آن‌طور که پلیس می‌گوید، کارتل سینالوآ آفریقای جنوبی را به دروازه‌ای برای ورود به قارۀ آفریقا تبدیل کرده و پایگاه‌هایی را برای تولید فنتانیل در این کشور ایجاد کرده است.
این گروه جنایت سازمان‌‌یافتۀ مکزیکی که پیش‌تر به دامن زدن به بحران فنتانیل در آمریکا متهم شده بود، اکنون بنا به گزارش نهادهای محلی و بین‌المللی مجری قانون در حال تولید این مادۀ مخدر مرگبار در آفریقا است.
گفته می‌شود که روابط تجاری قوی آفریقای جنوبی با چین، یعنی کشوری که مواد شیمیایی مورداستفاده برای تولید مخدرهای صنعتی را تولید می‌کند، دلیل اصلی کارتل سینالوآ برای انتخاب آفریقای جنوبی به عنوان پایگاه عملیاتی اصلی است.
سپهبد گادفری لبیا رئیس هاوکس، واحد تحقیقاتی نخبۀ آفریقای جنوبی گفت: «در حال حاضر در آفریقا بازار بزرگی برای فنتانیل وجود ندارد و بخش اعظم فنتانیل تولیدشده در آزمایشگاه‌های غیرقانونی آفریقا به ایالات متحده قاچاق می‌شود که بزرگ‌ترین بازار فنتانیل را در جهان دارد.»
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها آماری را دربارۀ مرگ و میرهای ناشی از مواد مخدر گردآوری کرده است. بر اساس این آمار از سال ۲۰۲۱ تاکنون چهارصد هزار نفر در آمریکا جانشان را بر اثر اوردوز مواد مخدر از دست داده‌اند و درصد بالایی از این تعداد مرتبط با بیش‌مصرفی فنتانیل بوده است.
فنتانیل در شکل قانونی‌اش یک داروی مسکن بسیار اثربخش است.
با این حال مجرمان ساختار شیمیایی فنتانیل را در آزمایشگاه‌ها شبیه‌سازی می‌کنند و آن را به صورت غیرقانونی روانۀ بازار می‌کنند. در گزارش مؤسسۀ ملی سوءمصرف مواد مخدر آمریکا آمده است که فنتانیل غیرقانونی به شکل پودر، کاغذ خشک‌کن آغشته به قطره‌های دارو، قطره‌های چشمی، اسپری‌های استنشاقی یا قرص‌هایی شبیه به مسکن‌های مخدر تجویزی مجاز فروخته می‌شود.
از آن‌جا که فنتانیل ۵۰ برابر قوی‌تر از هروئین و ۱۰۰ برابر قوی‌تر از مورفین است، مصرف فقط چند گرم از آن برای مرگ انسان کافی است.
لبیا در گفتگو با اپک تایمز به این نکته اشاره کرد که «قاچاقچیان مواد مخدر و باندهای وابسته به کارتل سینالوآ» که در آفریقای جنوبی فعالیت دارند، در حال محک زدن بازارهای محلی مواد مخدر هستند.
سپهبد لبیا معتقد است: «شکی نیست که فنتانیل وارد منطقه‌های اصلی قاچاق شده است. از این موضوع اطمینان داریم، چون به تازگی افراد مشکوکی را دستگیری می‌کنیم که حامل فنتانیل هستند و به ما می‌گویند: «می‌خواهیم بفهمیم مردم آفریقای جنوبی بالاخره از فنتانیل خوششان می‌آید یا خیر.»»
«از آن‌جا که شاهد دامنۀ وسیع بحران در آمریکا بوده‌ایم و نمی‌خواهیم چنان سرانجامی پیدا کنیم، این وضعیت به شدت باعث نگرانی‌مان شده است.»
«اما باید واقع‌بین باشیم و بپذیریم که ممکن است در باتلاق مشابهی گرفتار شویم. این فاجعه به دو دلیل می‌تواند در انتظارمان باشد؛ دلیل اول این است که فنتانیل بسیار ارزان‌تر از دیگر مخدرهای موجود در آفریقای جنوبی مانند کوکائین و هروئین است. دلیل دوم این است که همان مکزیکی‌هایی که زمینه‌ساز مصرف فنتانیل در آمریکا شدند، الان در خاک ما به سر می‌برند.»
واحد هاوکس در ماه ژوئیه به مکانی در استان لیمپوپوی شمالی آفریقای جنوبی حمله کرد که بعداً از آن با اصطلاح «اَبَرآزمایشگاه مواد مخدر» یاد کرد. پلیس در این حمله مقدار فراوانی متامفتامین، کمی فنتانیل و حدود ۵۰۰ پوند مواد شیمیایی مورداستفاده برای تولید هر دو مادۀ مخدر را ضبط کرد.
رولوف بوتا کشاورز ۵۷ سالۀ آفریقای جنوبی و سه شهروند مکزیکی (گونزالس ژرژ پارتیدا ۵۱ ساله، گوتیرز لوپز ۴۳ ساله و رودریگز روبن ویدان ۴۴ ساله) به اتهام تولید، معامله و حمل مواد مخدر غیرقانونی و پول‌شویی در انتظار محاکمه هستند.
لبیا توضیح داد: «بازجویی از مکزیکی‌ها همچنان ادامه دارد. متهمان حرف چندانی نمی‌زنند، اما شرکای بین‌المللی اطلاعاتی به ما داده‌اند که بیانگر همکاری آنان با کارتل سینالوآست.»
لوفونو سادیکی دانشیار مرکز جرم‌شناسی دانشگاه کیپ تاون در گفتگو با اپک تایمز گفت: مکزیکی‌ها به دلیل شباهت بسیارشان به مردم دورگۀ آفریقای جنوبی «به راحتی با محلی‌ها قاطی می‌شوند.»
«به نظر می‌رسد مکزیکی‌ها، که اکثرشان عضو کارتل سینالوآ هستند، در حال متحد شدن با باندهای تبهکار محلی هستند و به تعبیری می‌توان گفت که راه و چاه قاچاق فنتانیل را به آن‌ها یاد می‌دهند.»
«تبهکاران آفریقای جنوبی در قبال دریافت این آموزش‌ها، اعضای کارتل را به رابطان معتمد دنیای زیرزمینی جنایتکاران و مقامات فاسد معرفی می‌کنند.»
پرفسور آنتونی مینار متخصص مدیریت ریسک امنیتی در دانشگاه لیمپوپو توضیح داد که آفریقای جنوبی به چند دلیل برای گروه‌های جنایت سازمان‌یافته جذاب است.
«آفریقای جنوبی ثروتمندترین اقتصاد قاره و نظام بانکداری‌ای دارد که علی‌رغم ارتباطات بین‌المللی بی‌نقص نیست. از این گذشته آفریقای جنوبی بازارهای مواد مخدر تثبیت‌شدۀ خود را دارد و انبوهی از باندهای قاچاق مواد مخدر در آن فعالیت دارند.»
«ضمناً آفریقای جنوبی نقطۀ توقف همیشگی پروازهایی است که به مقصد آمریکای مرکزی و جنوبی انجام می‌شوند. همچنین بندرهای کشور هر روز پذیرای کشتی‌هایی هستند که در مکزیک ثبت شده‌اند.»
«به‌علاوه آفریقای جنوبی روابط تجاری گسترده‌ای با چین دارد و مجرمان مواد شیمیایی مورداستفاده برای تولید متامفتامین و فنتانیل را در کانتینرهای ارسالی از چین پنهان می‌کنند.»
«همچنین نباید فراموش کرد که فساد اداری در آفریقای جنوبی بیداد می‌کند.»
پرفسور فرانسوا استین رئیس دانشکدۀ جرم‌شناسی دانشگاه فری استیت در گفتگو با اپک تایمز به این نکته اشاره کرد که «احتمالاً سابقۀ حضور و فعالیت کارتل سینالوآ در آفریقای جنوبی طولانی‌تر از مدتی است که فکر می‌کنیم» و حتی شاید بیش از یک دهه باشد.
«به تازگی به لطف بهبود یافتن سیستم‌ها در پنج سال گذشته و تقویت همکاری با نیروهای مجری قانون در آمریکا به این شواهد دست پیدا کرده‌ایم.»
مأموران ادارۀ گمرک و حفاظت مرزی ایالات متحده در لویی‌ویل کنتاکی بسته‌ای را در سپتامبر ۲۰۲۲ کشف و ضبط کردند که از آفریقای جنوبی ارسال شده بود و حاوی مقدار کوکائین و فنتانیلی بود که برای کشتن ۲۲۰۰۰۰ انسان کافی بود.
«فنتانیل کشف‌شده باید در آفریقای جنوبی یا نقطۀ دیگری از آفریقا تولید شده باشد. اگر این‌طور نباشد، واضح است که از آفریقای جنوبی به عنوان کانالی برای رساندن فنتانیل و مواد مخدر دیگر به بازار آمریکا و بازارهای دیگر استفاده می‌شود.»
پلیس محموله‌ای حاوی متامفتامین و فنتانیل به ارزش ۳۷ میلیون رند (تقریباً معادل ۲ میلیون دلار) را در ماه ژانویه یافت. این محموله در میان بار وسایل تزئینی در انبار موقتی در فرودگاه بین‌المللی ا. آر. تامبو در ژوهانسبورگ پنهان شده بود و قرار بود به نیوزیلند ارسال شود.
لبیا در این باره اظهار داشت: «مایۀ تأسف است که از خاکمان برای دامن زدن به همه‌گیری فنتانیل در آمریکا سوءاستفاده می‌شود.»
«در عین حال می‌خواهم آمریکایی‌ها بدانند که با نهادهای مرتبط ایالات متحده همکاری داریم و نهایت تلاشمان را برای جلوگیری از تولید و توزیع فنتانیل به کار می‌بریم.»
در کیفرخواست ارائه‌شده در یکی از پرونده‌های قضایی آمریکا که مرتبط با تولید فنتانیل است، این ماده «مرگبارترین تهدید دارویی» در تمام تاریخ آمریکا توصیف شده است.
در کیفرخواست فوق ذکر شده است که فنتانیل عامل اصلی مرگ آمریکایی‌های ۱۸ تا ۴۹ ساله است. در مقطعی از زمان هر روز به‌طور متوسط ۹۷ تن جانشان را به دلیل مصرف مواد مخدر صنعتی مانند فنتانیل از دست می‌دادند.
ادارۀ مبارزه با مواد مخدر (DEA) ارزیابی‌ای را در سال ۲۰۲۴ دربارۀ تهدید مواد مخدر برای مردم آمریکا انجام داد. کارتل‌های سینالوآ و خالیسکو بر اساس این ارزیابی مهم‌ترین و اصلی‌ترین سازمان‌های جنایتکار فعال در مکزیک بودند.
در گزارش‌های اخیر DEA نوشته شده است که کارتل سینالوآ «در حال انتقال متخصصان آزمایشگاه‌های مخفی‌اش به آفریقاست.»
در ارزیابی DEA آمده است که کارتل‌های سینالوآ و خالیسکو «زنجیره‌های تأمین جهانی گسترده‌ای را اداره می‌کنند که همه چیز را از مواد شیمیایی اولیه گرفته تا تجهیزات تولیدی ارائه می‌کنند. همچنین این کارتل‌ها شبکۀ پیچیده‌ای از همدستان را هدایت می‌کنند که شامل شرکت‌های کشتیرانی بین‌المللی، شرکت‌های حمل و نقل فرامرزی، مقامات فاسد، تونل‌سازان، شرکت‌های کاغذی و پول‌شویی می‌شود.»
دکتر مینار معتقد است که هرچند اقدامات آفریقای جنوبی برای «سرکوب» تولید فنتانیل «فوق‌العاده» است، لازم است سران کشور اقدامات مقتضی را برای متوقف ساختن ورود مواد شیمیایی اولیه از چین به داخل انجام دهند.
دکتر مینار در ادامه توضیح داد «با دستگیری چند مکزیکی نمی‌توانیم تولید متامفتامین و فنتانیل را متوقف کنیم. این هدف فقط با وضع قوانینی محقق می‌شود که واردات مواد شیمیایی را از چین به شدت محدود کنند.»
البته به گفتۀ استین وضع و اجرای چنین قوانینی «دشوار» است، چرا که چین بزرگ‌ترین شریک تجاری دوجانبۀ آفریقای جنوبی است.
«برای سرکوب جرم و جنایت باید سیاست را کنار بگذاریم و مناسبات تنگاتنگ دولت با پکن را نادیده بگیریم. باید خطر آزرده شدن احتمالی پکن را به جان بخریم، در غیر این صورت در کوتاه‌مدت در این نبرد راه به جایی نخواهیم برد.»
دولت بایدن قوانین سختگیرانه‌ای را برای واردات مواد شیمیایی از چین وضع کرده است. ما نیز «برای موفقیت در این زمینه باید از آمریکا درس بگیریم.»
ایالات متحده هشت شرکت شیمیایی و هشت تن از کارکنان مستقر در چین را در ماه اکتبر به تلاش برای توزیع مواد مخدر صنعتی و مواد شیمیایی مورداستفاده برای تولیدشان متهم کرد.
دادستان مریک گارلند در بیانیۀ منتشرشده در آن زمان اظهار داشت: «زنجیرۀ تأمین جهانی فنتانیل که به مرگ آمریکایی‌ها ختم می‌شود، غالباً با شرکت‌های شیمیایی مستقر در چین شروع می‌شود.»
«وزارت دادگستری تحقیقات همه‌جانبه و سختگیرانه‌ای را برای از بین بردن این حلقۀ حیاتی در زنجیرۀ تأمین فنتانیل آغاز کرده و شرکت‌های شیمیایی مشکوک را تحت پیگرد قرار داده است.»
«تحت نظر گرفتن تمام سازمان‌ها و اشخاصی را که دستی در تجارت این مادۀ کشنده دارند، ادامه می‌دهیم.»
بر اساس آن‌چه در بیانۀ فوق آمده است: «شماری از شرکت‌های چینی در گذشته توانستند محصولات مورد نیاز مشتریان مکزیکی و آمریکایی‌شان را سال‌ها بدون هیچ اختلالی تأمین کنند.»
«حتی یکی از شرکت‌ها اعلام کرد که هر ماه «بیش از ۲۰ کیلوگرم مواد مخدر صنعتی یا مواد شیمیایی اولیه را به آمریکا، آفریقا، کانادا و کشورهای دیگر» می‌فرستاد.»
دولت ایالات متحده گزارش راهبردی کنترل بین‌المللی مواد مخدر را در سال ۲۰۲۳ منتشر کرد. آفریقای جنوبی در این گزارش یکی از چند کشوری معرفی شده که «به عنوان منابع اصلی مواد شیمیایی اولیه یا ضروری مورداستفاده برای تولید مواد مخدر غیرقانونی شناسایی شده است.»
