نویسنده: وانگ هه
جنگ تعرفه‌ای آمریکا و چین بر پویایی سیاسی حزب کمونیست چین تأثیر شگرفی خواهد داشت و راهبردها و عکس‌العمل‌های این کشور را به شکلی بی‌سابقه تحت تأثیر قرار خواهد داد.
تعرفه‌های آمریکا در قبال واردات چینی پس از وضع تعرفه‌های متقابل ۱۲۵ درصدی دولت ترامپ، که به تعرفه ۲۰ درصدی فنتانیل اضافه شدند، در ماه جاری رکورد زدند و تعرفه بیشتر کالاها درمجموع به عدد بی‌سابقه ۱۴۵ درصد رسید. تعرفه‌های جدید از روز ۱۰ آوریل به اجرا درآمدند.
انتظار می‌رود که تعرفه‌ها تأثیر قابل‌توجهی بر اقتصاد چین بگذارند. گلدمن ساکس در روز ۱۰ آوریل از پیش‌بینی خود در رابطه با تولید ناخالص داخلی چین عقب‌نشینی کرد و برآورد سال ۲۰۲۵ را از ۴.۵ درصد به ۴ درصد و برآورد سال ۲۰۲۶ را از ۴ درصد به ۳.۵ درصد کاهش داد و تعرفه‌ها را عاملِ این کاهش دانست. فیچ نیز دو روز قبل رتبه‌بندی بلندمدت ارز خارجی چین را از «آ+» به «آ» کاهش داد.
جنگ تعرفه‌ای اختلافات داخلی حزب کمونیست چین را عمیق‌تر می‌کند
با تشدید جنگ تجاری آمریکا و چین، اختلافات داخلی حزب کمونیست چین بر سر نوع واکنش این کشور بیش از پیش آشکار شده و وجهه رهبریِ متحد را خدشه‌دار کرده است.
هه بین، معاون سابق مرکز پژوهش‌های سیاست‌گذاری عمومی در آکادمی علوم اجتماعی چین، از راهبرد تلافی‌جویانه پکن در شبکه‌های اجتماعی چین انتقاد کرده است. او این رویکرد را «اشتباه محض» و مصداقِ خودزنی دانست. هه بین خواستار ایجاد تغییر و حرکت به سمت آزادسازیِ کامل اقتصاد و لغو یکجانبه تعرفه کالاهای وارداتی شد.
یی گانگ، رئیس سابق بانک مرکزی چین، در ۴ دسامبر ۲۰۲۴ در مجمع توکیو-پکن به نکات مشابهی اشاره کرد. او گفت که اجتناب از تلافی‌جویی علیه تعرفه‌های دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، راهبرد معقولانه‌ای است. با این‌حال، گانگ افزود که عدم تلافی‌جویی از منظر سیاسی جلب رضایت مردم را دشوار می‌کند. اظهارات او از وجود اختلافات فزاینده در رده‌های بالای حزب کمونیست چین حکایت داشت.
بسیاری از شهروندان پکن، جنگ تجاری جاری را نتیجه اشتباهات سیاسی شی جین‌پینگ، رهبر حزب کمونیست چین، می‌دانند که باعث بالا گرفتن انتقادات در داخل حزب شده است. کارزار شی جین‌پینگ برای مبارزه با فساد باعث شده که جناح‌های مهم درون‌حزبی از او فاصله بگیرند. لغو محدودیت ادوار ریاست‌جمهوری در سال ۲۰۱۸ نیز به افزایش تنش‌ها دامن زده است. برنامه سختگیرانه او اعم از قانون امنیت ملی هنگ‌کنگ، سیاست «کووید صفر» و حمایت ضمنی از روسیه باعث شده که حزب کمونیست چین گرایش چپ پیدا کند.
این اقدامات باعث تشدید رقابت در داخل و گسترش دوقطبی سیاسی شده‌اند. تلفیق جنگِ قدرت و اختلافات سیاسی، پکن را به نقطه‌ای حساس رسانده است. بسیاری از تحلیلگران هشدار داده‌اند که ممکن است رویارویی سیاسی قابل‌توجهی در راه باشد.
آمریکا از تعرفه‌ها به‌عنوان اهرم فشار برای ایجاد تغییر استفاده می‌کند
کارزار تعرفه‌ای دونالد ترامپ در دوره نخست ریاست‌جمهوری او باعث شد که پکن برای امضای توافق تجاری «فاز اول» تحت فشار قرار بگیرد. با این‌حال، چین درنهایت نتوانست به تعهدات خود عمل کند. در عین‌حال، پکن با اتهام لاپوشانی داده‌های همه‌گیری و گمراه کردن جامعه جهانی و مداخله در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا، اعتمادزدایی و دامن زدن به «جنگ سرد نوین» مواجه شده است.
دولت ترامپ با زیر سؤال بردن مشروعیت حزب کمونیست چین، موضع سختگیرانه‌تری اتخاذ کرد. مایک پومپئو، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، در ۲۳ ژوئیه ۲۰۲۰ در سخنرانی خود در کتابخانه و موزه ریاست‌جمهوری ریچارد نیکسون در کالیفرنیا، از جامعه بین‌المللی خواست که از مردم چین در برابر حزب کمونیست چین حمایت کنند. به گفته او، «بزرگ‌ترین دروغ» حزب این بوده که می‌گوید به نیابت از ۱.۴ میلیارد شهروندی «که زیر ذره‌بین هستند، سرکوب می‌شوند و از حرف زدن واهمه دارند» صحبت می‌کند.
دولت بایدن از سال ۲۰۲۱ موضع محتاطانه‌تری در قبال چین اتخاذ کرد، اما بازگشت ترامپ به قدرت در سال ۲۰۲۵ موضع سختگیرانه او را احیا و تشدید کرد. «جنگ تعرفه‌ای دوم» به‌طور کلی به‌عنوان اهرم فشار هدفمندِ کاخ سفید شناخته می‌شود که با هدف افشا و افزایش اختلافات داخلی حزب کمونیست چین طراحی شده است.
۵ سناریوی احتمالی در رابطه با تغییرات سیاسی در حزب کمونیست چین
حزب کمونیست چین فارغ از اختلافات سیاسی داخلی با فشار سنگینِ طرح تجاری سختگیرانه ترامپ مواجه است. پنج سناریوی بالقوه در رابطه با روند سیاسی حزب کمونیست چین در مواجهه با این فشار مضاعف وجود دارد.
سناریوی اول: چهره‌ای اصلاح‌طلب شبیه به بوریس یلتسینِ روسیه ظهور می‌کند، از حزب کمونیست چین فاصله می‌گیرد و چین را به سمت تحولات دموکراتیک سوق میدهد. این یک سناریوی ایده‌آل است.
سناریوی دوم: حزب کمونیست چین از موضع سختگیرانه شی به راهبرد دنگ شیائوپینگ، رهبر سابق حزب کمونیست، بازمی‌گردد که می‌گفت «قابلیت‌های خود را کتمان کنیم و زمان بخریم.» همچنین ممکن است رابطه با آمریکا از سر گرفته شود؛ رویکردی که نخبگان حزب و ذینفعان ثروت جهانیِ چین که به دنبال سود بردن از همکاری متقابل هستند، از آن حمایت می‌کنند.
سناریوی سوم: رهبران حزب شی را به حاشیه می‌رانند، او را به‌عنوان یک چهره کلیدی حفظ کرده و شورای رهبری را برای گذار به سمت ثبات سیاسی و تصمیم‌گیری درباره جانشین او احیا می‌کنند.
سناریوی چهارم: رژیم چین به تنش‌های جاری در تایوان دامن می‌زند تا توجه همه را از جنگ تعرفه‌ای پرهزینه با آمریکا منحرف کند. گزارش‌ها حاکی از آنند که تدارکات جنگی صورت گرفته و احتمالاً شاهد اقدامات نظامی محدود مانند بحران تنگه تایوان یا مناقشه مرزی چین و شوروی در سال ۱۹۶۹ خواهیم بود که با هدف تحت فشار گذاشتن واشینگتن برای مذاکره انجام خواهند گرفت.
سناریوی پنجم: مقامات حزب کمونیست چین در بدترین حالت دست از خویشتن‌داری برمی‌دارند و عملیات نظامی تمام‌عیار خود را علیه تایوان آغاز می‌کنند و باعث درگیری نظامی مستقیم با آمریکا می‌شوند که تلاشی مذبوحانه برای منحرف کردن ذهن شهروندان چینی از نارضایتی‌های داخلی و فشارهای ژئوپلیتیک خواهد بود.
در سال جاری شاهد تغییرات سریع و غیرمنتظره‌ای در رژیم کمونیستی چین بوده‌ایم. ناپدیدشدن غیرقابل توجیه ژنرال هه وی‌دونگ، معاون کمیسیون مرکزی نظامی چین، موجب این گمانه‌زنی شده که شی کنترل خود را بر ارتش از دست داده و با چالش‌های داخلی جدی روبه‌رو شده است. جنگ تعرفه‌ای دوم دولت ترامپ شتاب بیشتری گرفته و پکن را بیش از پیش در عرصه جهانی منزوی کرده است.
با توجه به این‌که وضعیت سیاسی چین به‌طور فزاینده بی‌ثبات شده است، اکنون نوبتِ مردم چین است که وارد عمل شوند و راهِ رستگاری را بجویند، نه این‌که به حزب کمونیست اجازه دهند کنترل سرنوشت کشور را همچنان به دست بگیرد. به قول معروف، «خداوند به کسانی کمک می‌کند که خودشان به خودشان کمک می‌کنند.» امروز ممکن است همان برهه حساس باشد.
دیدگاه ارائه‌شده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکس‌کننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: وانگ هه دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته حقوق و تاریخ است و جنبش بین‌المللی کمونیستی را مطالعه کرده است. او استاد دانشگاه و مدیر اجرایی یک شرکت خصوصی بزرگ در چین بوده است. وانگ در حال حاضر در آمریکای شمالی زندگی می‌کند و از سال ۲۰۱۷ درباره مسائل روز و سیاست‌های چین مطلب می‌نویسد.
