موضوع آلودگی هوای تهران و دیگر کلان‌شهرهای ایران در فصول پاییز و زمستان مسئله جدیدی نیست اما امسال این موضوع چشم‌گیرتر از گذشته در حال وقوع است. همین امروز اعلام شد که ۸ کلان‌شهر و شهر صنعتی به‌شدت آلوده هستند و تا آخر هفته نیز در وضعیت قرمز آلودگی هوا به سر خواهند برد. این در شرایطی است که آخر همین هفته ۲۹ دی‌ماه در تقویم رسمی کشور روز هوای پاک نام‌گذاری شده است!
بنا بر آخرین گزارش‌های نهادهای رسمی شهرهای بزرگ ایران در هوایی آلوده غوطه‌ورند. این در شرایطی است که سازمان هواشناسی کشور از امکان افزایش شاخص آلودگی هوا تا حد بسیار ناسالم به‌ویژه برای مناطق پرتردد و صنعتی به‌ویژه در دو کلان‌شهر تهران و کرج تا روز پنجشنبه ۲۹ دی خبر داده است. در تأیید این موضوع نیز رئیس مرکز ملی پیش‌بینی و مدیریت بحران مخاطرات وضع هوا گفته است آلودگی هوای شهرهای صنعتی و پرجمعیت تا پنجشنبه ۲۹ دی تداوم خواهد داشت.
بر این اساس ۶ کلان‌شهر تهران، کرج، مشهد، اصفهان، اهواز و تبریز به ترتیب در روز سه‌شنبه ۲۷ دی در شرایط قرمز آلودگی هوا به سر می‌برند. همچنین وضعیت آلایندگی در شهرهای اراک، سمنان و قزوین نیز ناسالم گزارش شده است.
در همین رابطه و با مصوبه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران، دانشگاه‌ها و مدارس استان تهران تا آخر هفته غیرحضوری شده و مقرر شد طرح زوج و فرد نیز از درب منازل اجرایی شود. در دیگر کلان‌شهرها نیز کمیته‌های اضطراری آلودگی هوا تشکیل جلسه داده و اقدامات مشابهی را به اجرا گذاشته‌اند.
آلودگی هوای کلان‌شهرها به‌اندازه‌ای ادامه داشته که به گفته مجید درگی، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان البرز، «کرج از ابتدای سال جاری تاکنون فقط یک روز سالم را تجربه کرده است.» در مورد تهران هم پیش‌ازاین و در اواسط دی‌ماه اعلام شده بود پایتخت‌نشینان از ابتدای سال تاکنون ۱۴۸ روز هوای قابل‌قبول، ۱۱۴ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس، ۲۱ روز هوای ناسالم برای همه افراد جامعه، دو روز هوای بسیار ناسالم، دو روز هوای خطرناک و تنها دو روز هوای پاک را تجربه کردند.
جالب آنکه تداوم هفته‌ها آلودگی هوا در شهرهای مختلف در شرایطی است که ۲۹ دی‌ماه در تقویم رسمی کشور به‌عنوان روز هوای پاک نام‌گذاری شده است. مناسبتی که حتی مهدی چمران، رئیس شورای شهر تهران هم با توجه به آلودگی هوایی که گریبان شهرها به‌خصوص پایتخت را گرفته، تدارک برنامه برای آن را «بی‌مفهوم» دانست.
نهادهای حکومتی در ایران به‌طورمعمول از زیر بار مسئولیت آلودگی شدید هوا شانه خالی می‌کنند و این در شرایطی است که هوای ناپاک هرروز سلامت تعداد بیشتری از شهروندان را به مخاطره می‌اندازد. تا جایی که بنا بر اعلام وزارت بهداشت ایران، روزانه ۱۰ هزار نفر به دلیل بیماری تنفسی راهی مراکز درمانی می‌شوند. بسیاری از کارشناسان عوامل گوناگونی چون استفاده از سوخت‌های ناسالم و بی‌کیفیت را دلیل اصلی آلودگی هوای کلان‌شهرها و شهرهای صنعتی در ایران می‌دانند؛ موضوعی که ناکارآمدی دولت و نهادهای عمومی را در کنترل آلودگی هوا به رخ می‌کشد.
البته موضوع آلودگی هوا و ناکارآمدی دولت در حل این معضل منحصر به ایران نیست و حکومت کمونیستی چین نیز همچون جمهوری اسلامی عمل کرده است. آلودگی هوا برای شهروندان این کشور نیز به سبب استفاده از سوخت زغال‌سنگ، سوخت‌های فسیلی غیراستاندارد در موتورهای خودروها و احتراق زیست‌توده، به امری معمول بدل شده است. در چین هم همچون ایران انتشار گازهای گلخانه‌ای از نیروگاه‌ها به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از حد انتشار ثبت‌شده در سایر کشورهای صنعتی است و این موضوع عمدتاً به دلیل این واقعیت است که آلاینده‌های کارخانه قبل از انتشار در معرض هیچ نوع سیستم فیلتراسیونی قرار نمی‌گیرند.
ادامه یافتن چنین وضعیتی در کشورهایی چون ایران و چین در شرایطی است که تحقیقات دانشمندان نشان داده است آلودگی هوا نه‌فقط برای قلب و ریه‌ها بلکه به‌طور بالقوه برای مغز نیز خطرناک است.
