هیپنوتیزم، «جعبه سیاه» روانشناسی

نقاشی های یافت شده بر دیوار غارها و ظروف سفالی نشان از آشنایی انسان های اولیه با هیپنوز است. همین طور برخی از نقاشی های مصریان و آسوریان نمایانگر تصاویر افراد هیپنوتیزم شده ای است که درآن پزشکان یا درمانگران مشغول جا انداختن استخوان ها، کشیدن دندان های آنها و… می باشند. در بعضی از این تصاویر، از چشمان یا نوک انگشتان درمانگر، خطوط اشعه مانند خارج می شود.

تاریخ هیپنوتیزم نوین از زمان دکتر فرانک آنتوان مسمر اهل اتریش به سال ۱۷۷۵ میلادی شکل گرفت. وی این پدیده را مغناطیسم و بعدها مانیه تیزم نامید و از آن در درمان برخی بیماری ها استفاده جست. مسمر ادعا می کرد که از نیروی مغناطیسی و انرژی شفابخشی برخوردار است و این نیرو در انسان ها و موجودات دیگر در اندازه های مختلف وجود دارد. به کمک این نیروی مرموز می تواند روی اشخاص بیمار اثر گذاشته و ضمن ایجاد یک حالت خلسه ای در آنان، زمینه های درمانی را در آنان شکل دهد.

بتدریج پزشکان دیگری کار مسمر را دنبال کردند تا اینکه چشم پزشکی به نام جیمز برید اسکاتلندی به سال ۱۸۴۲برای اولین بار واژه هیپنوز Hypnos که یک واژه یونانی و به معنای خدای خواب است را برای چنین حالتی استفاده کرد. او افراد زیادی را مانیه تیزم می کرد. آنها را روی صندلی می نشاند و به چشمانشان خیره می شدو تلقین می کرد که بخوابند. در اول تصورش براین بود که عامل اصلی در هیپنوز، نگاه است. بعدها به این نتیجه رسید که عامل اصلی تلقین شفاهی هیپنوتیزم کننده و تلقین پذیری هیپنوتیزم شونده می باشد.

هیپنوتیزم چیست؟

هیپنوتیزم یک روش ارتباط با ضمیر ناخودآگاه ذهن است که با نفوذ به بخش های دور از دسترس و ناخودآگاهی انسان، می تواند در درمان مشکلات روانی کمک کند و یا برای برنامه ریزی فعالیت های آینده با یک روند سریع جهت موفقیت از آن استفاده کرد. به عبارت دیگر از طریق این تکنیک فرد می تواند به هیجانات و احساسات خوشایند و ناخوشایند ضمیر ناخودآگاه و یا ناهشیارخود دست یابد و در نتیجه می تواند نه تنها احساسات منفی را خنثی وتخلیه کند بلکه می تواند با ایجاد تغییرات مثبت در ضمیر ناهشیار، باعث بهبودی خویش گردد.

شاخه‌های هیپنوتیزم

به طور عمده کاربرد هیپنوتیزم را می توان به چهار شاخه زیر تقسیم بندی کرد.

• هیپنوتیزم درمانی
• هیپنوتیزم نمایشی
• فراهیپنوتیزم
• خود هیپنوتیزم

هیپنوتیزم درمانی

درمان با هیپنوتیزم امروزه وسعت زیادی یافته است. از جمله در روان درمانی، درمان های پزشکی نظیر مامایی و دندانپزشکی.

در روان درمانی، شیوه های مختلف درمانی را می توان در حالت هیپنوز بکار برد. درمان های حمایتی (دادن آرامش و ریلکسیشن، اطمینان بخشی و یا تخلیه عاطفی)، در روانکاوی (دسترسی به خاطرات گذشته، تداعی آزاد)، در رفتار درمانی (استفاده از انواع حساسیت زدایی و شرطی سازی ها) و در درمانجو مداری.

اما در بخش درمان های پزشکی امروزه کاربرد هیپنوتیزم از بی حسی های موضعی و جراحی لثه و دندان و زایمان گرفته تا کنترل و تعدیل فشارخون یا سرطان اشاعه یافته است.

هیپنوتیزم نمایشی

هیپنوتیزم کردن دیگران یا هیپنوتیزم کردن فرد یا جمعی در یک اجتماعی را دگرهیپنوتیزم یا هیپنوتیزم نمایشی می گویند. برای این منظور هیپنوتیزور باید اطلاعات و مهارتهای لازم برای انتخاب سوژه های مناسب (۲۵% افراد استعداد هیپنوتیزم عمیق را دارند). ارائه روشهای آماده سازی سوژه ها و تکنیک های متنوع هیپنوتیزم کننده را داشته باشد و راه های پیشگیری و کنترل عوامل مزاحم یا مقاومت را در سوژه ها بشناسد و بر آنها تسلط داشته باشد.

فرا هیپنوتیزم

استفاده از هیپنوتیزم در فراروانشناسی (آزمایشات یا تقویت نیروهای فوق روانی و ادراکات فوق حسی مانند روشن بینی، تله پاتی، پیشگویی و امثال آن را فراهیپنوتیزم گویند).

از دهه ۱۹۵۰ که دکتر راین اولین آزمایشات تحقیقی را به روی پدیده تله پاتی آغاز کرد. شاخه فراروانشناسی به عنوان شاخه ای جدید و مستقل در روانشناسی به وجود آمد وتا به امروز تجربیات زیادی در این زمینه حاصل شده است. هیپنوتیزم به دلیل بوجود آوردن حالت ویژه ای در هوشیاری فرد و توانایی هر چه بیشتر کنترل فرد در آن حالت، کاربرد زیادی در زمینه فراروانشناسی پیدا می کند.

خود هیپنوتیزم

در خود هیپنوتیزم فرد می آموزد که خودش را بدون کمک شخص دیگرهیپنوتیزم نموده وامواج مغزی مختلفی را در خود ایجاد نماید. هیپنوتیزم یک حالت طبیعی است که با تغییر امواج مغز صورت می گیرد. هیپنوتیزم سبک در امواج آلفا وهیپنوتیزم متوسط وسنگین در امواج تتا و دلتا اتفاق می افتد. در واقع هیپنوتیزم شرایط طبیعی مغز درامواج خاص است.

ادامه دارد….