جیمز آر. گوری تحلیل‌گر آمریکایی و نویسنده کتاب «بحران چین» معتقد است که آمریکا زمانی انحصار فلزات خاکی کمیاب را در اختیار داشت اما در نتیجه سیاست‌های اشتباه، این انحصار را به چین واگذار کرد. آنچه در ادامه می‌خوانید تحلیل او در این زمینه است.
هم‌چنان‌که دولت بایدن مردم را به جایگزینی خودروهای بنزینی با خودروهای الکتریکی تشویق می‌کند، آمریکا به ۱۰ برابر فلزات خاکی کمیاب بیشتری از منابع و تولیدات کنونی خود احتیاج دارد تا بتواند به تعهد خود پایبند بماند. تازه این مقدار فقط به خودروهای الکتریکی مربوط می‌شود.
اگر نرخ تقاضای فلزات خاکی کمیاب را در بخش تولید تجهیزات راهبردی نظامی، ارتباطات و راهبری در نظر بگیریم، کمبود فلزات خاکی کمیاب در سطح آمریکا توجیه‌ناپذیر خواهد بود.
چین در بازار فلزات خاکی کمیاب دست بالا را دارد
چین همچنان در عرضه و فرآوری فلزات خاکی کمیاب در سراسر جهان دست بالا را دارد. آمریکا برای تأمین فلزات خاکی کمیاب مورد نیاز جهت نگهداری و ساخت تسلیحات راهبردی برای دفاع از خود و متحدانش در برابر دشمنان کاملاً به حزب کمونیست چین وابسته است. جای تعجب ندارد که پنتاگون می‌گوید کمبود فلزات کمیاب در آمریکا به موضوع امنیت ملی تبدیل شده است.
موضوع امنیت ملی چیز جدید یا غیرمنتظره‌ای نیست و از سال‌ها پیش وجود داشته است. در حقیقت، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، دونالد ترامپ، در اکتبر ۲۰۲۰ با صدور یک فرمان اجرایی به کابینه خود دستور داد که بررسی کند آمریکا چطور می‌تواند خودش را از وابستگی به فلزات خاکی کمیاب چین برهاند.
وابستگی بی‌معنی آمریکا به فلزات خاکی کمیاب چین که اهمیت راهبردی نیز دارند، از کجا آمده است؟
آمریکا انحصار خود را تقدیم چین کرد
اوضاع همیشه به همین منوال نبود. در دهه ۱۹۸۰، آمریکا تقریباً تمام فلزات خاکی کمیاب جهان را تولید می‌کرد. طبق برخی از گزارش‌ها، آمریکا حتی تا دهه ۱۹۹۰ در زمینه استخراج و فرآوری فلزات خاکی کمیاب از طریق عملیات معدن‌کاری در منطقه مسکونی ماونتین پس در بیابان موهاوی کالیفرنیا انحصار جهانی داشت. فلزات خاکی کمیاب صرفاً محصول جانبی و طبیعی عملیات معدن‌کاری تیتانیوم، فسفات و زیرکن بودند. در واقع، این معدن به تنهایی تأمین‌کننده اصلی فلزات خاکی کمیاب در سطح جهان بود.
آمریکایی‌ها این معدن را به چینی‌ها واگذار کردند که به دنبال چند اتفاق مهم رخ داد. اول آن‌که شرکت مالی‌کورپ، بزرگ‌ترین شرکت استخراج و فرآوری فلزات خاکی کمیاب در آمریکا، فناوری و دارایی‌های صنعتی خود را به دلیل حضور مدیرعاملی که به کار با چینی‌ها علاقه داشت، به این کشور منتقل کرد. بعدها که مالی‌کورپ اعلام ورشکستگی کرد، شرکت چینی نئومتریالز آن را خریداری کرد.
دوم آن‌که قوانین زیست‌محیطی جدیدی در رابطه با صنعت سوخت هسته‌ای وضع شدند که جلوی عملیات معدن‌کاری را گرفتند. این امر آمریکا را بر آن داشت که استخراج و فرآوری فلزات خاکی کمیاب را به چین بسپارد؛ کشوری که محدودیت‌های زیست‌محیطی نداشت.
نتیجه این شد که آمریکا فناوری معدن‌کاری، مالکیت معنوی و تخصص تولید فلزات راهبردی گران‌بها را به چین واگذار کرد. به تعبیر دیگر، آمریکا انحصار جهانی خود در تولید فلزات خاکی کمیاب را دودستی به یک کشور خارجی که از قضا دشمن ایدئولوژیک آن هم محسوب می‌شد، تقدیم کرد و باعث شد چین به کشوری راهبردی تبدیل شود. پیامدهای این واگذاری روی توسعه خودروهای الکتریکی و تسلیحات نظامی، صنعت پزشکی، فناوری‌های نوظهور و البته کسب‌وکارها و نقاط ضعف زنجیره تأمین آمریکا اثر گذاشته است.
پیشینه تصمیمات نادرست یا «اشتباهات عمدی»
اشتباهات یا خسارات دیگری هم وجود دارد. برای نمونه، کنگره آمریکا در سال ۱۹۹۵ با فروش شرکت مگنی‌کوئنچ موافقت کرد. این شرکت تنها تولیدکننده آهن‌ربای آمریکایی بود که نقش بسزایی در توسعه پیشرفته‌ترین سامانه‌های موشکی هدایت‌شونده این کشور داشت. شرکت جی‌ای پادرز، از تولیدکنندگان پودرهای مغناطیسی خاکی کمیاب، نیز به فروش گذاشته شد.
مگنی‌کوئنچ توسط خانواده رهبر سابق حزب کمونیست چین، دنگ شیائوپینگ، خریداری شد. هفت سال بعد، خط تولید این شرکت در آمریکا تعطیل و به چین منتقل شد. این مسئله باعث شد که آمریکا جهت تأمین آهن‌ربای لازم برای عملکرد موشک‌ها و دیگر تسلیحات آمریکایی و همچنین توربین‌های بادی و دیگر فناوری‌ها به چین وابسته شود.
مقامات دفاعی آمریکا در سال ۱۹۹۸ به این نتیجه رسیدند که این کشور احتیاجی به ذخایر فلزات خاکی کمیاب راهبردی- از جمله منابع فلزات خاکی کمیابی که پیش‌تر در اختیار وزارت انرژی بودند- ندارد و آن‌ها را به فروش رساندند. در همان سال، شرکت رودیا، آخرین تولیدکننده فلزات و آلیاژهای خاکی کمیاب در آمریکا، تأسیسات فرآوری فلزات خاکی کمیاب خود را در تگزاس تعطیل کرد تا بتواند یک کارخانه جدید در چین بسازد.
الگوی مربوط به فلزات خاکی کمیاب بسیار واضح است. سیاست‌گذاران آمریکا تصمیماتی گرفتند که نه‌تنها به آمادگی راهبردی، پیشرفت‌های فناورانه پزشکی و زنجیره‌های تأمین آمریکا آسیب رسانده‌اند، بلکه آشکارا در راستای منافع چین عمل کرده‌اند.
امروزه، تسلط چین در عرضه جهانی فلزات خاکی کمیاب بیش از ۸۰ درصد از سهم این کشور در عرضه مواد خام را شامل می‌شود. از این گذشته، چین در زمینه کارخانه‌های فرآوری که عناصر خام را به آلیاژهای حیاتی، آهن‌ربا و غیره تبدیل می‌کنند، جایگاهی انحصاری دارد.
چین از برتری خود نسبت به آمریکا سوءاستفاده می‌کند. این کشور تولید فلزات کمیاب خاکی را صرفاً به رفع نیازهای داخلی کشور محدود کرده و عملاً جلوی صادرات را گرفته است. پیش‌بینی می‌شود قیمت برخی از این فلزات طی چند سال آتی دوبرابر شود. نکته پایانی این‌که محدودیت‌های جدید پکن با هدف کاهش توان دفاعی آمریکا انجام گرفته است.
البته آمریکا دست‌کم در یک مورد در مسیر درست حرکت می‌کند. وزارت دفاع آمریکا در سال ۲۰۲۲ قراردادی به ارزش ۳۵ میلیون دلار با ام‌پی متریالز منعقد کرد تا در همان ماونتین پس یک کارخانه بزرگ فرآوری فلزات کمیاب برای تولید آهن‌ربا بسازد. این قرارداد افزون بر سرمایه‌گذاری ۷۰۰ میلیون دلاری ام‌پی متریالز در پروژه‌های مختلف در کالیفرنیا و تگزاس منعقد شده است.
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
