جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا، پنج روز پیش از ترک دفتر ریاست‌جمهوری، در یک سخنرانی خداحافظی زنده در ساعات پربیننده خطاب به مردم آمریکا، به دستاوردهای خود اشاره کرد و درباره تهدیدات نوظهوری از جمله الیگارش‌ها و «مجموعه صنعتی-فناوری» هشدار داد.
این سخنرانی که چهارشنبه شب از دفتر بیضی کاخ سفید ایراد شد، نه‌تنها پایان دوره ریاست‌جمهوری او را مشخص کرد، بلکه نقطه پایانی بر پنج دهه فعالیت سیاسی او بود.
بایدن در پایان سخنرانی خود گفت: «پس از ۵۰ سال خدمت عمومی، به شما قول می‌دهم که همچنان به ایده‌ای که این ملت بر آن استوار است ایمان دارم؛ ملتی که قدرت نهادهای آن و شخصیت مردمش مهم است و باید پایدار بماند. اکنون نوبت شماست که از آن محافظت کنید.»
حرفه سیاسی ده‌ها ساله جو بایدن که شامل خدمت به عنوان سناتور ایالت دلاور و معاون رئیس‌جمهور در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما بود، در ۲۰ ژانویه به پایان می‌رسد؛ زمانی که او قدرت را به دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور منتخب جمهوری‌خواه، واگذار خواهد کرد.
بایدن گفت: «در چهار سال گذشته، دموکراسی ما قوی باقی مانده و من هر روز به تعهدم برای رئیس‌جمهور بودن برای همه آمریکایی‌ها در یکی از سخت‌ترین دوره‌های تاریخ کشورمان پایبند مانده‌ام.»
پیش از سخنرانی خداحافظی بایدن، کاخ سفید یک برگه اطلاعاتی منتشر کرد که کارنامه دولت او را شرح می‌داد و به فهرست طولانی اقدامات، از جمله تلاش‌ها برای مقابله با همه‌گیری اشاره داشت.
بایدن گفت: «میلیون‌ها آمریکایی اکنون کرامت شغلی دارند. میلیون‌ها کارآفرین و شرکت در حال ایجاد کسب‌وکارها و صنایع جدید هستند، کارگران آمریکایی را استخدام می‌کنند و از محصولات آمریکایی استفاده می‌کنند. با هم، یک عصر جدید از امکانات آمریکایی را آغاز کرده‌ایم.»
بایدن در حالی دفتر ریاست‌جمهوری را ترک می‌کند که بر اساس نظرسنجی اخیر شبکه سی‌ان‌ان، محبوبیت او به پایین‌ترین حد دوران ریاست‌جمهوری‌اش رسیده است. تنها ۳۶ درصد از بزرگسالان آمریکایی عملکرد او در مقام ریاست‌جمهوری را تأیید می‌کنند؛ به‌ویژه در مسائل مربوط به مهاجرت، امور خارجی و اقتصاد، امتیازات پایینی کسب کرده است.
بایدن اظهار داشت که هرچند تأثیر مثبت سیاست‌ها و اولویت‌های هزینه‌ای او ممکن است بلافاصله احساس نشود، اما معتقد است که این اقدامات در سال‌های آینده نتایج پایدار و مثبتی به همراه خواهند داشت.
او گفت: «می‌دانید، زمان می‌برد تا تأثیر کامل تمام کارهایی که با هم انجام داده‌ایم احساس شود، اما بذرها کاشته شده‌اند. آن‌ها رشد خواهند کرد و برای دهه‌ها شکوفا خواهند شد.»
بایدن در سخنرانی تقریباً ۱۷ دقیقه‌ای خود، نامی از جانشینش نبرد اما برای دولت آینده آرزوی موفقیت کرد.
بایدن گفت: «من به آنچه با هم برای مردم آمریکا به دست آورده‌ایم بسیار افتخار می‌کنم. و برای دولت آینده آرزوی موفقیت دارم، زیرا می‌خواهم آمریکا موفق شود.»
بایدن هشدار می‌دهد
سخنرانی‌های خداحافظی ریاست‌جمهوری سنتی دیرینه در سیاست آمریکا هستند که به رؤسای‌جمهور فرصتی نهایی می‌دهند تا درباره دوران خدمت خود تأمل کنند، دستاوردهایشان را فهرست کنند و توصیه‌هایی به ملت ارائه دهند.
همان‌طور که رونالد ریگان در سخنرانی خداحافظی معروف خود در سال ۱۹۸۹ گفت: «هشدار دادن در سخنرانی‌های خداحافظی ریاست‌جمهوری یک سنت بزرگ است.» این سنت یکی از ویژگی‌های کلیدی این نوع سخنرانی‌هاست؛ جایی که رهبران در حال کناره‌گیری به آینده می‌نگرند و درباره خطرات احتمالی پیش روی کشور هشدار می‌دهند.
سخنرانی خداحافظی بایدن نیز همین الگو را دنبال کرد.
بایدن گفت: «می‌خواهم کشور را درباره چیزهایی که مرا به‌شدت نگران می‌کنند، هشدار دهم.»
بایدن گفت: «امروزه در آمریکا یک الیگارشی در حال شکل‌گیری است که از ثروت، قدرت و نفوذ افراطی برخوردار است و این موضوع به معنای واقعی کلمه دموکراسی ما، حقوق و آزادی‌های اساسی‌مان و فرصت برابر برای پیشرفت همه را تهدید می‌کند.»
او به سخنرانی خداحافظی معروف دوایت آیزنهاور در سال ۱۹۶۱ اشاره کرد؛ جایی که آیزنهاور درباره خطرات «مجموعه صنعتی-نظامی» هشدار داد. آیزنهاور در آن سخنرانی گفت: «امکان رشد فاجعه‌بار قدرت نامناسب وجود دارد و باقی خواهد ماند.»
بایدن افزود: «شش دهه بعد، من نیز به همان اندازه نگران رشد احتمالی یک مجموعه صنعتی-فناوری هستم که می‌تواند خطرات واقعی برای کشور ما ایجاد کند.»
او ادامه داد: «آمریکایی‌ها زیر آواری از اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده دفن شده‌اند که سوءاستفاده از قدرت را تسهیل می‌کند. مطبوعات آزاد در حال فروپاشی است. اشتباهات از بین می‌روند. شبکه‌های اجتماعی از صحت‌سنجی چشم‌پوشی می‌کنند.»
بایدن اخیراً از تصمیم متا برای کنار گذاشتن برنامه فعلی صحت‌سنجی اطلاعات در شبکه‌های اجتماعی، انتقاد کرد و آن را «واقعاً شرم‌آور» خواند.
مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، هفته گذشته در یک بیانیه ویدیویی از این تصمیم دفاع کرد و گفت که صحت‌سنجی اطلاعات «بیش از حد سیاسی شده» و منجر به سانسور و کاهش اعتماد شده است.
بایدن همچنین درباره خطرات هوش مصنوعی هشدار داد و تأکید کرد که ضروری است مردم بر این فناوری جدید نظارت داشته باشند.
او گفت: «به‌عنوان سرزمین آزادی، آمریکا – و نه چین – باید جهان را در توسعه هوش مصنوعی رهبری کند.»
در ادامه، بایدن در سخنرانی خود به اتهاماتی که وزارت دادگستری او علیه ترامپ مطرح کرده است، اشاره کرد.
بایدن گفت: «ما باید قانون اساسی را اصلاح کنیم تا روشن شود که هیچ رئیس‌جمهوری، هیچ رئیس‌جمهوری، از جرایمی که در دوران ریاست‌جمهوری‌اش مرتکب می‌شود، مصون نیست.»
این سخنرانی، پنجمین و آخرین سخنرانی رئیس‌جمهور از دفتر بیضی‌شکل کاخ سفید از زمان آغاز دوره ریاست‌جمهوری او بود.
به گفته تام مک‌آردل، نویسنده سابق سخنرانی‌های کاخ سفید برای رئیس‌جمهور جورج دبلیو بوش، سخنرانی‌های خداحافظی فرصتی کلیدی برای رؤسای‌جمهور است تا روایت دوران خدمت خود را شکل دهند.
او به اپک تایمز گفت: «رؤسای‌جمهور از سخنرانی‌های خداحافظی عمدتاً برای تلاش در نگارش تاریخ پیش از تاریخ‌نگاران استفاده می‌کنند، و به‌ندرت موفق می‌شوند.»
مک‌آردل افزود که این تلاش‌ها اغلب ناموفق است، زیرا معیار واقعی یک ریاست‌جمهوری بیشتر بر اساس اقدامات است تا سخنان.
به گفته مک‌آردل، این عملکرد بایدن خواهد بود که میراث او را تعریف می‌کند.
سخنرانی خداحافظی رئیس‌جمهور در حالی ایراد شد که به تازگی پیشرفتی در خاورمیانه حاصل شده است؛ اسرائیل و حماس به توافقی برای تبادل گروگان‌ها و زندانیان دست یافته‌اند که همراه با آتش‌بسی شش هفته‌ای از ۱۹ ژانویه اجرایی خواهد شد.
بایدن پیش از آغاز سخنرانی خداحافظی خود، تلاش‌های خود را برای میانجیگری این توافق در خاورمیانه به نام خود ثبت کرد.
او گفت: «پس از هشت ماه مذاکره مداوم توسط دولت من، اسرائیل و حماس به توافقی برای آتش‌بس و تبادل گروگان‌ها دست یافته‌اند.»
بایدن افزود: «این طرح توسط تیم من طراحی و مذاکره شده و به طور عمده توسط دولت آینده اجرا خواهد شد.»
