روز ولنتاین، که به عنوان روز عشق شناخته می‌شود، هر ساله در ۱۴ فوریه (۲۵ بهمن) در بسیاری از کشورهای جهان جشن گرفته می‌شود. این روز فرصتی است برای ابراز محبت و عشق به عزیزان، که اغلب با هدیه دادن گل، شکلات، کارت‌های تبریک و سایر نمادهای عاشقانه همراه است.
ریشه روز ولنتاین به دوران روم باستان بازمی‌گردد. چندین داستان درباره منشأ این روز وجود دارد، اما معروف‌ترین روایت به یک کشیش به نام سن والنتین در قرن سوم میلادی مرتبط است.
در این روایت آمده است که در آن دوران، امپراتور کلودیوس دوم ازدواج را برای سربازان ممنوع کرده بود، زیرا معتقد بود مردان مجرد جنگجویان بهتری هستند. اما سن والنتین، به‌طور پنهانی، مراسم ازدواج را برای عاشقان برگزار می‌کرد. وقتی این موضوع فاش شد، او دستگیر و به اعدام محکوم شد. روایت شده که قبل از مرگش، نامه‌ای عاشقانه به دختر زندان‌بان نوشت و آن را با عبارت «از طرف ولنتاین تو» امضا کرد، که بعدها به یکی از سنت‌های اصلی روز ولنتاین تبدیل شد.
در سال ۴۹۶ میلادی، پاپ ژلاسیوس یکم، ۱۴ فوریه را به عنوان روز سن والنتین نام‌گذاری کرد و این روز به مرور زمان به جشن عشق و عاشقی تبدیل شد.
امروزه روز ولنتاین در سراسر جهان با تبادل هدایا، شکلات، کارت‌های تبریک و حتی پیشنهادهای ازدواج جشن گرفته می‌شود. کشورهای مختلف آداب خاصی برای این روز دارند؛ در ژاپن، زنان به مردان شکلات هدیه می‌دهند، در حالی که در کره جنوبی، یک ماه بعد، مردان با هدیه دادن شکلات پاسخ می‌دهند.
اعتقاد بر این است که اولین کارت روز ولنتاین در فرانسه ایجاد شد، زمانی که چارلز، دوک اورلئان، نامه‌های عاشقانه‌ای را از زندان برای همسرش در سال ۱۴۱۵ ارسال کرد. و دهکده فرانسوی به نام «ولنتاین» به کانون عاشقان تبدیل شد. بین ۱۲ تا ۱۴ فوریه می‌توان حیاط‌ها، درختان و خانه‌های زیبایی را دید که با کارت‌های عشق، گل رز، و پیشنهادهای ازدواج تزئین شده‌اند. احتمالاً این زیباترین سنت روز ولنتاین در جهان است.
در ایران، روز ولنتاین قدمت چندانی ندارد و طی دو دهه اخیر در میان نسل‌های جدید محبوبیت پیدا کرده است. به طوری که فروشگاه‌های اقلام کادویی ویترین خود را به این مناسبت از نو می‌چینند و جوانان این روز را با خرید هدایا مانند عروسک‌های خرسی، شکلات، گل رز قرمز، و کارت‌های عاشقانه جشن می‌گیرند. برخی کافه‌ها و رستوران‌ها در این روز تزئین می‌شوند و میزبان افرادی می‌شوند که مایلند ولنتاین را در کافه و رستوران جشن بگیرند.
با این حال، نهادهای فرهنگی حکومتی در ایران به دلیل ریشه‌های غربی این روز اصولاً نسبت به گرامی‌داشتن آن روی خوشی نشان نمی‌دهند . از طرفی دیگر بسیاری از مردمی که هواخواه زنده‌نگهداشتن فرهنگ باستانی و ایرانی هستند معتقدند که مردم ایران باید سپندارمذگان، جشن ایرانی عشق، را گرامی بدارند.
سپندارمذگان، که در ۲۹ بهمن (یا در برخی منابع ۵ اسفند) جشن گرفته می‌شود، یک جشن کهن ایرانی است که گفته می‌شود در دوره هخامنشیان به عنوان روز بزرگداشت زن و زمین شناخته می‌شده است. در این روز، مردان به همسران و معشوقه‌های خود هدیه می‌دادند و عشق و احترام خود را ابراز می‌کردند. برخی معتقدند که این روز می‌تواند جایگزین مناسبی برای ولنتاین در فرهنگ ایرانی باشد.
به هر حال روز ولنتاین، با وجود ریشه‌های تاریخی خود، امروزه به یک جشن جهانی برای ابراز عشق و محبت تبدیل شده است. برای ما مردم ایران چه ولنتاین باشد و چه سپندارمذگان، مهم این است که در این زمانۀ مملو از سختی‌های اقتصادی و اجتماعی، و هم‌زمان که غرق در زندگی ماشینی و دیجیتال هستیم، نباید فراموش نکنیم که روح انسان همچنان به عشق و محبت نیاز دارد. پس عشق و محبت و نیکخواهی را از عزیزان خود دریغ نکنیم.
