نویسنده: راجر ال. سایمون- تحلیلگر اپک‌تایمز
آخرین خبرها از چین نشان می‌دهند که نظام کمونیستی این کشور چشم‌انداز اقتصادی و مالی کوته‌بینانه‌ای دارد.
رهبران چین که سال‌ها نتوانسته‌اند اثرات سوء بحران املاک را مهار یا بر سایر موانع رشد اقتصادی غلبه کنند، برای حمایت از بازار سهام وارد عمل شده و به شرکت‌های دولتی دستور داده‌اند که سرمایه‌‌های خارجی خود را وارد کشور کرده و اقدام به خرید سهام کنند. گفته می‌شود که حجم سرمایه خارجی این شرکت‌ها حدود ۲تریلیون یوان (حدود ۲۸۰میلیارد دلار) است. اگر حزب کمونیست بر موانع اساسی اقتصاد غلبه نکند، این اقدام به شکست خواهد انجامید.
بازار سهام چین مدتی است که ضعیف عمل می‌کند. شاخص سهام شانگهای بین فوریه ۲۰۲۱ تا ژانویه سال جاری بیش از ۲۱ درصد سقوط کرده و ارزش سهام نیز کاهش یافته است. نسبت‌های قیمت به درآمد؛ شاخص اطمینان سرمایه‌گذار به سود آتی؛ به‌طور میانگین به ۱۰.۴ برابر درآمد فعلی رسیده که بسیار کم‌تر از میانگین ۱۲.۵ برابری ده سال اخیر است. شایعات مربوط به برنامه خرید سنگین دولت باعث سفته‌بازی‌هایی شد که شاخص سهام را طی سه روز حدود ۵ درصد افزایش داد اما بازار در مقایسه با چند سال گذشته همچنان راکد است.
جدا از جهش اخیر و علت بدیهی آن، کاهش ارزش سهام بیانگر مشکلات اساسی اقتصاد چین است. سرعت رشد اقتصاد چین نسبت به میانگین‌های تاریخی به‌شدت کاهش یافته و رشد درآمد؛ عامل اصلی افزایش ارزش سهام؛ کند شده است. این دورنمای تیره تا حد زیادی به بحران املاک در چین برمی‌گردد.
تصمیم حزب کمونیست برای قطع پشتیبانی فعال از بخش مسکن، ضمن تضمین ورشستگی شرکت‌های بزرگ ساخت‌و‌ساز، به تشدید مشکلات این بخش دامن زد. ناکامی پکن در جبران پیامدهای مالی این ورشستگی‌ها نیز اوضاع را بدتر کرد. منابع مالی چین توانایی تأمین اعتبار لازم برای رشد اقتصادی را از دست داده‌اند. بدتر آن‌که ناکامی بخش املاک و محدودیت‌های مالی نهادهای نظارتی باعث عقب‌نشینی خریداران مسکن و کاهش قیمت املاک شده است.
این همه ماجرا نیست. کاهش ارزش املاک به‌قدری از ارزش دارایی خالص خانوارها کاسته که مصرف‌کنندگان چینی دیگر مثل قبل هزینه نمی‌کنند. صادرات چین هم آسیب دیده است، زیرا خریداران خارجی به دنبال تنوع بیشتر در زنجیره‌های تأمین بوده و دولت‌های خارجی و به‌ویژه واشنگتن، بروکسل و توکیو هم نگاه مثبتی به داد‌و‌ستد با چین ندارند. علاوه‌بر این، وسواس امنیتی فزاینده حزب کمونیست راهِ سرمایه‌گذاری خارجی را سد کرده و رشد سرمایه‌گذاری در کسب‌و‌کارهای خصوصی داخلی را به حداقل رسانده است.
با وجود این شرایط آشفته، سقوط بازار سهام چین جای تعجب ندارد. این‌که حزب کمونیست هنوز اصلاحات اساسی را شروع نکرده، گویای آن است که چرا دیگر نگاه خوش‌بینانه‌ای به بازار سهام چین وجود ندارد؛ این درحالی است که وقتی نرخ رشد اقتصادی چین دورقمی بود، دلایل بسیاری برای خوش‌بینی وجود داشت.
با وجود این بنیان اقتصادی و مالی آشفته، مسلّم است که تأثیر برنامه پکن برای خرید سهام پایدار نخواهد بود. اگر شایعات رنگ واقعیت به خود بگیرند، افزایش خرید سهام برای تکان خوردن بازار کفایت خواهد کرد. حجمی که دولت درباره آن صحبت می‌کند، حدود ۸ درصد از کل سهام بازار را شامل می‌شود.
اما اگر حزب کمونیست برنامه جدی‌تری برای رفع مشکلات اساسی نداشته باشد، به محض آن‌که برنامه خرید به پایان برسد، سقوط سهام از نو آغاز خواهد شد. این همان اتفاقی است که در سال ۲۰۱۵ و با اجرای راهبردی نادرست رخ داد که باعث شد قیمت سهام حتی از زمان قبل از اجرای برنامه دولت هم کم‌تر شود.
این وضعیت برای خریداران بالقوه بسیار خطرناک است. افزایش اولیه قیمت سهام به دلیل خرید دولتی، بسیاری را وسوسه می‌کند که برای سوار شدن روی موج سود اقدام به خرید کنند. اما اگر راه‌حل درستی اتخاذ نشود، قیمت‌ها احتمالاً به سرعت سقوط می‌کنند. بدین ترتیب، هم تأثیر برنامه خرید دولتی خنثی می‌شود و هم سرمایه‌گذارانی که برای کسب سود وارد بازار شده بودند، زیان می‌بینند.
