رسانه گاردین با انتشار گزارشی به تاریخ ۲۴ فوریه، به نگرانیهایی در مورد افزایش تحقیقات دانشگاهی مشترک با دانشگاههای ایران پرداخته است.
در این گزارش آمده است که آنروزها که صدها ایرانی در اعتراضات این کشور کشته یا زندانی میشدند و جمهوری اسلامی در سرکوبگری شدت بیشتری به خرج میداد، وزیر امور خارجه استرالیا به بیش از ۳۰ معاون و رئیس دانشگاه این کشور نامه نوشته است.
پنی وانگ در این نامه از نگرانی دولت استرالیا درخصوص وضعیت حقوق بشر در ایران گفت و از رؤسای دانشگاهها خواست تا به همکاری با نهادهای ایرانی پایان دهند و از هرگونه تعامل جدید با آنها خودداری کنند.
گاردین نوشته است که با گسترش مناقشات و تشدید تنشهای جهانی، بسیاری از دولتها در سالهای اخیر نسبت به افزایش تحقیقات دانشگاهی مشترک با کشورهایی که امنیت ملی آنها را تهدید میکنند، ابراز نگرانی کردهاند.
در این گزارش در مورد نحوه پاسخ رؤسای دانشگاهها به درخواست وزیر امور خارجه اظهار بی اطلاعی شده است، اما آورده شده است که از زمان انتشار این نامه به بیش از ۲۰ مقاله دست یافته که با همکاری دانشگاههای استرالیا و محققان ایرانی منتشر شدهاند.
بسیاری از مقالهها به موضوعاتی مانند تحقیقات سرطان و انرژیهای تجدیدپذیر اختصاص دارند که شاید کمخطر باشند.
اما برخی دیگر به موضوعاتی اختصاص دارند که دولت استرالیا آنها را فناوریهای حساس و مرتبط با منافع ملی این کشور میداند که از جمله میتوان به هوش مصنوعی و فناوریهای زیستی اشاره کرد. به گزارش گاردین، دانشگاهیان استرالیایی در تحقیقات مربوط به هواپیماهای بدون سرنشین با همتایان خود در یکی از دانشگاههای ایران همکاری داشتهاند.
نگرانی بسیاری از دولتها این است که رژیمهای سرکوبگر از تحقیقات دانشگاهی برای تقویت توانمندیهای نظامی و نظارتی خود استفاده میکنند. گاردین میگوید که تحقیقات دانشگاههای ملی ایران بهطور مستقیم در خدمت برنامه هستهای و توسعه هواپیماهای بدون سرنشین هستند.
کمیته مشترک پارلمانی استرالیا در گزارش اطلاعاتی و امنیتی خود در سال ۲۰۲۲، ضمن ابراز نگرانی درخصوص همکاریهای تحقیقاتی در زمینه فناوریهای حساس، توصیه کرد که دانشگاهها باید درخصوص همکاریهای تحقیقاتی بینالمللی در این زمینهها احتیاط بیشتری به خرج دهند.
رعنا دادپور، که هماکنون پژوهشگر امور مهاجرت در دانشگاه جیمز کوک در کوئینزلند است، چهار سال در یکی از دانشگاههای ایران تدریس کرده و از نزدیک شاهد بوده که این دانشگاه چه قرابتی با دولت داشته است.
او به گاردین گفته است که برخی از حوزههای پژوهشی به دست سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مدیریت میشوند و در خدمت اهداف نظامی یا نظارتی هستند.
دادپور میگوید: «دانشگاهیان استرالیایی اطلاع دقیقی از میزان محدودیتها در ایران ندارند که عمدتاً به کمبود اطلاعات دریافتی از ایران برمیگردد.»
