یک مطالعه جدید با بررسی تأثیر خواب بر حافظه عاطفی نشان داد که بی‌خوابی شبانه فقط باعث خستگی نمی‌شود، بلکه می‌تواند کنترل خاطرات ناخوانده را هم دشوارتر کند.
این مطالعه که چندی پیش در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم انتشار یافت، از نقش مهم خواب- بویژه خواب با حرکت سریع چشم (رِم)- در کنترل خاطرات عاطفی حکایت دارد.
اسکات کرنی، دانشیار گروه روان‌شناسی در دانشگاه یورک و از نویسندگان این مطالعه، در بیانیه‌ای گفت: «خاطرات مربوط به تجربه‌های ناخوشایند در واکنش به نشانه‌ها وارد ضمیرِ خودآگاه ما می‌شوند، اما معمولاً موقتی هستند و دوباره از ذهن بیرون می‌روند.»
تأثیر استراحت بر توانایی فراموشی
محققان با تصویرسازی تشدید مغناطیسی کارکردی (اف‌ام‌آرآی)، فعالیت مغزی ۸۵ فرد بزرگسال سالم را در قالب دو گروه مورد ارزیابی قرار دادند: گروهی که خواب شبانه آرام را تجربه می‌کردند و گروهی که کل شب را بیدار می‌ماندند.
تصاویری در رابطه با صحنه‌های مختلف از جمله تصاویر مرتبط با احساسات منفی مانند صحنه تصادف یا مشاجره برای داوطلبان به نمایش درآمد. سپس از آن‌ها خواسته شد که صحنه مربوطه را به خاطر بیاورند یا آن را از ذهن‌شان پاک کنند.
داوطلبانی که کمبود خواب داشتند، نتوانستند با ناحیه‌ای از مغز که به جلوگیری از خاطرات ناخوانده کمک می‌کند، ارتباط بگیرند. از این‌رو، نتوانستند از فرایندهای مرتبط با حافظه در هیپوکامپ- که باعث بروز افکار ناخوانده می‌شوند- جلوگیری کنند.
داوطلبانی که خوب استراحت کردند، در مقایسه با افراد بی‌خواب، فعالیت بیشتری در قشر خلفی جانبی پیش‌پیشانی سمت راست مغز داشتند؛ بخشی از مغز که مسئولیت کنترل افکار، کردار و عواطف را برعهده دارد. این افراد همچنین فعالیت کمتری در ناحیه هیپوکامپ داشتند که مسئول بازیابی خاطرات است.
به گفته محققان، این یافته‌ها بویژه به افراد مبتلا به اختلالات سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب و اختلال اضطراب پس از سانحه مربوط می‌شوند که با یادآوری مکرر خاطرات ناخوانده و ناراحتی همراهند.
خواب رِم، رمز جلوگیری از خاطرات
خواب رِم، مرحله‌ای از خواب است که بیشترین رویاهای پرتکاپوی خود را در آن می‌بینیم. داوطلبانی که خواب رِم بیشتری را تجربه می‌کردند، در جلوگیری از خاطرات، عملکرد بهتری در فعال کردن قشر خلفی جانبی پیش‌پیشانی سمت راست مغز داشتند. این امر نشان می‌دهد که خواب رِم به بازیابی توانایی مغز در کنترل خاطرات ناخوانده کمک می‌کند.
کرنی گفت: «این مسئله نقش بسزایی در شناخت مشکلات سلامت روان دارد، زیرا ثابت شده که افرادی که از اضطراب، افسردگی یا اختلال اضطراب پس از سانحه رنج می‌برند، با مشکلات خواب هم دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند.»
او افزود: «اکنون که درک بهتری از سازوکار مغز در جلوگیری از خاطرات و افکار منفی داریم، می‌توانیم روی درمان‌های هدفمندتر و رفتاردرمانی‌هایی کار کنیم که به بهبود کیفیت خواب کمک می‌کنند.»
نویسندگان مطالعه تأکید کردند که یافته‌های آن‌ها هم‌راستای شواهد فزاینده‌ای هستند که نشان می‌دهند خوابیدن به تنظیم افکار و کردار ما کمک می‌کند.
