تصور کنید فرزند نوجوان شما از مدرسه به خانه آمده و شما برنامه دارید او را برای خرید کفش تازه بیرون ببرید و به او میگویید: «ما قراره بریم بیرون که برات کفش نو بخریم کمی استراحت کن چیزی بخور و بعدش بپر تو ماشین که بریم». اما او در جواب می گوید: «وای من تازه رسیدم خونه خستهام حالا چه وقت خریده؟ حالا که این طوره اصلا چیزی نمیخورم همین الان بریم.» بعد در خانه را بلند به هم میکوبد و شما تعجب میکنید چی شده و چرا این طور با شما رفتار می‌کند؟ شاید فکر کنید که هرچه که توانستید برای اینکه بچهای خوب تربیت بکنید انجام دادید، حالا چرا او به شما بیاحترامی می‌کند؟
مراقب باشید؛ به محض آنکه نوجوان شما فریاد میکشد جواب شما را بد می‌دهد یا چشمانش را میچرخاند، بلافاصله شما مایلید که دهانتان را باز کرده و به او با ناراحتی و عصبانیت چیزی بگویید و سپس بحثی بین شما اتفاق میافتد.
اولین کاری که میکنید باید این باشد که لحظهای به خود فرصت بدید ببینید دلیل آن چه میتواند باشد. آیا او گرسنه هست؟ آیا خیلی خسته است؟ عاقبت به این عامل مهم و اصلی برخورد خواهید کرد: او یک نوجوان است و در دوره نوجوانی است.
دوره نوجوانی برای دختران معمولا یک تا دو سال زودتر شروع میشود. سن آغاز نوجوانی برای دختران ۱۱ -۱۲ و برای پسران ۱۲-۱۳ سال است. در این دوره، نوجوانان به طور طبیعی شروع میکنند که مسیر خودشان را توی زندگی پیش بروند. آنها با قصد نمیخواهند بیادبی و نافرمانی کنند و این مساله ربطی به چگونگی تربیت شما ندارد و ویژگی دوره بلوغ است.
البته دلایل بیرونی زیادی نیز وجود دارد به طور مثال در این دوره، نوجوان بیشتر تحت تاثیر همسنها و دوستانش قرار دارد تا والدینش؛ در کنار آن، فیلمها و کتابهای مختلفی هستند که بر روی او تاثیر میگذارند. البته رفتارهای دختران با پسران در این دوره کمی با هم فرق می‌کند؛ دختران بیشتر شیوههای واکنشی و تکانشی عاطفی و رفتاری تند از خود نشان میدهند و پسران یا عقب نشینی کرده و محل نمیگذارند، یا بیشتر خشم و مخالفت را بروز میدهند.
با اینکه تعامل با نوجوان چالش برانگیز و گیج کننده است ولی چند نکته راهبردی و تکنیکی وجود دارد که میتوانیم از آنها بهره ببریم:
- اول اینکه موقعیت خود را به عنوان والد در نظر بگیرید و به آن توجه کنید. وقتی نوجوان شما عصبانی است یا حرف ناشایستی میزند، زمانی نیست که با او مثل دوست رفتار کنید. او به شما به عنوان کسی نگاه می‌کند که کمک بگیرد تا از مشکلاتشان بتواند بیرون بیاید.
- خط قرمز ها و قوانین را مشخص کنید. قوانین دوره نوجوانی با دوره کودکی فرق می‌کند، بهتر است قوانین جدیدی درست کرده و مشخص کنید و بعضی مسائل دیگر را نادیده بگیرید؛ مثلا اگر جوراب تمیز نپوشد یا اتاقش خیلی مرتب نباشد، یا اگر بین مکالمه با شما، آه بکشد و چشمانش را بچرخاند هم بیتوجهی کنید، ولی خط قرمز را مثلا در بالا بردن صدایش یا پریدن وسط حرف شما بگذارید و آن را نپذیرید.
- مهم است که قبل از اینکه رفتارهای نوجوانتان غیر قابل تحمل بشود اقدام کنید و آنها را کاهش دهید، و گرنه به صورت رفتاری محکم و شکل گرفته تبدیل خواهد شد که تغییرش سخت خواهد بود.
- برای رفتارهای بد او محدودیتهایی قرار دهید. این موضوع خیلی حساسی است چون میتواند ایجاد حس تنفر در او بکند و اگر تعدادش زیاد شود تاثیر تربیتی خود را از دست می‌دهد. در عین حال، نوع محدودیت هم مهم است چه باشد؛ مثل نرفتن به پارتی با دوستانش، یا گرفتن تلفنش برای چند ساعتی. او باید بتواند با والدینش خوب حرف بزند وگرنه رفتار بدشکل گرفته شده را به زندگی آینده و خانواده خودش منتقل خواهد کرد. طبیعی است دلیل این محرومیت را دانسته و بعد از آن نیز باید رابطه خوب و دوستانهای برقرار شود. قوانین زمانی موثر خواهند بود که شما از قبل رابطه خوبی با کودک و نوجوان خود شکل داده باشید، در غیر این صورت صرفا او را میتواند عصبانیتر، پرخاشگرتر و متنفرتر بکنید.
- احترام متقابل. این خیلی مهم است که نوجوان شما دلیل ناراحتی شما را بداند. مثلا میتوانید بگویید: «وقتی فریاد میزنی باعث آسیب و ناراحتی در من میشوی»، یا وقتی فرزندتان میگوید: «من از تو متنفرم»، شما بگویید: «من از تو متنفر نیستم ولی وقتی این جمله را میگویی باعث رنج و ناراحتی در من میشوی». همان موقع یاد آور شوید که احترام مسالهای متقابل است. همچنین، اگر شما گاهی با بیادبی با نوجوان خود صحبت کردید یا وسط حرف او پریده باشید، حتما از او عذرخواهی کنید؛ اینگونه او بهتر یاد خواهد گرفت که از شما عذرخواهی کند.
- یک قدم به عقب برگردید. وقتی بحث بین شما و نوجوانتان به بحث و جدل می کشد یا شما یا او فریاد میکشید، بهتر است بگویید «خوب الان نمی تونم باهات صحبت کنم بهتره به مدرسهات بروی یا به کارهات برسی بعدا با هم صحبت کنیم.». گاهی او آنچنان هیجانی است که تا مدتی نمیتواند آرام بگیرد، ولی سرانجام آرام خواهد گرفت.
- فرصت هایی دو نفر بگذارید که با هم باشید و به حرفهاش گوش بدهید. مثلا ناهاری با یکدیگر بخورید، بیرون بروید و به صحبتهای او حتی اگر مهم هم نباشد، گوش دهید. گاهی برایشان مشکلاتی پیش میآید و میخواهند با شما در میان بگذارند، در این شرایط، کارتان را کنار بگذارید و به او گوش دهید.
- نوجوانان هم مثل کودکان به مکانی امن، خانهای امن برای زندگی نیاز دارند؛ زمانی را فقط برای دورهمی خانوادگی قرار دهید، درآن زمان هیچ بازی و فعالیت کامپیوتری یا چت با دوستان صورت نگیرد، خانواده با هم بپزند و خوش باشند و فرزندان احساس کنند که بخشی از این خانواده هستند.
منبع: http://www.parenting.com
مطالب دیگر:
