مرحله سالم شخصیتی، انسان هایی بسیار صادق، عادل و کارآمد هستند.
۲) کمک گرا (مهربان و مهر طلب): دارای هنر خوب گوش کردن، تسلی دهنده دیگران، بازگو کننده جزئیات زندگی، مبلّغ خوب، تمایل به مورد قبول و توجه دیگران واقع شدن، نشان دادن شخصیت های متفاوتی از خود به افراد متفاوت. در مرحله سالم شخصیتی ، به طور واقعی مهربان و دلسوز است و این باعث می شود بدون هیچ گونه انتظار و چشم داشتی به خود و دیگران خدمت کند.
۳) موفق و موفقیت طلب: روابط عمومی عالی، دوستدار رقابت، امتیاز گیرنده قوی، افراط در مدیریت و استرس زا، وفاداری کم، شهرت طلب، دارای هدف موفقیت و پیشرفت، به کار گرفتن توانایی شخصیتی خود و پوشاندن عیوب خود. در مرحله سالم شخصیتی، فرد بسیار لایق، موثر و موفقی است که تاثیر مهم و ارزشمند در جامعه دارد.
۴) فردگرا و هنردوست: درونگرا، علاقه به عشق و احساسات، خلاق، هنردوست، تودار، خیال پرداز، توانا در کاهش دردهای دیگران، توجه زیاد به همدردی، احساس عدم درک شدن از طرف دیگران. در مرحله ی سالم شخصیتی خود، فردی بسیار هنرمند و مبتکر است. زیبایی های جهان هستی را به خوبی درک می کند.
۵) فکور و کنجکاو: عاشق مطالعه، کم حرف، بسیار با تدبیر، آگاه و مطلع، متفکر، ضعیف در حضور جمع، کناره گیر و منزوی، آرشیو ساز، دوست ندارد برای فرد وقت و انرژی خود را صرف کند، خود و دانش خود را در اختیار بشریت می گذارد. در مرحله سالم شخصیتی، فردی دانشمند، بامنطق، فلسفه گرا، مصمم و پایدار است.
۶) وفادار( وفاجو و وفاخو ): بیزار از جنگ و دعوا، تمایل به یک رنگی، تمایل به داشتن کاری مشخص، قابل اطمینان، امنیت خواه، کارآمد در موقعیت های اجتماعی، داشتن دوستان فراوان، نداشتن تفکر و تصمیم محکم و راسخ. در مرحله سالم شخصیتی خود، فردی مسئول، مدعی حق و وفادار است.
۷) خوشگذران: دارای غم پنهان ولی شاد و سرحال، بیزار از محیط یکنواخت و افسرده، چند کاره، دوستدار هیجان، شور و شوق، خوش رو و خوش خو، تحرک و انرژی زیاد، خوش گذشتن به دیگران در کنار این افراد. در مرحله سالم تیپ شخصیتی، رهبری پیشرو، لایق و انعطاف پذیر است که تفاوت ها را به خوبی می پذیرد.
۸) رهبر و مدیر: مبارز، با شهامت، شجاع، اهل مشاجره و مجادله، تلاش در احقاق حقوق دیگران، رک گویی و رک خواهی، تمایل به مطلع شدن از نظر دیگران، تمایل به کسب و کار مستقل، قدرت طلب، سلطه گر، در مرحله سالم شخصیتی خود، رهبر لایق و موفقی است.
۹) مصلح (صلح جو و صلح طلب): حفظ کننده آرامش به هر قیمتی، ترجیح دادن خواسته های دیگران بر نیاز خود، خوش بیان، دید آسان به زندگی، دارای حس همدردی بدون توقع. در مرحله سالم شخصیتی خود، مشاور و میانجی بسیار کاردان و موفقی است.
باز پروری و رشد شخصیت
شخصیت ما بخش بسیار مهمی از ماست اما تمامی وجود ما نیست. شخصیت ما، آن بخش از حالات، احساسات، افکار و عکس العمل های ماست که فرا گرفته ایم و تجربه کرده ایم و همه وجود ما نمی باشد. روش تغییر دادن شخصیت و بازپروری آن و شکوفا کردن ذات اصلی از طریق اینیاگرام، نوعی روان درمانی است.
اینیا گرام در واقع فقط یک راهنماست که برای باز یافتن ذات اصلی انسان کمک می کند. بدین معنی که با این شیوه قادر خواهیم بود که شخصیت شکل گرفته خود را بشناسیم و آن بخش بازدارنده ی شخصیت خود را که برای رسیدن به وحدت و یگانگی وجود، سد راهمان است کنار بگذاریم.
