Search
Asset 2

از «پیمان ابراهیم» تا «پیمان کوروش» نقش ایران و اسرائیل در خاورمیانه

سفر شاهزاده رضا پهلوی به اسرائیل و مطرح شدن پیمان کوروش و پیمان ابراهیم
شاهزاده رضاپهلوی و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل (Public Domain)

از مطرح شدن «پیمان کوروش» برای اولین بار، سه سال گذشته است. این پیمان همزمان با سفر شاهزاده رضا پهلوی به اسرائیل بار دیگر مورد توجه افکار عمومی ایران و برخی رسانههای فارسی زبان قرار گرفته است.

شاهزاده رضا پهلوی در سفرش به اسرائیل در کنفرانس مطبوعاتی با وزیر اطلاعات اسرائیل گفته است: «وقتی به پیمان ابراهیم و روابط کشورهای عربی با اسرائیل نظر میاندازیم، متوجه میشویم که مردم ایران گرفتار این حکومت (جمهوری اسلامی ایران) شدهاند و نمیتوانند در پیمان ابراهیم مشارکت کنند. امیدوارم که بتوانیم این پیمان را به سمت پیمان کوروش ببریم

وی با اشاره به صحبتهای خود با نخستوزیر اسرائیل افزود: «ایرانیان به عنوان فرزندان کوروش بزرگ به دنبال حکومتی هستند که به میراث کوروش، یعنی بردباری در قبال ادیان و باورهای مختلف و حمایت از حقوق بشر، احترام بگذارد. به زودی روزی فرا خواهد رسید که دو ملت ایران و اسرائیل از روابط عادی و تبادلات فرهنگی، علمی و اقتصادی غنی و سودمند برای هر دو ملت برخوردار شوند

شاهزاده به همراه همسرش بانو یاسمین پهلوی که به دعوت دولت اسرائیل از روز دوشنبه در اسرائیل به سر میبرند و مهمان مقامهای بلندپایه این کشور میباشند، در روز پنجم سفرشان از مرکز جهانی بهائیان در شهر حیفا بازدید کردند

ماجرای سطل آب و تاسیسات شیرینسازی آب

دشمنی بین جمهوری اسلامی و اسرائیل در طول چهار دهه گذشته به شکلهای مختلفی خود را نشان داده است. یکی از شکلهای اعتراض و دشمنی با اسرائیل را مرتضی مطهری از روحانیان تندرو جمهوری اسلامی با بیان مثالی، خطاب به مسلمانان جهان مطرح کرد که هر سال در آخرین جمعه ماه رمضان از تلویزیون جمهوری اسلامی ایران پخش میشود، او در این سخنرانی گفته بود: «اگر مسلمین مجتمع بودند، هر کدام یک سطل آب به اسرائیل میانداختند، اسرائیل را سیل میبرد

هر چند هرگز آن سیل چه به صورت نمادین و چه واقعی در اسرائیل به وقوع نپیوست، اما ایران در چند دهه اخیر با مشکلات خشکسالی و بحران آب دست و پنجه نرم می‌کند، موضوعی که دلیل بیرونی و اسرائیلی ندارد و کارشناسان آب، ریشه این مشکل را به ضعف و کم‌کاری در مدیریت منابع آبی در ایران ربط می‌دهند. علی خامنه‎ای رهبر جمهوری اسلامی در واکنش گفته بود که بحران واقعی به مساله زن و رفتار اجتماعی مربوط می‌شود، درحالی‌که بحران آب و مسایل زیست محیطی بحران اصلی بشر نیست.

حل بحران آب در ایران، یکی از موضوعات مورد اشاره شاهزاده رضا پهلوی در «پیمان کوروش» است.

شاهزاده پیش این در مصاحبههایش گفته بود که هزینه دشمنی با کشورها و از جمله اسرائیل را سران جمهوری اسلامی ایران نمیپردازند، بلکه این مردم ایران هستند که هزینههای دشمنی جمهوری اسلامی را میپردازند.

او در صفحه توییتریش با انتشار تصویر بازدید از تاسیسات شیرینسازی آب دریا بازدید نوشته است: «درحالیکه جمهوری اسلامی در ایران دریاچهها، رودخانهها و تالابها را به بیابان تبدیل میکند، در اسرائیل، دولت و صنعت، کویر را به آب تبدیل میکنند

ویدرمصاحبههای گذشتهاش بارها اشاره کرده بود که دشمنی با اسرائیل به سود ایران نیست، درحالیکه اسرائیل در برخی از بحرانهای ایران از جمله بحران آب میتواند همکاری کند.

شاهزاده رضا پهلوی با بیان اینکه «اسرائیل بهترین متخصصان آب دنیا را دارد» امیدوار است که با کنار گذاشتن دشمنیها و پایان جمهوری اسلامی، متخصصان آب اسرائیل را برای حل بحران آب به ایران آورد.

از اولین ساعات حضور وی در اسرائیل، شبکه اجتماعی توییتر برای کاربران فارسی زبان، هشتگ پیمان_کوروش را در حال ترند شدن نشان داد.

پیمان کوروش، نام طرحی پیشنهادی از سوی دو تن از مشاوران دونالد ترامپ، رئیسجمهور سابق امریکا بود که در این طرح بر دوستی و صلح میان ملت ایران و اسرائیل تاکید میشد. این پیمان مشابه «پیمان ابراهیم» بود که با میانجیگری ترامپ میان اسرائیل و کشورهای عرب امضا شد که بر دوستی اسرائیل و کشورهای عربی تاکید میکرد.

طرح خاورمیانه ترامپ، اسرائیل به جای چین

رضا تقیزاده، کارشناس سیاسی نیز در اتاق گفتگویی در شبکه اجتماعی توییتر گفت که در میان اخبار عادیسازی روابط میان جمهوری اسلامی و عربستان که با میانجیگری چین همراه بود، اقدام نتانیاهو در دعوت از شاهزاده رضا پهلوی به اسرائیل حرکت ابتکاری اسرائیل در بازی شطرنج خاورمیانه بود. هر چند عادیسازی روابط جمهوری اسلامی و عربستان دلیلی نمیتواند دلیلی برای دعوت از شاهزاده به اسرائیل باشد، اما این ماجرا در اقدام دولت اسرائیل برای دعوت از شاهزاده بیتاثیر نبوده است.

به گفته وی، اسرائیل از نقش پکن در عادیسازی روابط عربستان و جمهوری اسلامی خشنود نیست.

وی با اشاره به پشینه طرح خاورمیانه ترامپ میگوید: «در آخرین ماههای ریاستجمهوری ترامپ، دنیا با رویداد ناپیشبینی شدهای روبرو شد و آن، اعلام موفقیت گام اول پیمان صلح ابراهیم بود که مناسبات سیاسی اسرائیل با بحرین، عربستان و امارات متحده عربی را عادیسازی میکرد. ترامپ فکر میکرد که با رفتن به کاخ سفید در دور دوم با کمک نتانیاهو قادر خواهد بود، پیمان ابراهیم را توسعه بدهد که تقریبا تمام کشورهای عربی مسلمان منطقه به این پیمان بپیوندند و موجودیت اسرائیل در خاورمیانه با این پیمان میتوانست تثبیت شود و اسرائیل بجای پرداختن به مسایل امنیتی به مسایل اقتصادی توجه کند و با توجه به فناوری پیشرفتهای که در اختیار داشت، در منطقه خاورمیانه تا شمال آفریقا همان نقشی را ایفا کند که امروز چین در آسیای مرکزی قصد دارد ایفا کند

اکنون رسانهها درباره نارضایتی پنهان اسرائیل از رژیم چین سخن میگویند که ممکن است روابط چند دهه تلاویو و پکن را تحت تاثیر قرار دهد.

دولت اسرائیل و حزب کمونیست چین در سالهای گذشته همکاریهای مختلفی در زمینه فناوری و زیرساختهای اسرائیل داشتهاند که باعث شد، دولت دونالد ترامپ در این زمینه (همکاری با چین) به اسرائیل هشدار دهد و حتی مایک پمپئو، اسرائیل را تهدید به قطع رابطه کرد.

ایالات متحده که طی چندین دهه فناوریهای حساس نظامی خود را به اسرائیل منتقل کرده نگران است که این فناوریها به رژیم کمونیست چین منتقل شود.

موسسه تحقیقاتی ترندز رسرچ در تحلیلی درباره این روابط نوشته است که دولت اسرائیل در طول دهههای گذشته، رژیم چین را به عنوان یک تهدید منطقهای به حساب نمیآورد، اما این احتمال را در نظرداشت که ممکن است در آینده، چین به یک تهدید منطقهای برای اسرائیل تبدیل شود. با این حال بعد از حمله سایبری رژیم چین به یکی از شبکههای امنیتی دولت اسرائیل، باز هم دولت اسرائیل تغییر موضع علیه چین نشان نداد.

نتانیاهو در مصاحبه اخیر خود با شبکه سیانبیسی آمریکا گفته است که تمامی شرکای جمهوری اسلامی ایران، خودشان را بدبخت کردهاند. به لبنان نگاه کنید، یمن را ببینید، سوریه را ببینید، به عراق نگاه کنید. اینها کشورهایی هستند که در وضعیت کشورهای شکستخورده هستند. ۹۵ درصد مشکلات در خاورمیانه ناشی از (جمهوری اسلامی) ایران است.

او در پاسخ به سوالی در زمینه روابط دولتش با رژیم چین افزوده است که با چین روابط خوبی دارد، اما آمریکا متحد اصلی اسرائیل است.

اخیرا رسانههای داخلی ایران نیز با مقایسه عادیسازی روابط میان ریاض و تهران را با پیمان ابراهیم که بر اساس آن ،اسرائیل روابطش را با کشورهای عربی در خاورمیانه عادیسازی کرد، مقایسه میکنند و بر این عقیده هستند که این اقدام اخیر ریاض و تهران به زیان اسرائیل و باعث تضعیف پیمان ابراهیم میشود.

رضا تقیزاده در اینباره میگوید که «حداقل تاثیر عادیسازی روابط ریاض و تهران برای اسرائیل این است که توسعه طرح صلح ابراهیم را با تاخیر روبرو کرده است.. درحالیکه بیرون آمدن جمهوری اسلامی از انزوا چیزی نبود که اسرائیل آن را بخواهد. اسرائیل اکنون روابط امنیتی با کشورهای عربی (در چارچوب پیمان ابراهیم) دارد و قصد توسعه همکاریها با این کشورها را داشته است، ولی جمهوری اسلامی، حاکمیت کشوری با ۸۵ میلیون جمعیت را دارد و در نیم قدمی ساخت بمب اتمی است و تنها تهدید جدی علیه اسرائیل به شمار میآید. دکترین نظامی و دفاعی دولت اسرائیل در چهار دهه گذشته مبتنی بر دفاعپذیری در مقابل جمهوری اسلامی است. بارها نتانیاهو گفته است که در مقابل جمهوری اسلامی و تهدیداتش احساس خطر موجودیت میکند

ردپای اندیشه چپ

در دوره محمدرضا شاه پهلوی، ایران از جمله مخالفان تشکیل کشور اسرائیل و طرح تقسیم فلسطین بود، اما دو سال بعد از تصویب طرح تشکیل کشور اسرائیل، این کشور را به صورت دوفاکتو و نه کاملا به رسمیت شناخت. به گفته دکتر رضا تقیزاده تحلیلگر سیاسی، نحوه رفتار و تعامل اسرائیل با ایرانیان مقیم در فلسطین را عامل تاثیرگذاری در به رسمیت شناخته شدن اسرائیل توسط ایران میداند.

«زمانی که اسرائیل موجودیت خود را به عنوان یک کشور اعلام کرد، ۳۵۰۰ ایرانی در فلسطین زندگی میکردند و در جنگی که کماندوهای اسرائیلی آغاز کرده بودند، ایرانیان خانههایشان را رها کردند و آواره شدند، هر چند اسرائیلیها در مقابل بقیه ساکنان فلسطین احساس مسئولیت نمیکردند اما در مقابل ایرانیان ساکن در این کشور احساس مسئولیت کردند و خانه و اموالشان را به آنها بازگرداندند و همین باعث شد تا ایران به صورت دو فاکتو اسرائیل را به رسمیت بشناسد. بعد از این واقعه، جمعیت ایرانیان در اسرائیل افزایش یافت و به حدود ۳۵۰ هزار نفر رسید که بسیاری از ایرانیان در موقعیت بالای دولت اسرائیل جای گرفتند و به مقام ریاستجمهوری، ریاست ارتش رسیدند و تبدیل به اقلیت بسیار با نفوذی در زمینه سیاست و نظامیگری در اسرائیل شدند و در ایالات متحده نیز قدرت و نفوذ دارند

امیرطاهری، روزنامهنگار و تحلیلگر سیاسی نیز در بحثی در شبکه اجتماعی توییتر در اینباره گفته است که در دوره محمدرضاشاه، هم دفتر اسرائیل و هم فلسطین در ایران فعال بوددر واقع شاه ایران به دنبال میانجیگری در منطقه و صلح در خاورمیانه بود. نتیجه این شد که در آن زمان، هیچ کشوری با ایران دشمنی نداشت، اما وقتی جمهوری اسلامی بر سرکار آمد، سیاست دشمنتراشی را در پیش گرفت.

بعد از به قدرت رسیدن انقلابیون در ایران، جمهوری اسلامی روابط خود را با اسرائیل قطع کرد، اما در زمان حمله عراق به رهبری صدامحسین به ایران، دولت اسرائیل کمکهای تسلیحاتی به جمهوری اسلامی میفرستاد، اما این کمکها نیز تاثیری بر کاهش دشمنی جمهوری اسلامی با اسرائیل نداشت.

سران جمهوری اسلامی در طول چهار دهه گذشته در منابر، رسانهها و دیگر تریبونهای جمهوری اسلامی برای نامیدن اسرائیل از القابی شامل غاصب، طاغوت، استعمارگر، غده سرطانی و ستمگر در مقابل ملت استثمار شده، مظلوم واستفاده میکنند تا دشمنی خود را با اسرائیل نشان دهند.

بهنوشته وبسایت تحلیلی زیتون، رسانه نزدیک به اصلاحطلبان جمهوری اسلامی، اکنون محور زیربنایی سیاست خارجی ایران، مبارزه قهرآمیز با اسرائیل است تا «رژیم صهیونیستی» را از صفحه روزگار محو کند. مسئولیت این استراتژی با شخص رهبر، سپاه پاسداران و هسته سخت قدرت است. رهبر جمهوری اسلامی تصمیمگیرنده نهایی خطمشی است و سپاه، عملیات را در خاورمیانه تعیین میکند که بخشی از آن، اداره جنگ های نیابتی در خاورمیانه علیه اسرائیل است

به عقیده نویسنده این رسانه، دشمنی جمهوری اسلامی با اسرائیل دلایل گوناگونی داشته است، از ایدئولوژی اسلام انقلابی گرفته تا ردپای اندیشه چپ در بوجود آمدن این دشمنی چند دهه نقش داشته است. براین اساس نقش اسرائیل به عنوان متحد منطقهای استعمار و امپریالیزم غرب برای جمهوری اسلامی مطرح است. اسرائیل نزدیکترین عنصر منطقهای به امریکا و عامل سیاست خارجی امریکا در خاورمیانه محسوب میشود. در این چارچوب میتوان تاثیر اندیشه چپ سکولار را هم ارزیابی کرد. تفکری که با عنوان ضرورت مبارزه جهان سوم با استعمار اروپاییان سفیدپوست توسط نویسندگانی چون فرانس فانون مطرح شده و از طریق اندیشه سکولار چپ بر اندیشه اسلام انقلابی تاثیر گذاشته است.

رسانه اسرائیلی جروزالم پست در گزارشی در سال ۲۰۲۲ اعلام کرد که جمهوری اسلامی برای تجهیز گروههای جهادی مخالف اسرائیل از جمله حزبالله لبنان، حوثیها، گروههای جهادی فلسطینی و شبهنظامیان طرفدار ایران در عراق بیش از یک میلیارد دلار هزینه کرده است.

بسیاری از این هزینهها از طریق درآمدهای حاصل از فروش نفت ایران تامین شده است.

یوآو گالانت، وزیر دفاع اسرائیل اخیرا اعلام کرده است که جمهوری اسلامی ایران، سالانه بودجهای بالغ بر ۷۰۰ میلیون دلار به حزبالله لبنان، ۱۰۰ میلون دلار به حماس و کمکهای مالی اضافی به ارزش دهها میلیون دلار به جهاد اسلامی فلسطین میفرستد.

بسیاری از این هزینهها از طریق درآمدهای حاصل از فروش نفت ایران تامین شده است. در حال حاضر، کارشناسان اقتصادی درباره فروپاشی اقتصادی در ایران هشدار میدهند.

اخبار مرتبط

عضویت در خبرنامه اپک تایمز فارسی