ابومحمد الجولانی، فرمانده شاخه القاعده در جنگ داخلی سوریه، که تا مدتها چهرهای پشت پرده باقی مانده بود اکنون به یکی از شناختهشدهترین چهرههای مخالف سوریه تبدیل شده است. او حتی زمانی که گروه تحت رهبری او به قدرتمندترین جناح مخالف بشار اسد، رئیسجمهور سوریه، تبدیل شد، بهندرت در انظار عمومی ظاهر میشد.
جروزالم پست در مقالهای به معرفی او پرداخته و نوشته است که او پس از جدایی از القاعده در سال ۲۰۱۶، بتدریج در کانون توجه قرار گرفت، نام گروه را تغییر داد و در قالب حاکم واقعی شمال غرب سوریه، که تحت کنترل مخالفان قرار دارد، قد علم کرد.
در هفته گذشته، با تصرف حلب توسط مخالفان تحت رهبری هیئت تحریر شام – گروهی که پیشتر به عنوان جبهه النصره شناخته میشد – تحولات این گروه بیش از پیش جلب توجه کرده است. حضور پررنگ الجولانی و تلاش او برای اطمینانبخشی به اقلیتهای سوری که از جهادیها بیم داشتند، نیز بازتاب گستردهای داشته است.
الجولانی و جبهه النصره جزو قدرتمندترین گروههای مخالفان بودند که بیش از یک دهه پیش در روزهای نخست قیام علیه اسد ظهور کردند.
پیشینه الجولانی
الجولانی پیش از تأسیس جبهه النصره برای القاعده در عراق جنگید و پنج سال را در زندان آمریکاییها سپری کرده بود. او پس از شروع قیام به دستور ابوعمر البغدادی، رهبر وقت داعش در عراق، برای تقویت حضور القاعده به سوریه فرستاده شد.
پس از آنکه دولت اسلامی در سال ۲۰۱۳ تلاش کرد بهطور یکجانبه جبهه النصره را در خود ادغام کند، الجولانی جنگی خونین را علیه ابوبکر البغدادی، متحد پیشین خود، آغاز کرد. اگرچه جبهه النصره وابسته به القاعده بود، اما در مقایسه با دولت اسلامی، رویکردی معتدلتر در برخورد با غیرنظامیان و دیگر گروههای شورشی داشت و کمتر به استفاده از خشونت متوسل میشد.
در ادامه، داعش تحت فشار نبرد با ائتلاف نظامی به رهبری آمریکا و دیگر دشمنانش، از بخشهای عمدهای از قلمرو خود در سوریه و عراق عقبنشینی کرد.
همزمان با فروپاشی داعش، الجولانی توانست جایگاه هیئت تحریر شام را در استان ادلب، واقع در شمال غرب سوریه، تثبیت کند و گامهایی برای ایجاد تشکیلات مدنی با نام «دولت نجات» بردارد.
گروهی تروریستی؟
آمریکا الجولانی را در سال ۲۰۱۳ بهعنوان تروریست معرفی کرد و گفت که القاعده عراق او را مسئول سرنگونی حکومت اسد و برقراری قوانین شریعت اسلامی در سوریه کرده است. النصره دست به حملات انتحاری میزد و غیرنظامیان را میکشت و از فرقهگرایی افراطی حمایت میکرد.
دولت اسد نیز هیئت تحریر شام را در کنار دیگر مخالفانی که در دمشق قیام کرده بودند، تروریست خواند.
ترکیه، اصلیترین حامی خارجی مخالفان دولت سوریه نیز هیئت تحریر شام را بهعنوان یک گروه تروریستی معرفی کرده است. این درحالی است که این کشور از برخی از گروههایی که در شمال غرب میجنگند، حمایت میکند.
الجولانی در مصاحبهای گفت که برچسب زدن این گروه بهعنوان یک گروه تروریستی غیرمنصفانه است و تأکید کرد که او مخالف کشتار افراد بیگناه است. او همچنین تأکید کرد که جبهه النصره هرگز تهدیدی برای غرب نبوده است. او گفت: «دوباره تأکید میکنم که ارتباط ما با القاعده قطع شده است. حتی در زمانی که تحت نظر القاعده بودیم، با انجام عملیات خارج از سوریه مخالف بودیم، زیرا این کار با سیاستهای ما مغایرت داشت.»
تشکیلات هیئت تحریر شام بیانیههای متعددی صادر کرده و به علویهای شیعه و دیگر اقلیتهای سوری اطمینان خاطر داده است. در یکی از بیانیهها از علویها خواسته شده که دولت اسد را رها کنند و خود را بخشی از سوریه آینده بدانند که «فرقهگرایی جایی در آن ندارد.»
الجولانی روز چهارشنبه در پیامی به ساکنان یک شهر مسیحینشین در جنوب حلب گفت که از جان و مال آنها محافظت میشود و از آنها خواست که در خانههای خود بمانند و به «جنگ روانی» دولت سوریه توجه نکنند.
