دو مقام بلندپایه حزب کمونیست چین کرسی‌شان را در میانه دوره پنج ساله وزارت خود جابه‌جا کردند. به گفته تحلیلگران، این اقدام بی‌سابقه که پیش از آغاز یک نشست سیاسی مهم که هر پنج سال یک‌بار برگزار می‌شود انجام گرفت، از فشار فزاینده علیه شی جین‌پینگ، رهبر چین، از سوی جناح‌های رقیب در حزب کمونیست چین حکایت دارد.
لی گانجی، رهبر سابق وزارتخانه سازمان، اکنون مسئول اداره کار جبهه متحد است که بر گسترش نفوذ حزب در سطح بین‌المللی تمرکز دارد. شی تایفنگ که در وزارتخانه سازمان جانشین لی شد، اکنون مدیریت امور پرسنلی حزب را برعهده دارد.
رسانه دولتی چین جابه‌جایی غیرمنتظره این‌دو مقام عالی‌رتبه را در روز ۲ آوریل تأیید کرد و این‌دو را برای نخستین‌بار با عناوین جدید مورد خطاب قرار داد.
این جابه‌جایی پیش از برگزاری کنفرانس محرمانه حزب انجام گرفته که به‌طور معمول برای رسیدگی به امور پرسنلی حزب برگزار می‌شود. تاریخ این نشست- موسوم به پلنوم چهارم- هنوز تأیید نشده است، اما معمولاً در اواسط دوره کنگره برگزار می‌شود و رویدادی مهم در تقویم سیاسی چین به شمار می‌آید.
حزب کمونیست چین رهبران خود را هر پنج سال یک‌بار در کنگره از نو سازمان‌دهی می‌کند و تدارکات پشت صحنه اغلب از سال‌ها قبل آغاز می‌شود. انتظار می‌رود کنگره بعدی، که بیست‌و‌یکمین کنگره ملی است، در اواخر سال ۲۰۲۷ برگزار شود. با توجه به این‌که مقامات فعلی، از جمله شی جین‌پینگ، به نقطه پایانی دوره کاری خود نزدیک می‌شوند، ناظران چین نشانه‌های انتقال قدرت را به‌دقت زیر نظر دارند.
حزب کمونیست چین تاکنون دلیلی برای جابه‌جایی لی و شی ارائه نکرده که به گفته بعضی از رسانه‌های هنگ‌کنگی در چند دهه اخیر در چینِ کمونیستی بی‌سابقه بوده است.
تحلیلگران معتقدند که شاید لی تنزل رتبه پیدا کرده باشد، چراکه در نقش جدید خود کمتر از نقش قبلی تأثیرگذار خواهد بود.
شن مینگ شی، پژوهشگر اندیشکده تحقیقات دفاع ملی و امنیت که زیر نظر وزارت دفاع تایوان فعالیت دارد، گفت: «رهبری وزارتخانه سازمان منصب بسیار مهمی است که حکمِ پله ورود به رده‌های بالای حزب یعنی کمیته دائمی دفتر سیاسی را دارد. این درحالی است که شانس ریاست اداره کار جبهه متحد برای رسیدن به این مناصب نسبتاً ناچیز است.»
لیِ ۶۰ ساله جوان‌ترین فرد در بین ۲۴ عضو دفتر سیاسی است. او را جزو اعضای محفل خودی‌هایِ شی می‌دانند.
لی از دانشگاه چینهوا فارغ‌التحصیل شده که شی در آن‌جا پرورش یافته است. لی در سال‌های آتی در حیطه بوروکراسی هسته‌ای و محیط‌زیست به مدارج عالی رسید. او در سال ۲۰۰۶ به‌عنوان رئیس اداره ملی ایمنی هسته‌ای منصوب شد. پس از تغییرات قابل‌توجهی که در سال ۲۰۱۸ با هدف تقویت کنترل حزب در نهادهای دولتی ایجاد شد، لی به اولین وزیر بوم‌شناسی و محیط‌زیست تبدیل شد.
حرفه سیاسی او در سال ۲۰۲۰ با انتصاب به‌عنوان معاون فرماندار استان شاندونگ، که قطب صنعتی سواحل شرقی چین است، ترقی پیدا کرد. لی ظرف مدت ۱۷ ماه به ریاست حزب کمونیست در این استان رسید.
متعاقب بیستمین کنگره حزب در اکتبر ۲۰۲۲ که شی در اتفاقی بی‌سابقه برای سومین‌بار به ریاست حزب رسید، لی به عضویت دفتر سیاسی درآمد که دومین نهاد عالی رهبری چین محسوب می‌شود.
رسانه‌های دولتی در آوریل ۲۰۲۳ از انتصاب لی در وزارتخانه سازمان خبر دادند و او جانشین چن شی شد که در آن مقطع ۶۹ سال داشت و ظاهراً به سقف نانوشته بازنشستگی مقامات عالی‌رتبه حزب رسیده بود.
مسیر سیاسی لی با مسیر شی تلاقی نداشته است، اما تحلیلگران می‌گویند او با چن، متحد دیرینه رهبر حزب کمونیست چین، ارتباط داشته است. چن در دهه ۱۹۷۰ در دانشگاه چینهوا هم‌کلاسی و هم‌اتاقی شی بود و به‌عنوان رئیس مدرسه مرکزی حزب، عالی‌ترین مرکز آموزش ایدئولوژی به نیروهای رسمی حزب در کشور و پیش‌نیازِ پیوستن به رده‌های عالی در سلسله‌مراتب سیاسی رژیم چین، چهره تأثیرگذاری بود.
آیا قدرت شی رو به افول است؟
شن، کارشناس امور سیاسی چین، معتقد است که جابه‌جایی لی و شی می‌تواند به منزله بی‌اعتمای شی جین‌پینگ باشد.
شن به اپک تایمز گفت: «لی گانجی از اعضای جناح شی جین‌پینگ است. از این‌رو، تصاحب جایگاه لی به دست شی تایفنگ ممکن است نشانه این باشد که اعتماد شی جین‌پینگ به لی کاهش یافته است.»
به گفته شن، یک احتمال دیگر این است که جابه‌جایی آن‌ها به دلیل مناقشه قدرت در سطح نخبگان حزب باشد.
پاکسازی گسترده برای رفع فساد، گریبان‌گیرِ اعضای ارشد حزب و نخبگان نظامی شده است. ارتش در دو سال گذشته شاهد برکناری بیش از دوازده فرمانده ارشد و رهبران صنایع دفاعی بوده که برخی از آن‌ها جزو متحدان نزدیک شی بودند.
آخرین مورد، دریاسالار میائو هوآ بود که بر وفاداری نیروهای مسلح به حزب کمونیست نظارت داشت. میائو در نوامبر ۲۰۲۴ از کمیسیون نظامی مرکزی تعلیق شد، اما همچنان در دفتر سیاسی حزب عضویت دارد.
این پاکسازی‌ها گمانه‌زنی ناظران خارجی را برانگیخته که می‌گویند شی جین‌پینگ از سوی جناح‌های مخالف داخلی با چالش‌های فزاینده‌ای روبه‌رو است. بعضی‌ها بر این باورند که سلامت شی به لحاظ سیاسی و جسمانی رو به وخامت گذاشته است.
شن گفت که شاید شی در بحبوحه مناقشات سیاسی فعلی دستور تغییرات اخیر را نداده باشد.
شن گفت: «لی گانجی از اعضای محفل شی جین‌پینگ است. از این‌رو، این تغییر از تضعیف بالقوه استیلای شی جین‌پینگ حکایت دارد و این‌که شاید قدرت به دست دیگران افتاده باشد.»
«حتی ممکن است که شی جین‌پینگ در خلال پلنوم چهارم یا بیست‌و‌یکمین کنگره ملی از سمت خود استعفا دهد. در این‌صورت، شاید بزرگان رده‌بالای حزب یا دیگران شی تایفنگ را برای مدیریت امور پرسنلی کنگره ملی بیست‌و‌یکم منصوب کنند.»
شی تایفنگ ۶۸ ساله به‌عنوان رهبر جدید وزارتخانه سازمان بر روند بررسی انتصابات جدید در رده‌های رهبری حزب نظارت دارد.
رابطه شی جین‌پینگ با شی تایفنگ به بیش از دو دهه قبل در مدرسه مرکزی حزب بازمی‌گردد. شی تایفنگ، که معاون مدرسه بود، با شی، که بیش از پنج سال ریاست مدرسه را برعهده داشت، همکاری می‌کرد تا این‌که شی جین‌پینگ در سال ۲۰۱۲ به رهبری حزب رسید.
با این‌حال، تحلیلگران می‌گویند دایره روابط شی تایفنگ فراتر از شی جین‌پینگ است. شی تایفنگ در طی ۹ سال تصدی معاونت مدرسه مرکزی حزب با دو رئیس همکاری داشت: زنگ چینگ‌هونگ، از نخبگان حزب که با گروهی از مخالفان شی ارتباط دارد، و هو جین‌تائو، سلف شی.
کای شنکون، تحلیلگر مستقل که امور سیاسی چین را پوشش می‌دهد، گفت که شی تایفنگ با لی که‌چیانگ، نخست‌وزیر سابق چین، نیز روابط نزدیکی دارد. آن‌ها در دانشکده حقوق دانشگاه پکینگ هم‌کلاسی بودند. لی که‌چیانگ از اعضای یک جناح رقیب سیاسی بود که به نام لیگ جوانان یا توآن پای شناخته می‌شد.
با این‌حال، کای گفت که تغییر رهبری در وزارتخانه سازمان از نحوه عملکرد رئیس قبلی حکایت دارد.
او به اپک تایمز گفت: «کنترل لی گانجی بر امور سازمانی و پرسنلی در سال‌های اخیر انتظارات شی را برآورده نکرد.»
او گفت: «این‌که رؤسای دو وزارتخانه مهم دولتی در میانه دوره پنج ساله خود جابه‌جا شدند، اتفاق «غیرمعمولی» بود.»
