قرارداد همکاری ۲۵ ساله ایران و چین، در آستانه نهایی شدن است و میتواند به واگذاری پروژههای متعدد به چین شود. اما مرور پیشینه حضور چین در پروژههای ملی ایران و یا سایر کشورها نگرانیهای زیادی را در این خصوص ایجاد کرده است.
اصول اقتصادی چین در تمام دنیا تمرکز بر منافع خود بدون توجه به منافع کشورهای دیگر است، و هرگاه منافعشان ایجاب کند، به راحتی به تعهدات خود پشت پا زده و شرکای خود را تنها میگذارند. در خصوص ایران، در سالهای گذشته چینیها هرگاه حال و هوای بینالمللی و سیاسی را مساعد نمیدیدند، ایران را ترک میکردند.
همچنین سوابقی در خصوص عدم بازگشت پول ایران از چین، وجود دارد. چین برای بازگشت فروش نفت ایران به دلار حتی پس از اتمام دوره تحریم قبلی، همراهی نکرد و اعلام کرد که آن را به یوآن پرداخت میکند. حتی وقتی ایران درخواست کرد که یوآن را به دلار بازگرداند، چین مطالبه ۱۵ درصد تفاوت قیمت کرد.
چین، در سالهای اخیر، در اجرای بسیاری از تعهدات خود در ایران، کوتاهیهای بسیاری داشته است. برای مثال، میتوان از مشارکت چین در ساخت بزرگراه تهران شمال، به طول فقط ۱۱۰ کیلومتر نام برد که بعد از ۲۳ سال هنوز تا رسیدن به بهرهبرداری کامل فاصله بسیار دارد.
این پروژه از سال ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۴ در دست پیمانکاران چینی قرار داشت اما بنا به گفته رییس بنیاد مستضعفان، در این مدت طولانی، هیچ پیشرفتی در قطعه یک صورت نگرفت و چینیها برای ساخت این آزادراه، گروکشی میکردند و در نهایت، پس از مدتی فاینانس را رها کردند. در انتها پیمانکاران و مشاوران ایرانی به این پروژه ورود کردند و آن را با قیمتی بسیار پائینتر به مرحله بهرهبرداری رساندند.
خلع ید و اخراج شرکت پیمانکار چینی، در سال ۱۳۹۳ از طرح توسعه میدان مشترک نفتی آزادگان جنوبی که اعتبار آن دو و نیم میلیارد دلار پیشبینی شده بود. خروج چین از کنسرسیوم فاز ۱۱ پارس جنوبی و همینطور زیانهایی که در قرارداد با میدان آزادگان شمالی ایجاد کرد که منجر به عدم برداشت ایران از این میدان مشترک گازی به نفع کشور مقابل تمام شد، نمونههای بازر این خلف وعده چینیها است.
همچنین عدم تلاش پیمانکاران چینی در عملیاتی کردن طرح فولاد زرند، ناموفق ماندن همکاری چینیها با سازمان انرژی اتمی ایران در طراحی مجدد رآکتور آب سنگین اراک و دهها طرح ناقص و نیمهتمام دیگر در صنایع برق، ساخت نیروگاه و کشیدن خط لوله، شواهدی از این دست هستند.
چینیها، در زمان عقد قرارداد، به کارگیری کارگران چینی را به کشور میزبان تحمیل میکنند و برای نمونه در پروژههای فولاد زرند، آزادراه تهران شمال و یا پروژههای نفتی، با وجود بیکاری کارگران ایرانی، صدها کارگر چینی در محلهای پروژه مستقر شدند، که باعث اعتراض نهادهای حامی کارگران در ایران، نظیر اداره کار زرند شد.
نمونههای متعدد دیگری از این دست در کشورهای دیگر نیز میتوان یافت. چین پروژههای دولتهای ضعیف را تأمین مالی و فنی میکند. پروژههایی مثل سدها، بنادر، نیروگاهها و راه آهن در این کشورها توسط چین و وامهای عظیمی که به کشورهای فقیر میدهد انجام میگیرد.
پروژههایی که آنها انجام میدهند اغلب معیوب است و در مرحلهای، پس از سررسید وامها، وقتی کشور میزبان نتواند وام را پرداخت کند، چین حتی پول بیشتری به این کشورها وام میدهد. در نهایت انبوهی از بدهیها باعث می شود چین به ازای آن بدهیها، منافع هنگفتی نظیر بهرهبرداری از منابع نفتی، گازی، معادن، بنادر و جزایر کشور میزبان اقدام میکنند.
در اکوادور پروژه سد عظیم « کوکا کودو سینکلر» که به چین سپرده شد، تبدیل به یک بحران و فاجعه شد. این سد از روز نخست بهرهبرداری به دلیل مواد و مصالح کمکیفیت استفاده شده، با مشکلات متعدد مواجه است و بخشهای مختلف آن از جمله توربینها ترک خورده است. مخزن آب آن نیز با رسوبات و ماسه و گیاه پر شده است و در نتیجه نیروگاه این سد میتواند در بهترین حالت با نیمی از توان خود فعالیت کند. با این حال اکوادور موظف است بهای ساخت این سد را به طور کامل به چین پرداخت کند.
ناتوانی اکوادور از پرداخت این بدهی و سایر قروض به چین آن شد که مجبور شده است امتیاز فروش ۸۰ درصد درآمد نفتی خود را به چین واگذار کند و در نتیجه مردم سرزمین غنی از نفت و معادن اکوادور در فقر سختی زندگی میکنند و به گفته بانک جهانی، ۵۶ درصد مردم آن زیر خط فقر زندگی میکنند.
مطالب دیگر:
چگونه ذهنتان را در برابر احساسات منفی کنترل کنید؟
با نزدیک شدن زمان برگزاری اجلاس چین ـ اتحادیه اروپا، سوابق حقوق بشر چین تحت موشکافی قرار گرفته است
ترامپ و بایدِن چه مواضعی درقبال چین دارند؟
چرا وکیل حقوق بشر چین، رژیم چین را دشمن بشریت خواند
