روزنامه فایننشال تایمز در گزارشی نوشت که با افزایش احتمال شکست مذاکرات هستهای و تهدید فزاینده حمله نظامی آمریکا یا اسرائیل به تأسیسات هستهای ایران، جمهوری اسلامی بهطور چشمگیری در حال تقویت سامانههای پدافند هوایی خود برای مقابله با چنین سناریویی است.
براساس این گزارش، با توجه به دادههای اطلاعاتی غرب و تحلیل تصاویر ماهوارهای، بهنظر میرسد جمهوری اسلامی چند سامانه پرتاب موشک ضدهوایی را به نزدیکی تأسیسات هستهای حساس مانند نطنز و فردو منتقل کرده است.
محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی، در اردیبهشتماه اعلام کرد: «شاهد ارتقای چشمگیر در توانمندیها و مهارتهای سامانههای پدافند هوایی کشور هستیم» و تأکید کرد که سرمایهگذاریها در بخش دفاعی بهطور «چندبرابری» افزایش یافته است.
به گفته فایننشال تایمز، بخش قابل توجهی از سامانههای موشکی و راداری جمهوری اسلامی، از جمله سامانههای دوربرد روسی اِس۳۰۰، در حملات هوایی اسرائیل در مهر و فروردین ۱۴۰۳، یا منهدم شده یا آسیب جدی دیدهاند.
با این حال، کارشناسان معتقدند بخشهایی از این سامانهها همچنان سالم مانده یا در ماههای اخیر تعمیر شدهاند.
نمایش تجهیزات نظامی برای رد گزارش تخریب سامانهها
برای مقابله با گزارشهایی مبنی بر تخریب سامانههای دفاعی، جمهوری اسلامی تجهیزات نظامی خود را بهصورت عمومی به نمایش گذاشته است. در رژه روز ارتش در اردیبهشتماه در تهران، یک پرتابگر اِس۳۰۰ و یک کامیون رادار به نمایش درآمد. همچنین در یک رزمایش نظامی در بهمنماه، یک سامانه اِس۳۰۰ در حال شلیک موشک ضد هوایی به تصویر کشیده شد.
نیکول گراژوسکی از اندیشکده کارنگی در واشینگتن به فایننشال تایمز گفت: «تردیدی نیست که ایران تلاش دارد خبر نابودی سامانههای پیشرفته پدافند هواییاش را بیاعتبار جلوه دهد.»
در همین راستا، رابرت تولست، پژوهشگر مؤسسه سلطنتی خدمات متحد (RUSI) در بریتانیا، اظهار داشت: «اسرائیل در حال حاضر تقریباً کنترل کامل آسمان ایران را در اختیار دارد. اما چنین حملهای نیازمند موجهای متعدد هواپیما برای ساعتها خواهد بود که خستگی خدمه را بهدنبال دارد. هرچه مدت عملیات طولانیتر شود، احتمال خطا بیشتر میشود.»
روز شنبه ۳۱ مه، ایالات متحده از طریق بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان که برای میانجیگری به تهران رفته بود، پیشنهاد تازهای برای توافق هستهای به جمهوری اسلامی ارائه داد.
با این حال، یک دیپلمات ارشد نزدیک به تیم مذاکرهکننده جمهوری اسلامی روز دوشنبه ۲ ژوئیه به فایننشال تایمز گفت که تهران آماده رد این پیشنهاد است و آن را «غیرقابل قبول» خوانده که «هیچیک از منافع ایران را لحاظ نکرده» و «موضع آمریکا درباره غنیسازی اورانیوم تغییری نکرده است.»
او افزود: «ایران در حال تدوین پاسخ منفی به پیشنهاد آمریکاست؛ پاسخی که میتوان آن را بهمنزله رد رسمی این پیشنهاد تلقی کرد.»