ده کشور اروپایی تصمیم گرفتند سازوکار حمایت از مبادلات تجاری با ایران را که باهدف دورزدن تحریمهای آمریکا علیه ایران، بهویژه برای رساندن کالاهای بشردوستانه ایجاد شده بود را به دلیل عدم همکاری جمهوری اسلامی منحل کنند.
وزارت خارجه آلمان و فرانسه اعلام کردند که کشورهای اروپایی ابزار حمایت از مبادلات تجاری «اینستکس» با ایران را منحل میکنند، زیرا این کشور «به دلایل سیاسی و بهطور سیستماتیک مانع اینستکس برای انجام وظایف خود» شده است.
به گفته وزارت خارجه فرانسه، جمهوری اسلامی پس از آن «بهطور مداوم و عامدانه پیشنهادهای بیشتر برای معاملات بین بریتانیا، نروژ، اتحادیه اروپا و ایران را مسدود کرد.»
ده کشور اروپایی یعنی آلمان، فنلاند، بلژیک، دانمارک، فرانسه، هلند، نروژ، اسپانیا، سوئد و بریتانیا این سازوکار را در ژانویه سال ۲۰۱۹ برای دورزدن تحریمهای آمریکا علیه ایران و بهمنظور تسهیل تجارت بین اروپا و این کشور، بهویژه در زمینه کالاهای بشردوستانه ایجاد کردند.
۱۴ماه پس از تأسیس آن اروپا تنها موفق شد یک مبادله تجاری و تراکنش مالی انجام دهد؛ مبادلهای که طی آن محمولهای از اقلام پزشکی از اروپا به ایران صادر شد و این کانال در عمل نتوانست به اهداف خود عمل کند.
کشورهای سهیم گفتهاند ممانعت حکومت ایران «به دلیل یک عزم سیاسی برای جلوگیری از استفاده از اینستکس به هر قیمتی بوده است.» بر اساس بیانیه مشترک کشورهای عضو «رهبری جمهوری اسلامی تصمیم گرفته است با امتناع از همکاری در صادرات لوازم پزشکی و سایر محصولات حیاتی، بر خلاف منافع مردم خود عمل کند.»
آنها همچنین گفتهاند: «در مقابل امتناع مداوم ایران از همکاری با این شرکت، سهامداران اینستکس به این نتیجه رسیدهاند که دیگر مبنایی برای ادامه اینستکس وجود ندارد. این تصمیم مستقل از عوامل دیگر و به دلایل صرفاً اقتصادی گرفته شده است.»
جمهوری اسلامی اروپا را مقصر معرفی کرد
در واکنش به این اقدام کشورهای اروپایی، ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی گفت: «متأسفانه دولتهای اروپایی در کنار بیعملی در خصوص سایر تعهدات خود، در راهاندازی مؤثر اینستکس نیز ناکام بودند و اقدامات لازم و ضروری برای فعالسازی آن در قالب انجام تعهدات اروپا ذیل برجام را انجام ندادند.»
به گفته کنعانی «این کشورها در تمام طول زمان فعالیت اینستکس هیچ منبع مالی یا خط اعتباری بلندمدت به این کانال تزریق نکردند.»
وی درعینحال افزوده که «ایران هیچگاه به اینستکس دل نبسته بود و تجارت بینالمللی خود را از سایر کانالهای مالی و بانکی بینالمللی انجام داده است.»
