سه سال از سرنگونی هواپیمای خطوط هوایی اوکراین به‌وسیله موشکهای سپاه پاسداران و کشته‌شدن ۱۷۶ انسان بیگناه گذشت. اما پس از گذشت این زمان طولانی هنوز در هیچ محکمه عادلانهای نه در ایران و نه در سطح جهان مقامات مسئول در این جنایت محکوم نشدهاند و خانوادههای داغدار و دادخواه کشتهشدگان هنوز در انتظار اجرای عدالتاند.
چهارشنبه ۱۸ دیماه ۱۳۹۸ پرواز خطوط هوایی اوکراین به شماره پرواز PS752 از مبدأ تهران به مقصد کیف تنها دقایقی پس از برخاستن از فرودگاه امام خمینی و در ساعت ۶:۱۹ صبح با موشکهای پدافند سپاه پاسداران ساقط شد. واقعه دردناکی که طی آن ۱۷۶ تن از جمله ۱۴۶ ایرانی و شهروندان دیگری از کانادا، سوئد، بریتانیا و اوکراین جان خود را از دست دادند.
در ابتدا مقامات ایرانی نقص فنی را عامل اصلی سرنگونی هواپیمای اوکراینی اعلام کردند؛ اما سرانجام پس از گذشت ۳ روز و با انکار و تکذیب چندین باره مقامات ارشد حکومتی شنبه ۲۱ دیماه ۹۸ ساعت ۷ صبح، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌صورت رسمی مسئولیت این اتفاق را برعهده گرفت و علت آن را بروز خطای انسانی اعلام کرد.
این فاجعه تنها ساعتی پس از آن روی داد که سپاه پاسداران ایران اعلام کرد بامداد همان روز در دو حمله موشکی مجزا به دو پایگاه هوایی عراق که میزبان نیروهای آمریکایی بود، برای گرفتن انتقام کشته‌شدن قاسم سلیمانی توسط آمریکایی‌ها، حمله موشکی انجام داده است. حملهای که البته به گفته رسانههای معتبر جهانی، منابع آمریکایی و ائتلاف ضد داعش در آن هیچ فردی کشته نشد.
راه سخت و طولانی دادخواهی
حال پس از گذشت سه سال از آن واقعه با وجود پیگیری مستمر خانواده جان‌باختگان هنوز عدالت اجرا نشده است. در ایران دادگاهی برای رسیدگی به این موضوع در دادسرای نظامی تشکیل شده و چندین جلسه آن نیز برگزار شده است. محکمهای که نه خانواده جان‌باختگان آن را عادلانه میدانند و نه هنوز به هیچ نتیجه و حکم مشخصی برای متهمین رسیده است.
پس از آنکه حدود یک سال پیش و بعد از دورهای متعدد مذاکره، ایران پاسخی روشن به سوالات و ابهامات مربوط به سرنگونی هواپیمای اوکراینی برای گروه «هماهنگی و واکنش بین‌المللی» متشکل از ۴ کشور کانادا، بریتانیا، سوئد و اوکراین نداشت؛ این دولتها در یک بیانیه مشترک اعلام کردند مذاکرات با ایران بر سر این موضوع را متوقف میکنند. آنها همچنین در بیانیه خود آوردند که به این نتیجه رسیدهاند تلاش بیشتر برای مذاکره با ایران «بیفایده است» و این گروه بر اقدامات بعدی براساس قوانین بین‌المللی تمرکز خواهد کرد.
در همین راستا و پس از طی یک سال تلاش «انجمن خانوادههای قربانیان پرواز PS752» و «گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی»، ابتدای دیماه انجمن خانوادههای قربانیان در صفحه توییتر خود طی بیانیهای از آغاز روند قضایی ارجاع پرونده سرنگونی عامدانه پرواز PS752 هواپیمای اوکراین به دیوان بین‌المللی دادگستری در لاهه خبر داد.
اما در ایران و در طول۳ سالی که از این فاجعه میگذرد تنها ۶جلسه دادگاه در محاکم نظامی و انتظامی برای تعیین تکلیف این پرونده برگزار شده است. دادگاههایی که البته جدای از تشکیک در عادلانه بودن آنها هر چه از ۱۸ دی ماه ۱۳۹۸ میگذرد، اطلاعات و اخبار مربوط به برگزاریشان نیز کمتر و کمتر رسانهای میشود. بنابر گزارش‌های رسانههای داخلی از زمان وقوع این فاجعه تاکنون از مجموعا شش جلسه دادگاه برگزار شده، دو جلسه اول در دادگاه نظامی و در تاریخ ۳۰ آبان انجام شده و یک سال بعد، چهار جلسه دیگر در فاصله اواخر آذرماه تا ششم دیماه امسال برگزار شده و از ششمین جلسه نیز هیچ اطلاعاتی در دسترس نیست.
فراخوان خانواده ها و واکنشهای بین المللی
اکنون در آستانه سومین سالگرد سرنگونی هواپیمای PS752 انجمن خانوادههای کشتهشدگان این پرواز با انتشار فراخوانی، خواستار حضور هموطنان خود در تجمعاتی در سراسر جهان به این مناسبت در روز ۱۸ دی شد.
انجمن خانوادههای جان‌باختگان این پرواز با انتشار توییتی نوشت: «همزمان با فراخوان‌ها در داخل ایران، انجمن خانوادههای جان‌باختگان پرواز پی‌اس ۷۵۲ از همگان درخواست دارد تا در سومین سالگرد سرنگونی هواپیمای اوکراینی توسط سپاه پاسداران، در تجمعاتی که در سراسر جهان برگزار خواهد شد، شرکت کنند.»
حامد اسماعیلیون، سخنگوی این انجمن نیز نیز ضمن بازنشر این فراخوان در حساب کاربری شخصی خود در توییتر، در کنار هشتگ‌های «مهسا امینی» و «انقلاب ایران» نوشت: «عدالت پیروز میشود.»
از سوی دیگر و در روز جمعه اوکراین، کانادا، سوئد و بریتانیا در بیانیهای مشترک اعلام کرده‌اند متعهدند ایران را در مورد به گفته آنها این جنایت پاسخگو کنند. مذاکرات این کشورها با ایران در مورد پرداخت غرامت و محاکمه آمران و عاملان سرنگونی هواپیمای اوکراینی حدود یک سال پیش بی‌نتیجه متوقف شد و از آن‌زمان این کشورها روند دیگری را برای احقاق حقوق قربانیان این فاجعه در پیش گرفتهاند.
همچنین جاستین ترودو نخست‌وزیر کانادا نیز در روز جمعه با خانوادههای قربانیان این پرواز دیدار کرد. در این دیدار که وزیران امور خارجه کانادا، حملونقل، مهاجرت، و همچنین کمیسر عالی این کشور در بریتانیا حضور داشتند، ترودو بر تعهد کانادا و گروه هماهنگی و واکنش بین‌المللی برای پاسخگو دانستن ایران در «کشتار بیرحمانه» سرنشینان پرواز PS752 تاکید شد. او همچنین در این دیدار ضمن ابراز همدردی مجدد با خانوادههای قربانیان گفت دولت کانادا در کنارشان است و بی‌وقفه در جستجوی عدالت و پاسخگو دانستن دولت ایران خواهد بود.
