
نوروز که بزرگترین جشن ایرانیان از دوران کهن تا به امروز و نماد جشنهای بهاری جهان است، امروزه به جشنی فراملیتی تبدیل شده است و جغرافیای آن به ورای مرزهای کنونی ایران و حتی همسایگان ایران میرود.
هرچند که امسال، نوروز زیر سایه سنگین اپیدمی کرونا، سپری میشود و در نتیجه بسیاری از مردم از سفرهای نوروزی و حتی از دید و بازدید نوروزی که رسمی بسیار قدیمی و نیکو است منصرف شدهاند، و دیگر خبری از شلوغی خاطرهانگیز بازارها و خیابانها در روزهای پیش از عید نبود، اما هنوز هم با قدم نهادن شکوفههای بهاری به کوچهها، سفره زیبای هفتسین در هر خانهای، چه فقیر و چه غنی برپا میشود و عطر عود در خانههایی که طی خانهتکانی نو نوا شدهاند، خواهد پیچید.
در دوران کهن و در دربار شاهان پارسی، پنج روز نخستین سال، نوروز عامه بوده که شاهان بار عام میدادند و به دادخواهی مینشستند و هدایا از سوی مردم پیشکش میشد. سپس روز ششم ویژه شاهنشاه و بزرگان بود.
سال ۲۰۱۰ سازمان ملل با تصویب قطعنامهای، روز ۲۱ مارس برابر با اول فروردین را تحت عنوان فرهنگ صلح به عنوان « روز جهانی نوروز » به تصویب رساند و این روز در تقویم سازمان ملل متحد جای گرفت و اینگونه نوروز به عنوان یک مناسبت بینالمللی به رسمیت شناخته شد.
در تارنمای رسمی سازمان ملل در صفحهای تحت عنوان « ۲۱ مارس، روز نوروز » آمده است که نوروز یک جشن باستانی در روز اول بهار و تجدید حیات طبیعت است و از طریق آن ارزشهایی نظیر صلح و همبستگی بین نسلها و خانوادهها، و همچنین آشتی و خوشرویی را ترویج می دهد. در نتیجه به تنوع فرهنگی و نوعدوستی بین مردم و جوامع مختلف کمک میکند.
در سال ۲۰۱۶ طی اجلاس کمیته بینالمللی حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس، نوروز به عنوان یک میراث مشترک چند ملیتی با مشارکت ۱۲ کشور در فهرست میراث ناملموس جهانی در یونسکو ثبت شد. بر این اساس نوروز با مشارکت دوازده کشور و با مدیریت ایران بخشی از بزرگترین و کهنترین میراثهای ناملموس جهان به شمار آمد.
کشورهای ایران، ترکیه، آذربایجان، هند، پاکستان، ازبکستان، قرقیزستان، قزاقستان، تاجیکستان، افغانستان، ترکمنستان و عراق، این دوازده کشور را تشکیل میدهند.
مردم در تاجیکستان روز اول نوروز را با خوردن انواع غذاهای شیرین چون حلوا و شیربرنج آغاز میکنند. در فرهنگ تاجیکها، هفت سین به نام « دسترخان » شناخته میشود. نوروز در ترکمنستان بهعنوان جشن ملی بهار شناخته میشود و هر سال دو روز را به مناسبت این جشن تعطیل میکنند. در افغانستان نوروز رسمی برای بزرگداشت طبیعت و ارزشهای انسانی است و در ادبیات، سنتهای خانوادگی و اجتماعی این کشور ریشه دارد.
در ترکیه جشن نوروز از دیرباز مورد توجه بوده و اکنون به عنوان یک عید به رسمیت شناخته شده است و در روز اول فروردین مراسم فرهنگی و هنری برای بزرگداشت این عید برگزار میشود. عید نوروز که در جمهوری آذربایجان، پس از استقلال این کشور به عنوان مراسم رسمی شناخته شد، از روز چهارشنبه سوری آغاز میشود.
نوروز در هند نیز برگزار میشود. « جشن هولی » در واقع همان جشن نوروز است که در میان هندیان مرسوم است. پاکستانیها همانند ایرانیها با خانهتکانی، خرید نوروزی و برگزاری جشن، مراسم نوروز را گرامی میدارند. در پاکستان نوروز را « عالم افروز » یعنی روز تازه رسیده که با ورود خود جهان را روشن و درخشان میکند، مینامند.
در ازبکستان، نوروز هر ساله در روز ۲۱ مارس جشن گرفته میشود و در آن هنگام تعطیلی رسمی در کشور برقرار است. مقامات دولتی در این روز جشنهایی با حضور سفیران خارجی برگزار میکنند و پیام تبریک میفرستند. قرقیزستانیها نیز با طبخ غذاهای قرقیزی مثل بشبارماق، کاتما وهمینطور سوارکاری، این روز خجسته را جشن میگیرند.
قلمرو نوروز به سرزمینهای دوردست در بالکان و حتی آفریقا نیز میرسد. در بلغارستان به ویژه تاتارهای کریمه، نوروز را جشن میگیرند. در زمانهای کهن گروه بزرگی از ایرانیان به زنگبار در کرانههای شرقی قاره آفریقا کوچ کردند و آیینهای ایرانی مانند نوروز را نیز با خود به همراه بردند. جشن نوروز در زنگبار « نوروزی » نامیده میشود.
حافظ شیرین سخن میفرماید :
ز کوی یار میآید نسیم باد نوروزی
از این باد ار مدد خواهی چراغ دل برافروزی
چو گل گر خردهای داری خدا را صرف عشرت کن
که قارون را غلطها داد سودای زراندوزی
مطالب دیگر:
رژیم چین با هدف لغو اجراهای شن یون، اطلاعات غلطی از ویروس کرونا منتشر میکند
در هر منطقهای که روابطش با چین کمونیست مستحکمتر است، شیوع کرونا ویروس بیشتر است
این مرد میگوید، همسر مفقود شدهاش قربانی برداشت اعضای بدن شده است