معلمی متهم شده که یک اسرائیلی را در خانهاش گروگان گرفته است.
نیروهای دفاعی اسرائیل میگویند راکتهایی را در حوالی مدرسهای در غزه پیدا کردهاند.
پارلمان سوئیس رأی به توقف کمکهای مالی به غزه داد. سناتورهای جمهوریخواه ایالات متحده میگویند کنگره باید دست به اقدام مشابهی بزند.
این مسائل همگی حول محور نهادی جنجالی به نام آژانس امدادرسانی و کاریابی سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک (اونروا- UNRWA) میچرخند.
این آژانس در بطن ماجرای بحران پناهجویان قرار دارد. برخی اونروا را نهادی میدانند که به عربهای تحت محاصره نوار غزه و کرانه باختری، که اسرائیل آنها را یهودیه و سامره میخواند، خدماترسانی میکند.
برخی دیگر آن را عاملی بحرانزا میدانند و معتقدند که این آژانس به دنبال استمرار وضعیت «پناهجویی» است که دیگر در مورد بسیاری از فلسطینیها صدق نمیکند. همچنین گفته میشود که این آژانس با هدف ممانعت از روند صلح فعالیت میکند.
بسیاری از ناظران معتقدند که این آژانس هم خدماترسان است و هم در روند صلح مانعتراشی میکند.
مدافعان اونروا میگویند این آژانس صرفاً مأموریتی را انجام میدهد که سهونیم قرن پیش سازمان ملل متحد برعهدهاش نهاد.
مخالفان میگویند اونروا به گروه تروریستی حماس که غزه را تحت کنترل دارد و در روز هفتم اکتبر دست به قتل عام ۱.۲۰۰ اسرائیلی زد، بسیار نزدیک است.
مدافعان میگویند اسرائیل دولتی آپارتاید است که براساس تبعیض مذهبی عمل میکند. مخالفان میگویند عربهای فلسطینی که به دلیل جنگِ منتهی به استقلال اسرائیل در سال ۱۹۴۸ آواره شدند، باید مثل ۱۳۵ گروه پناهجوی دیگر تحت نظارت کمیساریای عالی سازمان ملل در امور پناهندگان اسکان داده شوند.
تنها موردی که کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل به آن رسیدگی نمیکند، فلسطین است.
کوبی مایکل، محقق ارشد مؤسسه مطالعات امنیت ملی دانشگاه تلآویو درباره اونروا میگوید: «پدید آمدن اونروا اشتباه بود، موجودیت آن اشتباه است و عملکرد آن هم جز این نیست.»
او به اپک تایمز گفت: «اونروا سازمانی سیاسی است که از همان اول در راستای منافع کشورهای عربی که تمایلی به پذیرش آوارگان فلسطینی نداشتند فعالیت میکرد.»
«آنها نمیخواهند پناهندگان فلسطینی را اسکان دهند. آنها میخواهند پناهندگان را در اردوگاهها نگهدارند و وضعیت پناهندگی را استمرار بخشند. مبنای رویکرد آنها در قبال فلسطین به همین شکل است. فلسطین بهانهای است که با آن مظلومنمایی میکنند. به همین دلیل است که میتوانند از جامعه بینالمللی پول بگیرند و به کسی هم پاسخگو نباشند.»
«متأسفانه جامعه بینالمللی با فلسطین و اونروا همکاری میکند و اکنون که در شرایط جنگی هستیم، نمیتوانیم جلوی این آژانس را بگیریم. وجود آن برای کمکهای بشردوستانه ضروری است. اما اولین کاری که باید پس از خاتمه جنگ انجام دهیم، برچیدن اونروا و اردوگاههای آوارگان در نوار غزه است.»
سوزان اکرم، استاد دانشکده حقوق دانشگاه بوستون و مدیر کلینیک بینالمللی حقوق بشر به اپک تایمز گفت که مسئله اونروا به هیچ عنوان بحثبرانگیز نیست.
او گفت: «اگر از منظر حقوق بینالملل به اونروا نگاه کنید، بسیار کارآمد است و بحثی در آن نیست. اونروا با مأموریتی بسیار ویژه (که سازمان ملل در سال ۱۹۴۹ برعهدهاش نهاد) تأسیس شد و همچنان به انجام همان مأموریت مشغول است.»
چقدر مؤثر است؟ طیفهای سیاسی مختلف اسرائیلی میگویند اونروا حامیِ مدارسی است که به دانشآموزان فلسطینی «نفرت» میآموزد؛ امری که رسیدن به صلح یا تحقق راهحل دو کشوری را غیرممکن میکند.
معلمی متهم شده که یکی از گروگانهای اسرائیلی را که حماس در هفتم اکتبر دستگیر کرده بود، در اتاق زیرشیروانی خانهاش نگهداشته است. اونروا این اتهام را «بیاساس» خواند اما آلموگ بوکر، گزارشگر تلویزیون اسرائیل، از قول گروگان آزادشده در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که این معلم پدرِ ۱۰ فرزند بوده و او را نزدیک به ۵۰ روز در اتاق زیرشیروانی خانهاش نگهداشته است. او افزود که این فرد بهندرت به وی غذا میداده و به نیازهای پزشکی او بیتوجه بوده است.
بوکر همچنین اضافه کرد که یک گروگان دیگر در خانه یک پزشک اهل غزه که همزمان از کودکان مراقبت میکرد، نگهداری میشد.
اونروا در اول دسامبر ۲۰۲۳ در بیانیهای عمومی اعلام کرد که نتوانسته صحت ادعای گزارشگر اسرائیلی مبنی بر نگهداری گروگان اسرائیلی در خانه معلم اونروا را ثابت کند.
آژانس در بیانیه خود گفت: «اونروا اتهامات مربوط به نقض اصول سازمان ملل را جدی گرفته و در اسرع وقت به آنها رسیدگی میکند.»
«افترا و انتشار اطلاعات نادرست درباره اونروا- از هر جناحی- به عملیات امدادرسانی آژانس و کارکنان میدانی آن ضربه میزند.»
اسرائیل مدعی است که حماس از مدارس و مراکز بهداشتی غزه که تحت مدیریت اونروا هستند، بهعنوان سپر برای انجام عملیات تروریستی استفاده میکند.
دولت اسرائیل در سوم ژانویه مصاحبهای ویدئویی از یک غیرنظامی اهل غزه منتشر کرد. مصاحبهشونده میگفت درحالیکه همه طبق دستور نیروهای دفاعی اسرائیل در حال فرار به جنوب بودند، یکی از عوامل حماس گروهش را به سمت بیمارستان شفا هدایت کرد. تروریستها زیر بیمارستان زندگی میکردند؛ اما وقتی فهمیدند سربازان اسرائیلی در راه هستند، از آنجا خارج شده و در بین غیرنظامیان پنهان شدند. مصاحبهشونده افزود: «حس میکردم ما نقش سپر انسانی را داریم.»
ارتش اسرائیل در سوم ژانویه اعلام کرد که تونلی ۲۴۰ متری را در زیر بیمارستان شفای غزه که در اختیار اونروا قرار دارد کشف کرده است.
اسرائیل و ایالات متحده مدعی شدند که این بیمارستان نهتنها یکی از تونلهای حماس را در خود جای داده، بلکه یک مرکز فرماندهی برای انبار سلاح هم بوده است.
سخنگوی شورای امنیت ملی ایالات متحده اظهار داشت که حماس اسناد و وسایل الکترونیکیاش را درست قبل از تصرف بیمارستان به دست ارتش اسرائیل در پانزدهم نوامبر نابود کرده است.
پیدایش یک بحران
بحران پناهجویان زمانی آغاز شد که سازمان ملل در سال ۱۹۴۷ کشور را به دو قسمت یهودی و عربی قسمت کرد. اسرائیل این تقسیمبندی را پذیرفت اما اعراب بومی و کشورهای عربی منطقه مخالفت کرده و در روز اعلام استقلال اسرائیل در سال ۱۹۴۸ به این کشور حمله کردند.
حدود ۷۰۰ هزار نفر از اعراب فلسطینی از سر ترس یا به تشویق رهبران عرب که میگفتند جنگ تا چند هفته دیگر به پایان خواهد رسید، از کشور فرار کردند.
شمار مشابهی از یهودیان هم از کشورهای عربی شمال آفریقا و خاورمیانه، که صدها یا حتی هزاران سال در آنجا ساکن بودند، گریختند و به اسرائیل آمدند.
برخی از اعراب در اسرائیل ماندند. آنها امروزه شهروند اسرائیل هستند، رأی میدهند و نمایندگانی در مجلس اسرائیل دارند.
اعرابی که فرار کرده بودند، در غزه، کرانه باختری، اردن، سوریه و لبنان ساکن شدند. آژانس امدادرسانی سازمان ملل در سال ۱۹۴۹ برای مدیریت آوارگان تأسیس شد. این آژانس با کمیساریای عالی سازمان ملل برای پناهندگان که در سال ۱۹۵۰ و با هدف مدیریت بحرانهای پناهندگی در سراسر جهان تأسیس شد، تفاوت دارد. فلسطینیها تنها پناهندگانی هستند که آژانس امدادرسانی خاص خود را دارند.
آیا فلسطینیها هنوز پناهنده هستند؟
قسمت دوم این مقاله به زودی منتشر خواهد شد.
