گزارش ویژه
با آمدن بیماری «ایکس»، سازمان‌های جهانی در حال کار بر روی ایجاد یک وضعیت آماده باش دائمی که کل دنیا را تحت کنترل بگیرد هستند.
تدروس آدهانوم گبریسوس، مدیر کل سازمان بهداشت جهانی، در سخنرانی‌اش در همایش «آمادگی برای بیماری ایکس» در مجمع جهانی اقتصاد گفت که این سازمان از سال ۲۰۱۸ می‌بایست روی بیماری‌های ناشناخته تمرکز می‌کرد.
او در هفدهم ژانویه گفت: «و به همین خاطر است که نام ایکس را بر آن نهادیم. در آن مقطع خود را برای مقابله با بیماری‌های مشابه کووید آماده می‌کردیم که می‌توان آن را اولین بیماری ایکس نامید.»
از آن زمان، سازمان‌های جهانی مانند سازمان بهداشت جهانی، مجمع جهانی اقتصاد، بانک جهانی، گروه هفت و گروه بیست برای ایجاد یک زیرساخت جهانی، برای مبارزه با همه‌گیری بعدی، به هر شکلی که باشد، دست به دست هم داده‌اند.
مأموریت ۱۰۰ روزه
ائتلاف نوآوری‌های آمادگی همه‌گیری در نروژ، با هدف مقابله با شیوع این ویروس‌ها در نشست داووس در سال ۲۰۱۷ شکل گرفت؛ ائتلافی که خود را «ماحصل مشارکت جهانی سازمان‌های دولتی و خصوصی، نهادهای بشردوستانه و جامعه مدنی» معرفی می‌کند.
این ائتلاف در سال ۲۰۲۲ با شرکت مشاور مدیریت مکنزی و شرکا وارد همکاری شد. این‌دو گزارشی از مأموریتی ۱۰۰ روزه ارائه کردند تا به فرایند تولید واکسن سرعت بیشتری بدهند.
بنا بر این گزارش، «از روزی که توالی کووید-۱۹ شناسایی شد تا وقتی که مجوز استفاده اضطراری از واکسن توسط مراجع نظارتی یا سازمان بهداشت جهانی صادر شد، بین ۳۲۶ تا ۷۰۶ روز طول کشید.»
ائتلاف نوآوری‌های آمادگی همه‌گیری طرحی داشت که براساس آن ظرف مدت ۱۰۰ روز واکسن تولید می‌کرد و در این مدت از راهکارهای به اصطلاح «مداخلات غیردارویی» برای کاهش سرعت شیوع بیماری استفاده می‌کرد.
مداخلات غیردارویی در جریان همه‌گیری کووید-۱۹ شامل آزمایش، ردیابی تماسی، فاصله‌گذاری اجتماعی، نظارت، قرنطینه، محدودیت‌های مسافرتی و ممنوعیت تجمعات در رویدادهای خانوادگی یا اماکن مذهبی می‌شد.
دانشمندان حاضر در مأموریت ۱۰۰ روزه برنامه این است که برای سرعت بخشیدن به فرایند تولید واکسن از فناوری واکسن‌های موجود استفاده کنند. مراحل آزمایشی مختلف را در قالب یک آزمایش انجام دهند و آزمایش‌های بالینی را در قالب طرح «همبستگی سازمان بهداشت جهانی» پیش برند. در این حالت، صدها بیمارستان در ده‌ها کشور مختلف برای ارزیابی معایب و مزایای واکسن‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند.
بدین ترتیب، شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی می‌توانند به سرعت اولین مجموعه از واکسن‌های آزمایشی را برای استفاده انسانی تولید کنند.
به گزارش ائتلاف نوآوری‌های آمادگی همه‌گیری، جامعه جهانی باید قبل از ظهور بیماری ایکس آماده واکنش سریع باشد و کتابخانه واکسن‌ها را توسعه دهد.
وقتی بیماری ایکس از راه برسد، تمرکز از روی نمونه اولیه واکسن‌ها برداشته شده و به تولید سریع واکسن‌های درمانی معطوف می‌شود. آن‌گاه مقامات می‌توانند واکسن را بین مردم توزیع و اثرات آن را ارزیابی کنند.
در گزارش نوشته شده است که «تایید میکنیم که آغاز مأموریت ۱۰۰ روزه خطراتی به همراه دارد که باید قبل از همه‌گیری به‌طور کامل ارزیابی شوند. هدف ائتلاف تنها در صورتی محقق می‌شود که تدابیر مناسب به عمل گذاشته شود.»
تأسیساتی در مرکز تکنولوژی علمی و دفاعی پورتون داونِ بریتانیا، برای پشتیبانی از مأموریت ۱۰۰ روزه ائتلاف در دست توسعه است که مرکز توسعه و ارزیابی واکسن نام دارد. این مرکز فوق‌امنیتی پیش‌تر به تولید تسلیحات شیمیایی اختصاص داشت و بیش از ۲۰۰ دانشمند در آن کار می‌کردند.
این مرکز علاوه بر ساخت واکسن‌هایی نظیر واکسن آنفولانزای پرندگان، روی تولید داروی تب لاسا، ویروس نیپا و تب خونریزی‌دهنده کریمه-کنگو که از کنه به انسان انتقال می‌یابد کار می‌کند. بسیاری از این بیماری‌ها در فهرست پاتوژن‌های سازمان بهداشت جهانی قرار دارند و ممکن است در آینده به شیوع همه‌گیری دامن بزنند.
مرجع مرکزی
غیر از تزریق هزاران واکسن جدید به مردم، یکی دیگر از حوزه‌های اصلی برنامه‌ریزی برای بیماری ایکس این است که فرایند پاسخگویی در داخل سازمان بهداشت جهانی متمرکز شود.
در حال حاضر، «پیش‌نویس صفر» سازمان بهداشت جهانی در خصوص اصلاح مقررات بهداشتی در بین ۱۹۴ کشور عضو دست به دست می‌شود و سازمان امیدوار است که این پیش‌نویس در ماه می جاری به تصویب برسد.
تمرکز اصلی این پیش‌نویس، متمرکز کردن زنجیره‌های تامین در سایه رهبری سازمان، تسهیم اطلاعات مربوط به بیماری‌ها و درمان‌ها در بین اعضا، تضمین مساوات در مراقبت‌های بهداشتی در بین کشورها و توسعه رویکرد پاسخگویی دولتی و اجتماعی در قبال همه‌گیری در کشورهای عضو است.
مجمع جهانی اقتصاد، سازمان بهداشت جهانی و سایر رهبران جهانی نگران این مسئله هستند که مردم در زمان بحران به واسطه باورهای نادرست‌شان سردرگم شوند.
اورزولا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، در نشست داووس گفت: «نگرانی اصلی ما برای دو سال آتی نه مناقشات و نه مسائل اقلیمی، بلکه اطلاعات نادرست و اطلاعات گمراه‌کننده هستند.»
در همین راستا، مجمع جهانی اقتصاد ارزیابی خود را از ریسک جهانی در سال ۲۰۲۴ منتشر کرد که در آن از ۱۴۹۰ کارشناسِ ریسک، نظرسنجی شده بود. اکثر داوطلبان تصدیق کردند که وجود اطلاعات نادرست بزرگ‌ترین ریسک جهانی است.
گیل مارکویتز، سردبیر مجمع جهانی اقتصاد، در مصاحبه‌ای با رادیو داووس گفت: «یکی از خطرات بزرگی که امسال شاهد آن بودیم، خطر اطلاعات نادرست و اطلاعات گمراه‌کننده بود.»
در اوایل ژانویه، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا از پیشنهاد سهامداران اپل مبنی بر شفاف‌سازی این شرکت در خصوص حذف برنامه‌های مذهبی و محافظه‌کارانه از اپ‌استور حمایت کرد. همچنین اتهاماتی وارد شد که این اقدام اپل ناشی از ناراحتی کارمندان چپ‌گرا بوده یا به درخواست حزب کمونیست چین انجام گرفته است.
پیتر گیگر، مدیر ارشد ریسک در شرکت بیمه زوریخ و از نویسندگان گزارش مذکور می‌گوید: «ما گمان می‌کردیم که اینترنت اطلاعات را دموکراتیزه می‌کند و شفافیت را برای جهان به ارمغان می‌آورد، اما همه چیز تقریباً برعکس رخ داد.»
«مردم اساساً داخل حباب زندگی می‌کنند و خبر ندارند آن بیرون چه می‌گذرد.»
سازمان بهداشت جهانی هم اطلاعات نادرست را تهدیدی می‌داند که باید با آن مقابله کرد.
«در پیش‌نویس سازمان آمده است که کشورهای عضو باید به‌طور منظم به ارزیابی و تحلیل شبکه‌های اجتماعی بپردازند تا منشأ اطلاعات نادرست را شناسایی کنند.»
بی‌اعتمادی به علم
تلاش جهانی برای کنترل روایت‌ها زمانی انجام می‌شود که عمده مردم به آن‌چه که تحت عنوان «علم» شناخته می‌شود و همچنین به روایت‌های رسمی درباره مصالح عمومی بی‌اعتماد می‌شوند. در جریان همه‌گیری کووید-۱۹، مردم در رابطه با کارایی ماسک‌ها و مزایای تعطیلی مدارس گمراه شده و بسیاری از دریافت واکسن‌های عرضه‌شده خودداری کردند.
به دروغ به مردم اطمینان دادند که واکسن‌های «ایمن و مؤثر» کووید از گسترش ویروس جلوگیری می‌کنند. همچنین بسیاری از مردم بنا به دستور دولت مجبور شدند بین حفظ شغل یا دریافت واکسن یکی را انتخاب کنند. در آمریکا، کودکان در ایالت‌هایی مانند کالیفرنیا با وجود خطر ناچیز بیماری مجبور شدند برای حضور در مدرسه واکسن بزنند.
آسیب‌های اقتصادی، جسمی و روانی ناشی از قرنطینه و همچنین تعطیلی مشاغل و مدارس همچنان احساس می‌شوند، گرچه مدت‌هاست که مقامات این سیاست‌ها را کنار گذاشته‌اند.
مدل‌سازی‌های ناکارآمد سازمان‌هایی مانند امپریال کالج لندن با بزرگ‌نمایی در تعداد مرگ‌ومیرهای پیش‌بینی‌شده به ایجاد وحشت در بین مردم دامن زدند.
در کانادا، رانندگان کامیونی که به محدودیت‌های دولت در قبال کووید اعتراض داشتند، با مسدود شدن حساب‌های بانکی و کارت‌های اعتباری‌شان مواجه شدند و بیمه‌شان به واسطه همکاری دولت با شرکت‌های خصوصی به حالت تعلیق درآمد.
دکتر آندرس تگنل، مقام ارشد بهداشت عمومی سوئد، این دوره را با عبارت «دنیای دیوانه» توصیف می‌کند.
بسیاری از دانشمندان مدعی هستند که رسانه‌های جریان اصلی و ناشران دانشگاهی گزارش‌هایی را که منتقدِ قرنطینه هستند نادیده می‌گیرند یا سانسور می‌کنند و در مقابل، گزارش‌هایی در رابطه با فواید قرنطینه انتشار می‌دهند و معتقدند که قرنطینه باید جزو استانداردهای واکنش به همه‌گیری باشد.
پزشکان نیز برای اظهار نظر در این‌باره تحت فشار هستند. در آگوست ۲۰۲۲، کالیفرنیا قانونی وضع کرد تا پزشکانی را که با انتشار «اطلاعات نادرست» از واکسن‌های کووید انتقاد می‌کردند جریمه کند. این قانون در ژانویه ۲۰۲۳ به دستور یک قاضی فدرال ملغی شد، زیرا اصل آزادی بیان را نقض می‌کرد.
مریل ناس، از پزشکان منتقد سازمان بهداشت جهانی می‌گوید مجوز طبابت او در ایالت مین به دلیل سرپیچی از دستورات دولتی در رابطه با کووید به حالت تعلیق درآمد.
او تلاش مقامات جهانی و محلی برای قدرت‌نمایی به نام مبارزه با بیماری‌ها را نوعی «کودتای نرم» می‌داند.
دکتر ناس به اپک تایمز گفت: «آن‌ها باید کنترل روایت‌های خبری را به دست بگیرند و بدون این کار موفق نخواهند شد. کنترل روایت پزشکان هم یک سمت این ماجراست.»
ساکت کردن مخالفان
مجمع جهانی اقتصاد هشدار می‌دهد که اگر انتشار اطلاعات نادرست و اطلاعات گمراه‌کننده کنترل نشود، سانسور به امری عادی بدل خواهد شد.
در گزارش مجمع جهانی اقتصاد آمده است: «در واکنش به اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده، دولت‌ها می‌توانند به‌طور فزاینده برای کنترل اطلاعاتی که خودشان «درست» می‌دانند، اعمالِ قدرت کنند.»
«افول آزادی‌های مربوط به اینترنت، مطبوعات و دسترسی به منابع گسترده اطلاعاتی، خطر سرکوب گسترده‌تر جریان اطلاعات در کشورهای مختلف را به دنبال دارد.»
هم اکنون پرونده شکایتی علیه جو بایدن، رئیسجهور آمریکا در دادگاه عالی آمریکا در دست بررسی است. در این پرونده، شاکیان مدعی هستند که دولت بایدن برای سانسور مطالبی که برخلاف روایت‌های دولت در رابطه با منشأ کووید، واکسن و مسائل سیاسی هستند، به شبکه‌های اجتماعی فشار آورده است.
یک قاضی ناحیه‌ای در سپتامبر ۲۰۲۳ به نفع شاکیان حکم داد و از تلاش دولت بایدن برای سانسور آمریکایی‌ها تحت عنوان «گسترده‌ترین حمله علیه آزادی بیان در تاریخ ایالات متحده» یاد کرد و اظهار داشت که دولت بایدن صراحتاً متمم اول قانون اساسی کشور را که حق آزادی بیان است نادیده گرفته است.»
درحالی‌که مجمع جهانی اقتصاد سانسور را به‌عنوان یک خطر و نگرانی بزرگ توصیف می‌کند، برخی از دولت‌ها و شرکت‌ها آن را به‌عنوان یک رویکرد به‌کار می‌گیرند. فیسبوک، یوتیوب و توئیتر هم با اتهامات متعددی در خصوص سانسور اطلاعات مربوط به همه‌گیری و مسائل سیاسی مواجه شده‌اند.
در اوایل ژانویه، کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا از پیشنهاد سهامداران اپل مبنی بر شفاف‌سازی این شرکت در خصوص حذف برنامه‌های مذهبی و محافظه‌کارانه از اپ‌استور حمایت کرد. همچنین اتهاماتی وارد شد که این اقدام اپل ناشی از ناراحتی کارمندان چپ‌گرا بوده یا به درخواست حزب کمونیست چین انجام گرفته است.
مجمع جهانی اقتصاد با اشاره به این‌که امسال ۳ میلیارد نفر در سراسر جهان در انتخابات شرکت خواهند کرد، در گزارش خود بیان داشت که «استفاده گسترده از اطلاعات نادرست و اطلاعات گمراه‌کننده و ابزارهای ترویج این اطلاعات می‌تواند مشروعیت دولت‌های منتخب جدید را تضعیف کند و به ایجاد ناآرامی اعم از اعتراضات خشونت‌بار، جرائم ناشی از نفرت و تقابل مردم با یکدیگر و حتی تروریسم دامن بزند.»
