ارتباط این دانشگاه با پکن نگرانی‌هایی را در رابطه با نفوذ حزب کمونیست چین ایجاد کرده است.
متعاقب اقدام اخیر دولت ترامپ در محدود کردن پذیرش دانشجویان بین‌المللی در هاروارد و بررسی ارتباط دانشجویان چینی ساکن آمریکا با حزب کمونیست، همکاری گسترده این دانشگاه آیوی لیگ با پکن در کانون توجهات قرار گرفته است.
قدیمی‌ترین و ثروتمندترین دانشگاه آمریکا به دلیل همکاری‌های پژوهشی بحث‌برانگیز با چین، نقش‌آفرینی در آموزش مقامات پکن و فراهم کردن بستر مناسب برای حزب کمونیست چین جهت اشاعه روایت‌های تبلیغاتی و سرکوب صدای مخالفان در خاک آمریکا زیر ذره‌بین قرار گرفته است.
وزارت امور خارجه آمریکا در روز ۲۷ مه دستور داد که تمام مصاحبه‌های مربوط به ویزای دانشجویی متوقف شوند. مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، یک روز بعد اعلام کرد که این وزارتخانه محدودیت‌های بیشتری را در قبال درخواست ویزای اتباع چینی اعمال خواهد کرد و «ویزای دانشجویان چینی از جمله کسانی را که با حزب کمونیست چین ارتباط دارند یا در رشته‌های حساس تحصیل می‌کنند، با جدیت لغو خواهد کرد.»
هاروارد از دیرباز به نقش‌آفرینی در آموزش نخبگان رژیم کمونیستی چین از جمله فرزندان رهبران حزب معروف بوده است. رسانه دولتی شانگهای آبزرور در سال ۲۰۱۴ از مدرسه حکمرانی کندی در این دانشگاه آیوی لیگ تحت عنوان «مدرسه حزبی» غیررسمی یاد کرد که به مؤسساتی در چین اشاره دارد که در زمینه آموزش و القای ایدئولوژی به عوامل رژیم فعالیت می‌کنند.
نمایندگان آمریکایی، دانشگاه هاروارد را بابت همکاری با چین اعم از سازمان‌های تحریمی که گمان می‌رود در نقض حقوق بشر به دست حزب کمونیست چین دخیل باشند، مورد انتقاد قرار داده‌اند. بعضی دیگر نیز این دانشگاه را بابت بی‌تفاوتی نسبت به گسترش بی‌حد و حصر نفوذ پکن در هاروارد به باد انتقاد گرفته‌اند.
دانشگاه هاروارد علاوه بر میلیاردها دلار بودجه فدرال که دولت ترامپ درصدد لغو آن است، مبالغ هنگفتی را نیز به‌عنوان هدیه و کمک مالی از چین اعم از افراد مرتبط با حزب کمونیست دریافت کرده است.
لی یوآن‌هوآ، استاد سابق دانشگاه معمولی پکن، به اپک تایمز گفت که ارتباط هاروارد با چین تحت عنوان همکاری علمی و مبادلات بین‌المللی توجیه می‌شود، اما این ارتباط درعمل با اهداف سیاسی و فناورانه چینِ کمونیست مرتبط است.
لی گفت: «حزب کمونیست چین تنها به نفوذ در این دانشگاه بسنده نکرده و کل نظام آموزشی آمریکا را هدف گرفته است.»
اپک تایمز برای دریافت پاسخ با هاروارد تماس گرفت، اما تا زمان انتشار این مقاله هیچ جوابی دریافت نکرد.
محدودیت در پذیرش دانشجویان بین‌المللی
وزارت امنیت داخلی آمریکا در روز ۲۲ مه مجوز دانشگاه هاروارد را برای پذیرش دانشجویان بین‌المللی لغو کرد. به گزارش وبسایت هاروارد، ۲۷ درصد یا حدود ۷ هزار نفر از دانشجویان این دانشگاه در سال تحصیلی ۲۰۲۴-۲۰۲۵ جزو دانشجویان بین‌المللی بوده‌اند که تقریباً یک‌پنجم آن‌ها شهروند چین هستند.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، عدم توجه کافی هاروارد به پدیده یهودی‌ستیزی در بین دانشجویان بین‌المللی خود را یکی از دلایل اعمال محدودیت‌ها دانسته است. بعضی از این دانشجویان در اعتراضاتی که متعاقب جنگ اسرائیل و گروه تروریستی حماس شکل گرفت، حضور داشته‌اند. ترامپ در روز ۲۸ مه در اتاق بیضی به خبرنگاران گفت که معتقد است سهم دانشجویان بین‌المللی در هاروارد نباید از ۱۵ درصد فراتر برود تا سهم بیشتری به آمریکایی‌ها تعلق بگیرد.
یک قاضی آمریکایی متعاقب طرح دعوی هاروارد در روز ۲۳ مه حکم داد که دستور وزارت امنیت داخلی به‌طور موقت متوقف شود.
ترامپ در کنفرانس خبری روز ۳۰ مه به خبرنگاران گفت که از حضور دانشجویان خارجی در آمریکا استقبال می‌کند.
او افزود: «اما نمی‌خواهیم دانشجویانی که مشکل‌ساز هستند، وارد آمریکا شوند.»
دولت آمریکا در ماه‌های آوریل و مه حدود ۳ میلیارد دلار از کمک‌های مالی دانشگاه هاروارد را لغو کرد. این تصمیم نیز به دلیل نگرانی از تلاش ناکافی هاروارد در مقابله با یهودی‌ستیزی در محیط دانشگاه اتخاذ شده است.
دانشگاه هاروارد این اتهامات را رد کرده و گفته که اقدامات لازم را برای حمایت از دانشجویان یهودی انجام داده است. هاروارد دولت ترامپ را به تلافی‌جویی متهم کرده و گفته که بابت «استفاده از حقوق قانونی خود در مخالفت با درخواست دولت مبنی بر کنترل مدیریت، برنامه‌های درسی و ایدئولوژی اعضای هیئت علمی و دانشجویان» تحت فشار قرار گرفته است.
پکن نیز تصمیم دولت ترامپ مبنی بر افزایش محدودیت در قبال ویزای شهروندان چینی مقیم آمریکا را محکوم کرده است. مائو نینگ، سخنگوی وزارت امور خارجه چین، در کنفرانس خبری روز ۲۸ مه به انتقاد از این تصمیم پرداخت.
«مدرسه حزبی» غیررسمی حزب کمونیست چین
نگرانی از نفوذ پکن در فضای آکادمیک به مانند مناقشه یهودی‌ستیزی، در آوریل ۲۰۲۴ با سخنرانی شی فنگ، سفیر چین در آمریکا، در دانشگاه هاروارد پررنگ‌‌تر شد.
کورست وو، دانشجوی تایوانی- جزیره‌ای که حزب کمونیست چین آن را بخشی از قلمرو خود می‌داند- در جریان مراسم روز ۲۰ آوریل با به دست گرفتن یک پلاکارد و سر دادن شعار علیه چینِ کمونیست باعث توقف سخنرانی شی شد، اما یکی از دانشجویان چینی بلافاصله او را از سالن بیرون کرد.
به گزارش نشریه دانشجویی هاروارد کریمسن، با کورست وو و دو دانشجوی دیگر که در این اعتراض دخیل بودند، برخورد انضباطی صورت گرفته است. کمیته ویژه مجلس نمایندگان آمریکا در امور حزب کمونیست چین به اسنادی در رابطه با دانشگاه هاروارد دست یافته که نشان می‌دهد رئیس دانشکده در ایمیلی به دانشجوی چینی اعلام کرده که رفتار او مصداقِ نقض سیاست عدم خشونت فیزیکی دانشگاه بوده است، اما تصمیم گرفته که با او برخورد انضباطی نکند.
یکی از مقامات کاخ سفید در روز ۲۳ مه به رویترز گفت که «هاروارد مدت‌هاست که اجازه داده حزب کمونیست چین از آن سوءاستفاده کند» و افزود که هاروارد «چشم خود را به روی آزارها و تهدیدات هدفمند حزب کمونیست چین در محیط دانشگاه بسته است.»
هزاران مقام چینی از اواسط دهه ۱۹۹۰ تاکنون برای شرکت در دوره‌های آموزشی کوتاه‌مدت در هاروارد حضور یافته‌اند. این دانشگاه در دهه ۲۰۰۰ برنامه‌ای را تحت عنوان «توسعه رهبران چین» برای این دسته از دانشجویان تدوین کرد. جیانگ زمین، دبیر وقت حزب کمونیست چین، در نوامبر ۱۹۹۷ ضمن بازدید از هاروارد برای هزاران نفر سخنرانی کرد. نیل ال. رودنستاین، رئیس وقت هاروارد، یک سال بعد با سفر به چین به این بازدید پاسخ داد و به نخستین رئیس دانشگاه هاروارد تبدیل شد که در دوران مسئولیت خود به سرزمین اصلی چین سفر می‌کرد.
از دیگر مقامات ارشد چینی که در هاروارد تحصیل کرده‌اند، می‌توان به لی یوآن‌چائو، معاون سابق رئیس‌جمهور، و لیو هه، معاون بازنشسته نخست‌وزیر چین، اشاره کرد که در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ در مذاکرات تجاری پکن و آمریکا حضور داشت. این‌دو در مدرسه کندیِ دانشگاه هاروارد تحصیل کرده‌اند.
شی مینگ‌زه، دختر شی جین پینگ، رهبر چین، درحوالی سال ۲۰۱۰ و پیش از آن‌که پدرش در اواخر سال ۲۰۱۲ به رهبری برسد، در دانشگاه هاروارد مشغول به تحصیل شد. او دوران تحصیل خود را با نام مستعار در پردیس کمبریج در ماساچوست سپری کرد و در سال ۲۰۱۴ فارغ‌التحصیل شد.
از دیگر فرزندان مقامات ارشد که در این دانشگاه آیوی لیگ تحصیل کرده‌اند، می‌توان به آلوین جیانگ، نوه جیانگ زمین، رهبر سابق حزب کمونیست چین و بو گوآگوآ، پسر بو شیلای، عضو سابق دفتر سیاسی حزب که به جرم فساد به حبس ابد محکوم شده است، اشاره کرد.
سرمایه سرخ و «جبهه متحد»
مقامات چینی در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ مسئولان خود را به تحصیل در خارج از کشور تشویق کردند؛ اقدامی که در چارچوب مجموعه اصلاحات اقتصادی و اداری محدود رژیم انجام گرفت.
اما در دهه ۲۰۰۰ و هم‌زمان با کاهش اولویت اصلاحات در سطح رهبری حزب کمونیست چین، افزایش موارد نقض حقوق بشر و افزایش استیلای دولت بر مردمان چین، پکن به استفاده از ظرفیت اقتصادی کشور برای گسترش نفوذ و تثبیت اولویت‌های ایدئولوژیک حزب روی آورد.
به گزارش وزارت آموزش آمریکا، دانشگاه هاروارد از سال ۲۰۱۳ تاکنون ده‌ها میلیون دلار کمک مالی از چین دریافت کرده که بخشی از این مبالغ از طریق هنگ‌کنگ و سنگاپور تأمین شده و یا از یک مبدأ ناشناس به دست آمریکا رسیده که رهگیری منبع آن‌ها را دشوار می‌کند.
رانی چان، توسعه‌دهنده املاک هنگ‌کنگی، در سال ۲۰۱۴ مبلغ ۳۵۰ میلیون دلار به هاروارد اهدا کرد؛ مبلغی که در آن مقطع به بزرگ‌ترین کمک مالی این دانشگاه تبدیل شد. مدرسه بهداشت عمومی هاروارد نیز به نام تی. اچ. چان، پدر رانی چان، نام‌گذاری شده است.
استراتژی ریسکز، گروه مشاوره متمرکز بر چین، در گزارشی در روز ۲۲ آوریل شرح داد که حزب کمونیست چین چگونه بر دانشگاه هاروارد اثر می‌گذارد تا برنامه سیاسی پکن را پیش ببرد و اثربخشی هاروارد را در کنترل نفوذ تمامیت‌خواهانه حزب زیر سؤال برد.
این گروه افزود که رانی چان عضو هیئت امنای بنیاد مبادلات آمریکا و چین است؛ نهادی که دولت آمریکا آن را به‌عنوان یک عامل خارجی معرفی کرده است.
وانگ هه، تحلیلگر امور جاری چین، به اپک تایمز گفت که همکاری چین و هاروارد فراتر از مبادلات علمی ساده بوده و «درعمل پای جنگ شناختی و پروژه جبهه متحد در میان است که حزب کمونیست چین آن را براساس نقاط ضعف غرب تدوین کرده است.»
«جبهه متحد» به راهبرد حزب کمونیست برای اعمال نفوذ در سازمان‌ها و تحت تأثیر قرار دادن افرادی اطلاق می‌شود که مستقیماً با حزب کمونیست ارتباط ندارند. هدف این است که همگی به شرکا و حامیان جنبش کمونیستی تبدیل شوند. حزب کمونیست چین در تصاحب سرزمین اصلی چین در سال ۱۹۴۹ از تاکتیک‌های جبهه متحد نهایتِ استفاده را برد و اداره کار جبهه متحد را با هدف سرنگونی دولت‌های تایوان، آمریکا و دیگر کشورها حفظ کرده است.
شن مینگ‌شی، عضو مؤسسه تحقیقات دفاع ملی و امنیت تایوان، به اپک تایمز گفت که حزب کمونیست چین علاوه بر هاروارد و دیگر دانشگاه‌های آمریکا، در دانشگاه‌های سراسر جهان از جمله بریتانیا، استرالیا و اروپا نفوذ کرده است.
او افزود: «دیگر نباید با آغوش باز به برنامه‌های این نظام تمامیت‌خواه تن دهیم.»
فناوری و تمامیت‌خواهی
همکاری دانشگاه هاروارد با چین با انتقاداتی مواجه شده است. گفتنی است که این همکاری‌ها به توسعه فناوری حزب کمونیست چین کمک می‌کنند، موجب تقویت حاکمیت سرکوبگرِ این کشور علیه چینی‌ها شده و تمامیت‌خواهی پکن را در ورای مرزهای این کشور اشاعه می‌دهند.
وانگ هه گفت که اقدامات اخیر دولت ترامپ در قبال هاروارد ممکن است از نظر بعضی‌ها سخت‌گیرانه به نظر برسند، اما این اقدامات پاسخی درخور در قبال طرح‌ها و برنامه‌های حزب کمونیست چین هستند.
او گفت: «حزب کمونیست چین به نام فعالیت‌های علمی به صادر کردن ایدئولوژی خود می‌پردازد، در روند سیاست‌گذاری مداخله می‌کند، به جذب استعدادها پرداخته و فناوری‌ها را به سرقت می‌برد. اقدام ترامپ درعمل به منزله جلوگیری از زنجیره نفوذ رژیم پکن است.»
چارلز لیبر، رئیس سابق دانشکده شیمی و زیست‌شناسی شیمیایی دانشگاه هاروارد، در دسامبر ۲۰۲۱ به جرم پنهان‌کاری درخصوص همکاری با «طرح هزار استعداد» محکوم شد؛ طرحی که از جانب حزب کمونیست چین برای جذب افراد مستعد از سراسر جهان به‌منظور همکاری با پکن در دستور کار قرار گرفته بود.
لیبر نخستین‌بار در سال ۲۰۲۰ به همراه یان‌چینگ یه، دانشجوی چینی دانشگاه بوستون که هم‌زمان به‌عنوان ستوان در ارتش آزادی‌بخش خلق، شاخه نظامی حزب کمونیست چین، خدمت می‌کرد، و ژنگ ژائوسونگ، محقق رشته پزشکی دانشگاه هاروارد که سعی داشت نمونه‌های زیستی را به‌طور قاچاقی از آمریکا خارج کند، در مظان اتهام قرار گرفت. یان‌چینگ یه پیش از بازداشت به چین بازگشت و هم‌اکنون متواری است.
در بین اتباع چینی که در برنامه‌های آموزشی دانشگاه هاروارد شرکت کرده‌اند، نام اعضای سپاه تولید و سازندگی سین‌کیانگ نیز به چشم می‌خورد؛ سازمان شبه‌نظامی وابسته به رژیم چین که به نقض فاحش حقوق بشر علیه اویغورها در منطقه سین‌کیانگ متهم شده است.
آمریکا در سال ۲۰۲۰ سپاه تولید و سازندگی سین‌کیانگ را به دلیل نقش‌آفرینی در سیاست‌های نسل‌کشی حزب کمونیست چین علیه اویغورها تحت تحریم قرار داد. اویغورها یک قوم مسلمان هستند که تقریباً نیمی از جمعیت منطقه سین‌کیانگ را تشکیل می‌دهند.
جمعی از نمایندگان آمریکایی از جمله جان مولنار، تیم والبرگ و الیز استفانیک، در روز ۱۹ مه در نامه‌ای به آلن گاربر، رئیس دانشگاه هاروارد، خواستار ارائه توضیحات و اسناد مربوط به همکاری این دانشگاه با سپاه تولید و سازندگی سین‌کیانگ و دیگر نهادهای تحریمی شدند.
سپاه تولید و سازندگی سین‌کیانگ در سال ۲۰۱۹ به طرح همکاری چین و هاروارد در حوزه سلامت پیوست؛ این همکاری چند سال پس از آن شکل گرفت که سیاست بازداشت‌های گسترده و کار اجباری حزب کمونیست چین علیه اویغورها برملا گردید.
نمایندگان همچنین درباره احتمال همکاری دانشگاه هاروارد و چین در زمینه پیوند عضو ابراز نگرانی کردند؛ صنعتی که گفته می‌شود در چین به قتل‌عام گسترده زندانیان عقیدتی از جمله تمرین‌کنندگان فالون گونگ، اویغورها و مسیحیان منجر شده است.
نمایندگان به هفت مقاله پژوهشی درباره پیوند عضو اشاره کردند که دانشگاه هاروارد آن‌ها را در سال‌های ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ با همکاری شرکای چینی خود منتشر کرده است. یکی از این مقالات با عنوان «پیوند قلبی که می‌تپد: اولین نمونه انسانی» انتشار یافته است.
