سوال: بچه من از همه چیز میترسد، بخصوص حیوانات و تاریکی، چطور میتوانم کمک کنم تا ترسش را رها کند؟
پاسخ: دکتر خسروی (مشاور و روانشناس)؛ ابتدا نیاز داریم بدانیم که ماهیت ترس چیست و ما چه تصوری از آن داریم. ترسها احساسات هیجانی هستند که ناخوشایند بوده و سبب طپش قلب و گشاد شدن مردمکهای چشم شده و با درون ریزی برخی هورمونها در بدن همراه هستند که موجب میشوند که ما بتوانیم عکسالعمل فیزیکی سریع نشان دهیم.
چرا میترسیم؟
تعدادی از ترسهای ما غریزی هستند که برای حفظ حیات در ما نهاده شدهاند تا به هنگام خطرهایی که حیات ما را تهدید میکنند بتوانیم بیتوجه نباشیم و سریع عکسالعمل مناسب نشان بدهیم. اما تعداد زیادی از ترسها اکتسابی و یاد گرفته شده هستند؛ از خانواده و محیط. آنها طی فرایند مستقیم یا غیر مستقیم یادگیری، در ما شرطی شدهاند.
تصور کنید شما هیچوقت مستقیم با شیر روبرو نشدهاید اما دیدهاید فردی با دیدن عکس آن فریاد میکشد پس شما هم شروع میکنید از آن بترسید. تصور کنید کودکی از موش نمیترسد و با آن حتی بازی میکند، اما میبیند مادر یا فردی دیگر با دیدن آن فریاد میکشد. پس از چند بار دیدن این صحنه، او نیز از موش خواهد ترسید و با دیدن آن، فریاد خواهد کشید.
گاه همزمانی با چیزهای ناخوشایند در ما ایجاد ترس میکند، مثلا کودک شما همیشه به راحتی به اتاقی تاریک بدون ترس قبلا رفته است، اما چند بار برادر او موقع رفتن کودک به اتاق تاریک، از خودش صدای ترسناک در میآورد، نتیجه این میشود که پس از چند بار تکرار این رفتار، کودک شرطی میشود و از مکانهای تاریک میترسد.
راه رهایی از ترسها
بهترین راه درمان و رهایی از ترسها، مواجهه با ترسها، استفاده از روشهای شناختی –رفتاری و رو شهای اصلاح رفتار زنجیرهای یا تدریجی است و این کار خوب است که همراه با محرکی خوشایند همراه شود تا بهترین نتیجه را داشته باشد.
در واقع ما به همان شکل که ترسها را آموختهایم به همان شکل آنها را رها میکنیم. مثلا کودک شما از دیدن موش میترسد، برای اصلاح رفتار او و رهایی او از ترسیدن، بتدریج او را با موش مواجهه کنید. به این شکل که ابتدا با گفتن صرفا کلمه موش وقتی به او خوراکی خوشمزه می دهید، عکس العمل و پاسخ او را ببینید، اگر نشانه ترس و اضطراب از خودش نشان نداد، همین روش را تکرار کنید و سپس در مرحله بعدی، او را با عکس واقعی موش مواجهه کنید و همانطور که همان لحظه او را در آغوش گرفتهاید و یا خوراکی خوشمزه بهش میدهید، این عمل را تکرار کنید و چند بار عکس را به همراه یک تشویق و محرک خوشایند همراه کنید و پاسخ و نحوه رفتار و احساس کودک را زیر نظر بگیرید؛ اگر نشانه ترس نشان داد، مدتی متوقف شوید و سپس دوباره یک مرحله عقب روید و از مرحله قبل شروع کنید و زمانی که دیگر عکس العمل استرس از خود نشان نداد، یک مرحله به جلو روید و با عروسک موش او را مواجه کنید، همراه با حس شادی و خنده و سایر محرکهای خوشایند. برای برخی کودکان محرک خوشایند، آغوش مادر یا پدر است، سپس در مرحله بعدی او را با خود موش واقعی از راه دور و سپس از نزدیک مواجهه کنید.
روشهای تدریجی و زنجیرهای، بههمراه محرکهای خوشایند بیرونی و حتی کلامی و درونی، بهترین روشهای رهایی از ترسها هستند که برای افراد بزرگتر، روی تفکر آنها نیز همزمان لازم است کار شود تا مراجع همزمان با رویارویی با ترس، تفکر خوشایند و احساس خوشایند را نیز همراه سازند.
مطالب دیگر:
فالون دافا، مدیتیشنی که بیش از صد میلیون نفر آن را تمرین میکنند