مکانیسم‌‌‌‏های دفاعی چه کارکردی دارند؟

برخی قوانین قراردادی در جامعه، موانع ومشکلات مختلف، مانع از ارضای بسیاری از نیازهای انسان است. همان گونه که میکروب باعث ناراحتی جسمی می‌‌‏گردد، احساس گناه و عذاب وجدان و همچنین ارضا نشدن خواسته‌‌‏ها و امیال نیز سبب بوجود آمدن استرس روانی، اضطراب یا تنش می گردد وتا زمانی که «تعادل» دوباره باز نگردد، بهبود نمی‌‌‏یابد.

این حالت‌‌‏های روانی، واکنش های دفاعی «شخصیت» را تحریک کرده ومکانیزم‌‌‌‏های دفاعی وارد عمل می‌‌‌‏شوند تا میان انگیزه‌‌‌‏ها و کشمکش‌‌‌‏های متعارض سازگاری ایجاد کرده و سبب تسکین اضطراب‌‌‌‏ها و هیجانات شوند و از «من» که مرکزی‌‌‌‏ترین و اصلی‌‌‌‏ترین بخش شخصیت است محافظت نمایند.

مکانیزم‌‌‌‏های دفاعی دارای چند مشخصه هستند:

مکانیزم‌‌‌‏های دفاعی از ناخود آگاه ناشی شده و فرد از فعالیت آنها بی اطلاع است.
مکانیزم‌‌‌‏های دفاعی از شدت هیجانات کاسته و اثرات منفی آن را از بین می‌‌‌‏برند و به فرد کمک می‌‌‌‏کند تا با عوامل نامساعد محیط و اطرافش، مطابقت بیشتری داشته باشد.
مکانیزم‌‌‌‏های دفاعی، با وجود این توانایی سازش در واقع به عنوان «آرامش بخش ناپایدار» تلقی می‌‌‌‏شوند که گویی در صدد فریب انسان هستند و بکارگیری آنها با سلامت فکر انسان مغایرت دارد و سبب می‌‌‌‏گردد شخص به درستی نتواند با استفاده از دلیل و منطق از عهده ی حل مشکلات برآمده و از حقایق دور شود.
به کار بستن نامعقول و مداوم مکانیزم های دفاعی امکان دسترسی به خود واقعی را بسیار مشکل می‌‌‌‏سازد.

انواع مکانیزم های دفاعی

سیموندر Symonder بر اساس نوع فعالیت ، این مکانیزم را به چهار گروه تقسیم کرده است. البته باید دانست که بسیاری از این مکانیزم‌‌‌‏های دفاعی به دلیل تشابه رفتاری ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند، بنابر این ممکن است فرد در یک لحظه از مکانیزم های مختلفی استفاده کند.

نوع فعالیت نوع مکانیزم دفاعی

جلوگیری از افشای خواسته ها سرکوبی
ممانعت از ایجاد شرایط تحریک کننده توهمات، ترس، انکار، فراموشی
مخفی ساختن و از بین بردن جایگزینی، درون فکنی، شبیه سازی، توجیه
تغییر نوع ایجاد این خواسته‌‌‌‏ها واکنش، جبران، تصعید

در اینجا به توضیح یکی از این مکانیزم های دفاعی می پردازیم.

والایش ( تصعید )

در روانشناسی، والایش یک نوع مکانیزم دفاعی بالغانه است. والایش عبارت است از فرآیند ناخودآگاه حل آرزوهای ناکام از طریق فعالیت‌‌‌‏هایی که از نظر اجتماعی مقبول و مورد پذیرش است.

اگر بخواهیم این مکانیزم را در دوران کودکی تشریح کنیم، باید گفت که طفل همان ابتدای زندگی در برابر امیال محدود شده توسط جامعه و به ویژه خانواده‌‌‌‏اش، با مکانیزم والایش به دفاع می‌‌‌‏پردازد. کودک به تدریج می‌‌‌‏کوشد امیال ارضا نشده و سرکوب شده خود را به شکلی دیگر بر آورده کند، به نحوی که مورد اعتراض و انتقاد دیگران واقع نگردد. بنابر این امیال ابتدایی متعادل‌‌‌‏تر شده، تغییر جهت داده، با چهره‌‌‌‏ای جامعه پسند خود را در فعالیت های هنری، ادبی، مذهبی، علمی و … نشان دهد و سبب پیشرفت فرهنگ و تمدن جامعه گردد. در واقع فرد با بکار گیری این مکانیزم، از لذت‌‌‌‏های معمولی خود دست برداشته وکامیابی‌‌‌‏هایی را می‌‌‌‏پوید که با شرایط و مقررات جامعه سازگاری بیشتری دارد.

ادامه دارد …