در تحولی کم‌سابقه، چندین گروه شبه‌نظامی شیعه مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران در عراق اعلام کرده‌اند که برای نخستین‌بار آماده‌اند خلع سلاح شوند تا از احتمال درگیری نظامی با دولت ترامپ جلوگیری کنند. این تصمیم، به گفته ده فرمانده ارشد و مقام عراقی که با خبرگزاری رویترز گفت‌وگو کرده‌اند، در پی هشدارهای مکرر ایالات متحده به دولت بغداد اتخاذ شده است.
به گزارش رویترز، مقام‌های آمریکایی از زمان آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ در ژانویه، به دولت عراق هشدار داده‌اند که اگر اقدامی برای انحلال این گروه‌ها صورت نگیرد، واشنگتن ممکن است مستقیماً آن‌ها را هدف حملات هوایی قرار دهد. گفت‌وگوهای فشرده‌ای میان نخست‌وزیر محمد شیاع السودانی و رهبران گروه‌های شبه‌نظامی در جریان است که به گفته عزت الشابندر، سیاستمدار شیعه نزدیک به ائتلاف حاکم، وارد مراحل «بسیار پیشرفته» شده‌اند.
شش فرمانده گروه‌هایی چون کتائب حزب‌الله، النجباء، کتائب سیدالشهدا و انصارالله الاوفیاء گفته‌اند که از حمایت کامل سپاه پاسداران برخوردارند تا برای جلوگیری از درگیری، تصمیمات لازم را اتخاذ کنند. یکی از فرماندهان کتائب حزب‌الله تأکید کرده است: «ترامپ آماده است که جنگ با ما را به سطوحی بدتر بکشاند؛ ما این را می‌دانیم و می‌خواهیم از چنین سناریویی جلوگیری کنیم.»
این گروه‌ها، که زیر چتر «مقاومت اسلامی در عراق» فعالیت دارند، حدود ۵۰ هزار نیرو و زرادخانه‌هایی شامل موشک‌های دوربرد و سامانه‌های ضدهوایی را در اختیار دارند. برخی از آن‌ها از اواسط ژانویه، از ترس حملات هوایی، مواضع خود در شهرهایی چون موصل و الانبار را تخلیه کرده‌اند و تدابیر امنیتی گسترده‌تری برای فرماندهان خود اتخاذ کرده‌اند.
در همین حال، وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرده که این نیروها باید تحت فرماندهی دولت عراق باشند، نه ایران. دولت السودانی نیز تأکید کرده است که از طریق «گفت‌وگویی سازنده» در پی آن است تا همه سلاح‌ها در عراق تحت کنترل دولت قرار گیرند.
گرچه هنوز سازوکار نهایی خلع سلاح نهایی نشده، برخی گزینه‌ها مانند تبدیل این گروه‌ها به احزاب سیاسی یا ادغام در نیروهای مسلح عراق در حال بررسی است. این تغییر موضع در حالی رخ می‌دهد که محور مقاومت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران پس از آغاز جنگ غزه در اکتبر ۲۰۲۳ و گسترش تنش‌ها در منطقه، دچار تضعیف شده و با چالش‌های جدیدی روبرو است.
