احمد الشرع، رهبر سوری، متعاقب کشته شدن صدها نفر در مرگبارترین خشونت‌های جنگ داخلی ۱۳ ساله در روز یکشنبه، که وفاداران بشار اسد، رئیس‌جمهور مخلوع سوریه، را در مقابل حاکمان اسلام‌گرای جدید کشور قرار داده، خواهان برقراری صلح شده است.
به گزارش یک گروه ناظر بر جنگ، این درگیری‌ها که به کشته شدن هزار نفر- عمدتاً غیرنظامی- منجر شده است، برای چهارمین روز در استان‌های ساحلی ادامه داشته‌اند.
یک منبع امنیتی سوری گفت که سرعت درگیری‌ها درحوالی شهرهای لاذقیه، جبله و بانیاس کاهش یافته است. این درحالی است که نیروهای دولتی مناطق کوهستانی اطراف را جست‌و‌جو می‌کردند تا حدود ۵ هزار شورشی طرفدار اسد را که در کوهستان مخفی شده‌اند پیدا کنند.
الشرع، رئیس‌جمهور موقت سوریه، از مردم خواسته که اجازه ندهند تنش‌های فرقه‌ای بیش از این باعث بی‌ثباتی کشور شوند.
الشرع در ویدئویی از سخنرانی خود در مسجد محله دوران کودکی‌اش در المزه دمشق، گفت: «ما باید حافظ وحدت ملی و صلح داخلی باشیم. ما می‌توانیم در کنار هم زندگی کنیم.»
«خیال‌تان بابت سوریه راحت باشد. این کشور از ویژگی بقا برخوردار است… اتفاقاتی که در حال حاضر در سوریه جریان دارند، جزو چالش‌های پیش‌بینی‌شده هستند.»
دیده‌بان حقوق بشر سوریه از کشته شدن حدود بیش از ۷۰۰ غیرنظامی در روزهای اخیر خبر داده بود؛ این درحالی است که دولت جدید سوریه کنترل شمال غرب کشور را برعهده دارد.
علویان سوریه خود را در مواجهه با اقدامات تلافی‌جویانه رهبران جدید کشور تجهیز کرده‌اند. براساس گزارش‌ها، دولت جدید جانِ صدها غیرنظامی را در جریان سرکوب فزاینده در شمال غرب سوریه که از اوایل هفته جاری آغاز شد، گرفته است.
آمار دقیق تلفات که همچنان رو به افزایش است، به‌طور مستقل قابل تأیید نیست؛ زیرا دولت جدید سوریه به دنبال کنترل منطقه ساحلی در شمال غرب کشور است.
دیده‌بان حقوق بشر سوریه در بریتانیا که این کشور را از سال ۲۰۱۱ در جریان جنگ داخلی زیر نظر داشته، برآورد کرده که بیش از هزار نفر از جمله ۷۴۵ غیرنظامی در مناقشات هفته جاری کشته شده‌اند. براساس برآورد دیده‌بان حقوق بشر، ۱۲۵ پیکارجوی حامی دولت جدید و ۱۴۸ پیکارجوی حامی بشار اسد، رهبر سابق سوریه که در دسامبر ۲۰۲۴ سرنگون ، نیز کشته شده‌اند.
همچنین گزارش شده که صدها غیرنظامی، عمدتاً زنان، کودکان و سالمندان، به پایگاه نظامی روسیه در حمیمیم پناه برده‌اند. روسیه در جریان جنگ داخلی سوریه از اسد حمایت می‌کرد و به‌رغم برکناری او همچنان در این کشور حضور نظامی دارد.
مقامات دولت جدید سوریه اعتراف کرده‌اند که تخلفاتی در جریان عملیات شمال غرب سوریه رخ داده و گروه‌های سازمان‌یافته غیرنظامی و پیکارجویانی را که در خلال جنگ یا تلافی‌جویی در بحبوحه ناآرامی‌ها به دنبال حمایت از نیروهای دولتی بوده‌اند مقصر می‌دانند.
دولت موقت سوریه از روز ۷ مارس مقررات منع آمدوشد را در بخش‌هایی از لاذقیه و طرطوس به اجرا درآورده است.
جنگ فرقه‌ای بر سر قدرت پس از دوران اسد
درحالی‌که اسد در ماه دسامبر از قدرت کنار رفت، بسیاری از احزاب همچنان برای اعمال نفوذ در سوریه با یکدیگر در رقابت هستند.
دولت فعلی سوریه در دمشق به دست هیئت تحریر شام- تشکیلات اسلام‌گرای سنی که دولت آمریکا آن را به‌عنوان یک سازمان تروریستی خارجی معرفی کرده- تشکیل شد. هیئت تحریر شام از دل جبهه النصره، شاخه سوری القاعده، پدید آمده است.
دولت آمریکا در دوران رؤسای‌جمهور مختلف از برکناری اسد حمایت کرده است. به‌رغم این‌که هیئت تحریر شام همچنان در آمریکا به‌عنوان یک گروه تروریستی شناخته می‌شود، جو بایدن، رئیس‌جمهور سابق آمریکا، تمایل داشت که منتظر بماند و ببیند گروهی که اسد را از قدرت به زیر کشیده، چگونه حکومت خواهد کرد.
بایدن در سخنرانی خود در روز ۸ دسامبر ۲۰۲۴- اندکی پس از اطلاع از فرار اسد- گفت: «اشتباه نکنید، برخی از گروه‌های شورشی که اسد را سرنگون کردند، سوابق شومی در زمینه تروریسم و نقض حقوق بشر دارند. ما اظهارات رهبران این گروه‌های شورشی را در روزهای اخیر بررسی کرده‌ایم. آن‌ها در حال حاضر حرف‌های درستی می‌زنند، اما همین‌که مسئولیت‌شان بیشتر شود، نه‌تنها سخنان آن‌ها بلکه اقدامات‌شان را نیز ارزیابی خواهیم کرد.»
چند هفته پس از برکناری اسد، دولت بایدن پاداش ۱۰ میلیون دلاری خود را که برای شناسایی احمد الشرع، رهبر گروه تروریستی هیئت تحریر شام، در نظر گرفته بود لغو کرد و فرستاده ویژه خود را برای گفت‌وگو با رهبر این گروه به سوریه فرستاد.
الشرع خود را به‌عنوان رئیس‌جمهور موقت سوریه منصوب کرده و بسیاری از سران هیئت تحریر شام در دولت موقت مشغول به کار شده‌اند.
مقیاس خشونت ادعایی در شمال غرب سوریه از روز ۶ مارس، از جمله گزارش اعدام ده‌ها تن از علویان یک روستا، سؤالات زیادی را درخصوص توانایی حکمرانی اسلام‌گرایان بر احزاب ستیزه‌جوی سوری ایجاد کرده است.
اسد جزو اقلیت قومی-مذهبی علویان سوریه است و بسیاری از علویان در نبرد بر سر قدرت از او حمایت می‌کردند.
مناطق شمال غرب سوریه از جمله لاذقیه و طرطوس همچنان سکونتگاه اصلی علویان هستند.
با سرنگونی اسد، شبه‌نظامیان علوی گروه‌هایی مانند «تیپ سپر ساحلی» را برای حفاظت از خود و عقب راندن نیروهای حامی دولت هیئت تحریر شام تشکیل داده‌اند.
به گزارش نیروهای دولت موقت جدید سوریه، عناصر حامی اسد برای چندین واحد امنیتی کمین کرده و در هفته جاری دست به اقدامات خشونت‌آمیز زده‌اند. در عین‌حال، شورای اسلامی علویان دولت را مسئولِ خشونت‌ها می‌داند و مدعی است که نیروهای دولتی به بهانه تعقیب حامیان اسد وارد سکونتگاه علویان می‌شوند، اما درواقع به دنبال ارعاب و کشتار مردم عادی سوریه هستند.
الشرع در واکنش به خشونت‌های فرقه‌ای اخیر در بیانیه‌ای قول داد که نیروهای دولت به تعقیب عناصر حامی اسد در کشور ادامه خواهند داد.
الشرع افزود: «ما آن‌ها را در دادگاهی عادلانه محاکمه خواهیم کرد.»
الشرع گفت که دولت او به تنهایی کنترل تسلیحات را در سوریه جنگ‌زده به دست می‌گیرد.
او افزود: «ما به محدود کردن تسلیحات در دولت ادامه می‌دهیم و هیچ سلاح ناشناسی در سوریه باقی نخواهد ماند.»
دولت موقت هیئت تحریر شام ماه گذشته از گروه‌هایی مانند نیروهای دموکراتیک سوریه که مورد حمایت آمریکا قرار دارد، خواست که سلاح‌های خود را زمین بگذارند، اگرنه جایی در گفت‌و‌گوهای ملی برای تدوین قانون اساسی جدید سوریه و تشکیل حکومت پس از اسد نخواهند داشت.
نمایندگان تشکیلات خودمختار کردها در شمال شرق سوریه و نیروهای دموکراتیک سوریه اعلام کردند که این‌دو گروه از دور نخست گفت‌و‌گوهای ملی که در روز ۲۵ فوریه به واسطه دولت موقت هیئت تحریر شام در دمشق برگزار شد، کنار گذاشته شدند.
واکنش‌های بین‌المللی
خشونت اخیر در شمال غرب سوریه باعث نگرانی کشورهای همسایه و جامعه بین‌المللی شده است.
گیر پدرسن، فرستاده ویژه سازمان ملل در امور سوریه، در بیانیه‌ای در روز ۷ مارس گفت: «وضعیت دائماً درحال تغییر است و ما هنوز درحال کشف حقایق هستیم، اما لازم است که طرفین خویشتن‌داری کنند و طبق قوانین بین‌المللی به حفظ جان غیرنظامیان احترام بگذارند.»
اونجو کچلی، سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه، از حمایت این کشور از رهبری جدید سوریه خبر داد و حمله به نیروهای امنیتی را محکوم کرد.
کچلی در بیانیه‌ای که در روز ۷ مارس در شبکه اجتماعی ایکس منتشر شد، گفت: «تنش در لاذقیه و حومه آن و هدف گرفتن نیروهای امنیتی در این برهه حساس می‌تواند رشته‌های هدایت سوریه به سمت آینده مبتنی بر اتحاد و همبستگی را پنبه کند.»
عربستان سعودی نیز جنایت گروه‌های غیرقانونی سوریه و هدف گرفتن نیروهای امنیتی را محکوم کرده است.
در مقابل، دولت اسرائیل در بیانیه‌ای رهبری جدید سوریه در دمشق را محکوم کرده و با اشاره به خشونت‌های اخیر گفته که نمی‌توان برای محافظت از جانِ سوری‌ها به آن‌ها اطمینان کرد.
وزارت امور خارجه اسرائیل در روز ۷ مارس در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «جهادی‌ها در دمشق برای همه از «سوریه جدید» حرف می‌زنند که اقلیت‌ها نیز در آن لحاظ خواهند شد. اما شبه‌نظامیان جهادی درعمل کشتار بی‌رحمانه‌ای را علیه غیرنظامیان به راه انداخته‌اند.»
