با گذشت سی و چهار سال از قتل‌عام معترضان در میدان تیان‌آن‌من پکن، حزب کمونیست چین سیاست سانسور شدید در مورد این واقعه مهم تاریخی را ادامه می‌دهد.
برخی تحلیلگران معتقدند که حزب کمونیست چین بعد از سرکوب خونین مردم در تیان‌آن‌من سیاست‌های اقتصادی متفاوتی را در پیش گرفت تا مردم را با تسهیلات اقتصادی راضی نگه دارد. به این ترتیب آن‌ها را در برابر سرکوب سیاسی، فساد و نقض حقوق بشر وادار به سکوت کند.
چگونه «دروازه صلح آسمانی» به قتلگاه تبدیل شد؟
میدان تیان‌آن‌من یکی از بزرگترین میدان‌های تاریخی جهان در شهر پکن واقع شده است. گفته می‌شود که تاریخچه این میدان به قرن پانزدهم میلادی بر می‌گردد.
شاید پادشاهان چین زمانی که این میدان را می‌ساختند و آن را «تیان‌آن‌من» به معنی «دروازه صلح آسمانی» نام‌گذاری کردند، می‌خواستند این میدان نمادی از حرکت ملت چین به سوی سعادت و معنویت باشد، شاید تصور نمی‌کردند که شش قرن بعد، همین میدان تبدیل به قتلگاه هزاران شهروند چینی شود که تنها خواستشان مبارزه با فساد حاکم و تامین حقوق اولیه انسانی بود.
اولین بارقه‌های امید در آغازین روزهای آوریل ۱۹۸۹ میلادی بوجود آمد. روزهایی که چشمان منتظر جهان آزاد به یکی از بزرگترین دروازه‌های جهان دوخته شد. رسانه‌ها گزارش دادند که حدود یک میلیون شهروند چین که در راس آن‌ها کارگران و دانشجویان بودند، به طور مسالمت‌آمیز خواهان تامین حقوق اولیه انسانی‌شان بودند اما حزب کمونیست چین به جای شنیدن مطالبات مدنی با لوله تانک و سلاح‌های جنگی به معترضان پاسخ داد.
این معترضان بعد از گذشت شش هفته اعتراض به وسیله «ارتش آزادی‌بخش خلق چین» قتل‌عام شدند. به این ترتیب حزب کمونیست چین که با شعار رهایی طبقه کارگر به قدرت رسیده بود، نشان داد که ماهیت این حزب از زمان تصفیههای خونین «انقلاب فرهنگی چین» تغییری نکرده است و بخاطر منافع حزب، کارگرانی را قتل‌عام می‌کند که خود را ناجی آن‌ها معرفی کرده بود.
آمارهای مختلفی از کشتارها منتشر شد. سفیر وقت بریتانیا در پکن تعداد کشته‌شدگان را ده هزار نفر و صلیب‌سرخ مستقر در پکن نیز ۲۷ هزار نفر اعلام کرد، در حالیکه مقامات حزب کمونیست تعداد را کمتر از پانصد نفر اعلام کردند.
تصاویر زنده جهان
پس از آن واقعه، حزب کمونیست چین هر سال در چهارم ژوئن، تدابیر شدیدی برای جلوگیری از بزرگداشت و یادآوری این واقعه در چین اجرا می‌کند، اما هر سال در سالگرد قتل عام تیان‌آن‌من هنوز تصویر «مرد تانک‌ها» در حافظ مردم جهان زنده است. مردی که از سرنوشتش اطلاع دقیقی در دست نیست. مرد جوانی با ساک خرید در دست که در مقابل تانک‌های نظامی در حال حرکت در میدان تیان‌آن‌من ایستادگی کرد تا در نهایت تانک‌ها را وادار به توقف کرد.
حزب کمونیست چین در سه دهه اخیر سانسور شدیدی برای جلوگیری از بیان واقعیت‌ها درباره قتل‌عام معترضان تیان‌آن‌من اعمال کرده است. حزب تلاش کرده مردم خاطره مرد تانک‌ها و هزاران کشته و زخمی میدان تیان‌آن‌من را به دست فراموشی بسپارند و اجازه نداده در متون آموزشی و کلاسهای درس درباره این واقعه سخنی گفته شود و قتل‌عام تیان‌آن‌من در لیست سیاه رسانه‌های داخل چین قرار گرفته است. اما شهروندانی هنوز هستند که با وجود خفقان حاکم به دنبال راهی هستند تا درباره این کشتار سخن بگویند.
اعتراض و سکوت؛ دو روی زندگی در چین
هویانگ که در زمان واقعه میدان تیان‌آن‌من پنج ساله بود، سال‌ها بعد تلاش کرد که آن روز را به مردم یادآوری کند. او بعد از آن که تصویری از خود را به عنوان یک نماد اعتراضی علیه سرکوب معترضان از طریق دوستش در توئیتر منتشر کرد، توسط عوامل حزب دستگیر شد. او به همراه خانواده‌اش یک سال بعد به ایالات‌متحده مهاجرت کرد تا بتواند آزادانه در مورد جنایات حزب کمونیست چین در سرکوب مردم سخن بگوید.
او به اپک‌تایمز می‌گوید که حزب کمونیست چین همیشه می‌خواهد این قسمت از تاریخ چین را پاک کند تا بتواند مردم را فریب دهد. به همین دلیل یادآوری این واقعه تاریخی بیشترین اهمیت را دارد.
اکنون در شهر نیویورک تنها نمایشگاه دائمی جهان که به یادبود قتل عام تیان‌آن‌من اختصاص دارد، بازدیدکنندگانی از آمریکا و کشورهای مختلف را به خود جذب می‌کند که یاد قربانیان را زنده نگه می‌دارد و تلاش شهروندان چینی برای رهایی از بند فساد و سرکوب را نشان می‌دهد.
دیوید یو، مدیر اجرایی نمایشگاه در اینباره به اپک‌تایمز می‌گوید: «بسیاری از آمریکایی‌ها مردم چین را با حزب کمونیست مرتبط می‌دانند، اما برگزاری نمایشگاه یادبود چهارم ژوئن، ممکن است برای آن‌ها سوال ایجاد کند و متوجه شوند که این درست نیست. این‌ها (معترضان میدان تیان‌آن‌من) مردم چین هستند که با تمامیتخواهی کمونیستی مخالف هستند. آن‌ها مبارزان آزادی هستند.»
سرکوب میدان تیان‌آن‌من واقعه بسیار مهمی برای مردم چین، منطقه و جهان بود که نتایج درازمدتی را در پی داشت.
مجله تایم در مصاحبه با تعدادی از شاهدان این واقعه گزارش داده است.
جوآن‌نگ، اهل گوانگدونگ چین که در زمان سرکوب تیان‌آن‌من ۹ سال داشت و اکنون در هنگ‌کنگ زندگی می‌کند، می‌گوید: «دولت چین از تسهیلات اقتصادی استفاده کرد تا مردم به زندگی تحت کنترل حزب کمونیست چین رضایت دهند. دوستان من از این تسهیلات استفاده می‌کنند و حقیقت مسایل دیگر برایشان مهم نیست.»
اشتباه دنیا در مقابل حزب کمونیست
دنیای غرب که شاهد برباد رفتن امیدهای دموکراسی در کشتار تیان‌آن‌من بود، تصور می‌کرد که با حمایت اقتصادی و کمک به تجارت آزاد رژیم چین با کشورهای دیگر، مردم چین به تدریج به آزادی‌های اجتماعی دست پیدا می‌کنند. به این ترتیب یک دهه بعد از کشتار تیان‌آن‌من، چین با موافقت کشورهای عضو به سازمان تجارت جهانی پیوست.
تنگ بیائو، وکیل تبعیدی حقوق بشر و محقق مدعو در مؤسسه حقوقی آمریکا و آسیا به تایم می‌گوید: «بسیاری از محققان و دیپلمات‌های غربی تصور می‌کردند که وقتی چین با اقتصاد جهانی ادغام می‌شود، طبقه متوسطی ایجاد می‌کند که خواستار دموکراسی است، ولی آن اتفاق نیفتاد.»
وی با بیان اینکه «حزب کمونیست چین هرگز به دنبال دموکراسی نیست،» می‌افزاید که غرب در نظر نگرفت که دگردیسی اقتصادی چین بر اساس میراث خونین تیان‌آن‌من بنا نهاده شده است و بر سرکوب حقوق سیاسی و محرومیت از حقوق بشر تکیه دارد… جهان از سیاستی که در مقابل حزب کمونیست چین در پیش گرفت، میتواند درس و عبرت‌هایی بگیرد، اینکه تعامل به عنوان یک سیاست در مقابل رژیمی که حقوق بشر را نقض می‌کند، از نظر اخلاقی و سیاسی اشتباه است.
اندرو ناتان، استاد علوم سیاسی در دانشگاه کلمبیا، در تحلیلی برای فارن‌افرز می‌نویسد که (رژیم چین) در ظاهر این‌طور به نظر می‌رسد که از زمان مائو، قویتر شده است، اما این قدرت بیش از هر زمانی شکننده‌تر است. وفاداری مردم به حزب کمونیست چین مبتنی بر ثروت‌اندوزی و جمع کردن پول بیشتر است که حفظ آن دشوار خواهد بود. اقتصاد پراکنده، آلودگی زیست‌محیطی گسترده، فساد افسارگسیخته و بی‌عدالتی، نگرانی‌های عمومی را در مورد توانایی شی جین‌پینگ برای ادامه معامله تامین رفاه نسبی در برابر وفاداری شهروندان برانگیخته است.
این استاد دانشگاه به تایم می‌گوید: «نگرشها در حال تغییر است. این یک مسابقه بین میل انسان برای آزادی و توانایی دولت برای کنترل است، اما میل به آزادی در نهایت چین را به سمت جامعه‌ای بازتر سوق خواهد داد.»
