با وجود آنکه مسعود پزشکیان در دوران تبلیغات انتخاباتی خود وعده‌های زیادی را برای حل مشکل فیلترینگ داد، با این‌حال با وجود آنکه حدود چهار ماه از شروع به کار رسمی دولت او می‌گذرد، رفع فیلترینگ همچنان در هزارتوی پیچیده خود به بن‌بست رسیده است.
پزشکیان ریاست شورای عالی امنیت ملی را در اختیار دارد، اما هنوز نتوانسته گره‌ای از مشکل فیلترینگ بگشاید و مردم ایران از دسترسی آزاد به پلتفرم‌های محبوبی مانند اینستاگرام، تلگرام، واتس‌آپ، فیسبوک، و حتی اپلیکیشن گوگل‌پلی محروم هستند.
در اواخر دهه ۹۰ هجری شمسی، اتکای مشاغل ایرانی بر پیام‌رسان‌های محبوب خارجی موجب رونق تجارت دیجیتال شد. رونقی که با فیلترینگ تلگرام در نیمه اول اردیبهشت ۱۳۹۷، فیلترینگ واتس‌اپ در شهریور ۱۴۰۱ فیلتر و کمی بعد از آن فیلترینگ اینستاگرام رو به افول گذاشت و به جای آن، بازار فروش فیلترشکنها رونق گرفت. بازاری بدون ارزش مفید برای چرخه اقتصاد کشور و پرسود برای عوامل و دست‌های پشت پرده آن.
گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق بازرگانی تخمین می‌زند که فروش آنلاین کسب و کارهای اینترنتی به طور متوسط ماهانه حدود ۳۸ هزار میلیارد تومان کاهش یافته است.
بررسی گزارش‌های سالانه منتشر شده مرکز توسعه تجارت الکترونیک در چند سال گذشته نشان داده پیش از فیلترینگ پلتفرم‌های فوق، بیش از ۸۰ درصد کسب‌وکارهای تجارت الکترونیکی در کنار وبسایت‌های‌شان، محصولات و خدمات خود را از راه شبکه‌های اجتماعی نیز عرضه کرده‌اند که در این بین، اینستاگرام با داشتن سهم ۸۴ درصدی پرطرفدارترین بوده است.
گزارش سال ۱۴۰۱ مرکز توسعه تجارت الکترونیکی مشخص می‌کند علیرغم فیلترینگ هنوز نیمی از سهم بازار تجارت الکترونیکی متعلق به شبکه‌های اجتماعی است اما فیلترینگ ۴۰ درصد از سهم بازار شبکه‌های اجتماعی را کاهش داده است. گزارش سال گذشته تجارت الکترونیکی نیز نشان می‌دهد که بالغ بر ۴۳ درصد کسب و کارها از شبکه‌های اجتماعی و ۲۲ درصد آنها از پیام‌رسان‌ها استفاده می‌کنند که اکثراً متکی بر پیام‌رسان‌های خارجی هستند.
در مقابل، برآوردهای آماری نشان داده است استفاده ۸۳ درصدی کاربران اینترنت ایران از انواع فیلترشکنها باعث گردش مالی سالانه بین ۲۵ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان حاصل از فروش فیلترشکنها شده است.
وعده‌های داده شده مبنی بر جایگزینی پیام‌رسان‌های بومی نیز همگی بی‌نتیجه بوده است. آمار نشان داده پیام‌رسان‌های بومی که مشکلات جدی فنی و زیرساختی دارند هیچ وقت نتوانستند محبوبیت پیام‌رسان‌های خارجی را کسب کنند.
طبق آمار نت‌بلاکس، برآورد خسارت ناشی از قطعی اینترنت در ایران، بالغ بر ۱٫۵ میلیون دلار برای هر ساعت که معادل روزانه تقریباً ۳۶ میلیون دلار است. نت‌بلاکس یک نهاد غیر دولتی است که امنیت سایبری و حکومتی اینترنت در کشورهای مختلف را رصد و گزارش می‌کند.
تداوم فیلترینگ درحالی است که بالاترین ارکان حکومت از جمله شخص رئیس‌جمهور و نیز وزیر ارتباطات به طور واضح به بی‌فایده بودن فیلترینگ اعتقاد دارند. پرشکیان در یکی از جلسات اخیر هیات دولت گفت با استناد به ارزیابی‌های علمی هیچ یک از اهداف طرح فیلترینگ محقق نشده است. همچنین وزیر ارتباطات دولت فعلی نیز پیش‌تر اعلام کرده بود وضعیت فعلی فیلترینگ به نفع هیچ‌کسی نیست.
روح‌الله موسوی، نماینده مجلس، در گفتگو با رسانه‌ها ضمن تأکید بر اینکه موضوع فیلترینگ در هیچ یک از اسناد بالادستی کشور مورد اشاره قرار نگرفته، خواستار بازنگری در سیاست‌های محدودکننده فضای مجازی شد. موسوی ضمن اشاره به پیامدهای جبران‌ناپذیری که فیلترینگ می‌تواند برای استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای نوپا به همراه داشته باشد تاکید کرد روند فعلی می‌تواند آسیب‌هایی جدی به اکوسیستم کارآفرینی دیجیتال وارد کند و از سوی دیگر فیلترینگ باعث شکل‌گیری مافیای فیلترشکن شده که منجر به ایجاد بازار سیاه پرسودی برای فروشندگان فیلترشکن شده است. به گفته این نماینده مجلس همچنین، وضعیت فعلی موجب از کنترل خارج شدن مدیریت فضای مجازی شده و در نتیجه کودکان و نوجوانان با استفاده از فیلترشکنها به محتوای نامناسب دسترسی پیدا کنند.
به گفته کارشناسان، ویروس‌ها، بدافزارها و دیگر آلودگی‌هایی که فیلترشکنها می‌توانند برای گوشی کاربران ایجاد کنند از دیگر مضرات جانبی فیلترینگ است. از سوی دیگر هزینه‌ای که برای خرید فیلترشکن بر جیب کاربر تحمیل می‌شود، بالا رفتن مصرف باتری گوشی و در نتیجه استهلاک بیشتر آن، کند شدن سرعت اینترنت از دیگر آزارهایی است که از این طریق به مردم تحمیل می‌شود.
جلال رشیدی کوچی، نماینده سابق مجلس نیز در گفتگویی ضمن اشاره به مافیای فیلترشکن افشا کرده است که ۱۰ نفر از دولتمردان که اغلب در «جبهه پایداری» فعالیت دارند، در پی تداوم فیلترینگ و همینطور ممنوعیت واردات و رجیستری گوشی‌های آیفون هستند و از این طریق سود می‌برند.
در مجموع می‌توان نتیجه گرفت پشت پردۀ تداوم فیلترینگ تجارت پرسود فروش فیلترشکنها و همینطور درآمد انحصاری حاصل از تولید و گردش پیام‌رسان‌های بی‌کیفیت داخلی است که باعث شده کسی تا کنون توان مقابله با این مافیای شبه‌اقتصادی را نداشته باشد.
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
