Search
Asset 2

مکانیسم‌‌‌‏های دفاعی چه کارکردی دارند؟

(Shutterstock*)
(Shutterstock*)
(Shutterstock*)

برخی قوانین قراردادی در جامعه، موانع ومشکلات مختلف، مانع از ارضای بسیاری از نیازهای انسان است. همان گونه که میکروب باعث ناراحتی جسمی می‌‌‏گردد، احساس گناه و عذاب وجدان و همچنین ارضا نشدن خواسته‌‌‏ها و امیال نیز سبب بوجود آمدن استرس روانی، اضطراب یا تنش می گردد وتا زمانی که «تعادل» دوباره باز نگردد، بهبود نمی‌‌‏یابد.

این حالت‌‌‏های روانی، واکنش های دفاعی «شخصیت» را تحریک کرده ومکانیزم‌‌‌‏های دفاعی وارد عمل می‌‌‌‏شوند تا میان انگیزه‌‌‌‏ها و کشمکش‌‌‌‏های متعارض سازگاری ایجاد کرده و سبب تسکین اضطراب‌‌‌‏ها و هیجانات شوند و از «من» که مرکزی‌‌‌‏ترین و اصلی‌‌‌‏ترین بخش شخصیت است محافظت نمایند.

مکانیزم‌‌‌‏های دفاعی دارای چند مشخصه هستند:

  • مکانیزم‌‌‌‏های دفاعی از ناخود آگاه ناشی شده و فرد از فعالیت آنها بی اطلاع است.
  • مکانیزم‌‌‌‏های دفاعی از شدت هیجانات کاسته و اثرات منفی آن را از بین می‌‌‌‏برند و به فرد کمک می‌‌‌‏کند تا با عوامل نامساعد محیط و اطرافش، مطابقت بیشتری داشته باشد.
  • مکانیزم‌‌‌‏های دفاعی، با وجود این توانایی سازش در واقع به عنوان «آرامش بخش ناپایدار» تلقی می‌‌‌‏شوند که گویی در صدد فریب انسان هستند و بکارگیری آنها با سلامت فکر انسان مغایرت دارد و سبب می‌‌‌‏گردد شخص به درستی نتواند با استفاده از دلیل و منطق از عهده ی حل مشکلات برآمده و از حقایق دور شود.
  • به کار بستن نامعقول و مداوم مکانیزم های دفاعی امکان دسترسی به خود واقعی را بسیار مشکل می‌‌‌‏سازد.

انواع مکانیزم های دفاعی

سیموندر  Symonder   بر اساس نوع فعالیت ، این مکانیزم را به چهار گروه تقسیم کرده است. البته باید دانست که بسیاری از این مکانیزم‌‌‌‏های دفاعی به دلیل تشابه رفتاری ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند، بنابر این ممکن است فرد در یک لحظه از مکانیزم های مختلفی استفاده کند.

نوع فعالیت                                                                                      نوع مکانیزم دفاعی

  • جلوگیری از افشای خواسته ها سرکوبی
  • ممانعت از ایجاد شرایط تحریک کننده             توهمات، ترس، انکار، فراموشی
  • مخفی ساختن و از بین بردن جایگزینی، درون فکنی، شبیه سازی، توجیه
  • تغییر نوع ایجاد این خواسته‌‌‌‏ها واکنش، جبران، تصعید

در اینجا به توضیح یکی از این مکانیزم های دفاعی می پردازیم.

والایش ( تصعید )

در روانشناسی، والایش یک نوع مکانیزم دفاعی بالغانه است. والایش عبارت است از فرآیند ناخودآگاه حل آرزوهای ناکام از طریق فعالیت‌‌‌‏هایی که از نظر اجتماعی مقبول و مورد پذیرش است.

اگر بخواهیم این مکانیزم را در دوران کودکی تشریح کنیم، باید گفت که طفل همان ابتدای زندگی در برابر امیال محدود شده توسط جامعه و به ویژه خانواده‌‌‌‏اش، با مکانیزم والایش به دفاع می‌‌‌‏پردازد. کودک به تدریج می‌‌‌‏کوشد امیال ارضا نشده و سرکوب شده خود را به شکلی دیگر بر آورده کند، به نحوی که مورد اعتراض و انتقاد دیگران واقع نگردد. بنابر این امیال ابتدایی متعادل‌‌‌‏تر شده، تغییر جهت داده، با چهره‌‌‌‏ای جامعه پسند خود را در فعالیت های هنری، ادبی، مذهبی، علمی و … نشان دهد و سبب پیشرفت فرهنگ و تمدن جامعه گردد. در واقع فرد با بکار گیری این مکانیزم، از لذت‌‌‌‏های معمولی خود دست برداشته وکامیابی‌‌‌‏هایی را می‌‌‌‏پوید که با شرایط و مقررات جامعه سازگاری بیشتری دارد.

ادامه دارد …

اخبار مرتبط

عضویت در خبرنامه اپک تایمز فارسی