ماجرای هشتگ‌های جنجالی؛ توهین زدایی یا «بازی در زمین جمهوری اسلامی»

از دو روز پیش به این سو، انتشار فیلمی درباره خشم و فریاد زنی با حجاب اختیاری در برابر یک آخوند در قم، موضوع هشتگی جنجالی در شبکه‌های اجتماعی شده است.

افرادی هشتگ «ما سل..ایم» را استفاده کردند عمدتاً استدلال‌شان این است که گرچه این عبارت به عنوان یک توهین و تحقیر زنان استفاده می‌شود، اما استفاده از آن را نشانه مبارزه با یک برچسب علیه زنان می‌دانند. در مقابل، مخالفان این نظر معتقدند که استفاده از این هشتگ به معنی تایید این برچسب‌ها برای زنان معترض و «بازی در زمین جمهوری اسلامی» است و به نحوی در راستای جنگ روانی جمهوری اسلامی علیه معترضان است.

این مخالفان هشتگ «ما_ملت_کبیریم» و «زن_آزاده_منم» را برای اعتراض به برچسب توهین‌آمیز به زنان استفاده کرده‌اند.

سعید قاسمی‌نژاد، مشاور ارشد امور ایران در بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها نیز در واکنش به این کارزار معتقد است که «یک عده هستند که هر روز اینجا نامسئله درست می‌کنند. وقتتان را صرف این افراد نکنید. ببینید و بگذرید.»

«فرهنگ‌سازی می‌کنیم»

مینا خانی که خود را یک «کوئیر فمینیست» می‌داند، در شبکه اجتماعی ایکس با دفاع از هشتگ «ما سل..ایم» تصویری از استدلال‌های فمینیسم را در این‌باره آورده که در آن گفته شده است که این هشتگ به یک «سنت تاریخی» در موج سوم فمینیسم برمی‌گردد که در آن مخالفان فمینیست‌ها از واژگانی مشابه «سل..» و روسپی استفاده کردند، ولی فمینیست‌های موج سوم برای «خلع سلاح کلامی جامعه جنسیت‌زده» از همین کلمات استفاده کردند. اکنون اگر فمینیست‌ها می‌گویند «ما سل.. ایم» به همین شاخه از فمینیسم وصل می‌شوند. «سلاح کلامی را از دشمن می‌گیرند و آن را از معنا تهی می‌کنند.»

مسیح علی‌نژاد نیز نوشته است که این هشتگ را به عنوان پایانی بر استفاده از این القاب برای «انسانیت‌زدایی از زنان» استفاده کرده است.

نادر سلطانپور، خبرنگار و از حامیان استفاده از این هشتگ در صفحه ایکس خود نوشته است:‌ «نباید گذاشت مستبدان برای کنترل مردم، زبان را مصادره و به سلاح تبدیل کنند‌. همان‌گونه که زن پس گرفته شد. زنی که برای تعریف و اثبات خود نیازی به بانو و خواهر نداشت. همه، لغاتی/ابزاری برای طبقه‌بندی زنان بین بد و خوب و بهتر. هدف، صرفا براندازی نیست، فرهنگ‌سازی است.»

«توهین را نمی‌پذیریم»

افرادی که مخالف هشتگ «ما سل..ایم» هستند با استفاده از هشتگ «زن_آزاده_منم» تصاویری از دختران و زنان کشته شده در اعتراضات به قتل حکومتی مهسا امینی به همراه تصاویری از فرح پهلوی، فاطمه سپهری، بهیه نامجو، مادر نوید افکاری و دیگر خانواده‌های دادخواه را منتشر کرده‌اند.

مهناز شیرالی، جامعه‌شناس، نویسنده و استاد دانشگاه در این زمینه می‌گوید: «وقتی داریم مبارزه می‌کنیم و یک سیستم حکومتی یک تصویر منفی به شما ارائه می‌دهد، نمی‌توانید بگویید بله من قبول می‌کنم … این حرکت‌های احساسی اسمش مبارزه نیست، اسمش بی‌سوادی و نادانی است.» او می‌گوید زنان ایران باید در پاسخ به این توهین از سوی جمهوری اسلامی بگویند من یک زن آزاده هستم. او عقیده دارد پذیرش چنین توهین‌هایی ناشی از بی‌سوادی فعالان سیاسی است.

افسانه نجفی، خواهر حدیث نجفی از معترضان کشته‌شده در اعتراضات به قتل حکومت مهسا امینی و صبا بختیاری، خواهر پویا بختیاری از کشته‌شدگان در اعتراضات آبان ۹۸ نیز به این هشتگ اعتراض و اعلام کرده‌اند که نباید مبارزات زنان را با پذیرش توهین از سوی عوامل جمهوری اسلامی فرو کاست.

همچنین تعدادی از روزنامه‌نگاران زن نیز به این هشتگ اعتراض کرده‌اند.

الاهه بقراط، سردبیر کیهان لندن نیز در این‌باره نوشته است: «آیا اگر کسی برای توهین و تحقیر به شما ناسزا بگوید، برای مقابله و اعتراض، ناسزای او را تأیید می‌کنید؟! اینکه در دفاع از دیگری گفته شود من هم کولبر یا کارگر یا بهایی یا بلوچ و کرد و یا فلان زندانی و دگراندیش هستم فرق می‌کند با تایید توهین و تحقیر و ناسزا!.. زن و مادری که در برابر آخوند مزاحمی ایستاده که معلوم نیست با چه هدفی با فیلم گرفتن به حریم او تجاوز کرده، قطعا “سل..” نیست!»

فریبا داوودی مهاجر، کارشناس ارشد علوم سیاسی نیز در مخالفت با این هشتگ نوشته است: «به کار گرفتن این قبیل کلمات و عبارت منجر به خالی شدن بار ضد بودن این کلمات نمی‌شود، بلکه آن را باز تولید می‌کند.. زبان، فرهنگ و جامعه در هم‌تنیدگی پیچیده‌ای دارد که مقابله با چنین ادبیاتی با شعار درست نمی‌شود و حتی ممکن است نتایج کاملا برعکسی داشته باشد. زنان و مردان برای ورود به چنین کارزارهایی نیازمند کمپین‌های آگاهی‌بخش هدفمند هستند تا بتوانند تیرهای اعتراضی منجر به تغییر را شلیک کنند.»

سابقه تاریخی

موج سوم فمینیسم که تعدادی از فعالان فمینیست به آن اشاره می‌کنند، به دنبال به چالش کشیدن رفتارهای زنان در خانواده و اجتماع است و می‌خواهد هویت زنانگی را بازتعریف کند.

در فصل هفتم کتاب شبح کمونیسم در حال حکمرانی بر جهان ما آمده است که فمینیسم هر چند در ظاهر برای احقاق حقوق زنان مبارزه کرده است اما نتایج آن نه تنها به بهتر شدن وضعیت زنان نینجامیده است، بلکه امنیت اقتصادی و روانی را از زنان گرفته و حقوق زنان را در تضاد با سنت و اخلاق تلقی کرده است.

بهنام امینی، فعال سیاسی در صفحه ایکس خود درباره جایگاه زن در تمدن باستان ایران نوشته است: «فرانک بانوی اسطوره‌ای ایران نماد دوران مادرسالاری در ایران است، واژه مادر (ماتَره اوستایی) یعنی مالک خان و مان، همین دو نشانه کافیست تا شان زن، آزادی زن در ایران نشان داده شود، قضاوت زن در دوره ایلامی و سری و سرداری و پادشاهی زن ایرانی، دلیل روشنی است که زن ایرانی پیش از آن‌که بسیاری از کشورهای جهان حتی یونان و روم مفهومی از شخصیت مستقل زن داشته باشند، این تجربه گرانبها را پشت سر گذاشته است. حال اما چه شده زن ایرانی در سیطره حکومت‌های ضد ایرانی از حقوق و مقامش بازمانده بحث دیگری است.. بانوان ایران، برای رهایی از ستمی که به آن‌ها شده تنها باید با نسخه فرهنگ ملی و بومی به نبرد اندیشه‌های زن‌ستیز بروند.»