هم‌زمان با سفر ابراهیم رئیسی به کهگیلویه و بویراحمد و افتتاح رسمی سد چمشیر، فعالان محیط زیست بار دیگر هشدار میدهند که آبگیری از این سد، فاجعه زیست‌محیطی را در چمشیر رقم می‌زند.
خبر افتتاح این سد با تبلیغات گسترده‌ای از سوی رسانه‌های وابسته به دولت همراه بود و به اتمام رساندن این پروژه‌ها را بخشی از دستاوردهای دولت رئیسی میدانند که بعد از ۲۹ سال به مرحله آبگیری رسیده است.
محمد درویش، فعال زیست‌محیطی در واکنش به افتتاح سد چمشیر می‌گوید: «در مورد سد چمشیر می‌گفتند، چون دیر گفتید و هشدار دادید، دیگه کار از کار گذشته بود! در مورد سد خرسان۳ که به مراتب فاجعه‌بارتر از سد چمشیر است، چه؟ امیدوارم با اطلاع‌رسانی و هشدارهای به موقع اجازه ندهیم با ساخت این سد، جراحتی ماندگار و غیرقابل جبران به زاگرس مرکزی وارد شود.»
به نام مردم به کام..
ساکنان کهگیلویه و بویراحمد روز دوشنبه‌شان را با دریافت پیامکی از سوی شرکت آب و نیرو آغاز کردند. با این مضمون، «بهره‌برداری از سد و نیروگاه چمشیر گامی بزرگ به سوی پیشرفت و توسعه برای استان کهگیلویه و بویراحمد توسط رئیس جمهور بر مردم صبور این دیار مبارک و پر برکت باد.»
رسانه‌های دولتی ایران ادعا میکنند که سد چمشیر، مطالبه مردمی است و ساکنان این استان سه دهه منتظر بهره‌برداری از این سد بودند.
از دو سال پیش به این سو، فعالان محیط زیست، کارشناسان آب و باستان‌شناسان درباره آسیب‌های جبران‌ناپذیر این پروژه بارها هشدار داده و گفته بودند که آبگیری سد چمشیر، فاجعه‌ای فراتر از آسیب‌های زیست‌محیطی سدسازی‌های معمول وارد خواهد کرد و علاوه بر بیابانزایی، حیات آبزیان را در بخشی از حوضه آبی خلیج فارس به خطر خواهد انداخت و بخشی از تاریخ باستان ایران مربوط به دوره عیلامی‌ها نیز به زیر آب می‌رود.
در اولین ماه‌هایی که زنگ خطر آبگیری از این سد به صدا درآمد. جمعی از اساتید دانشگاه تهران در آذرماه ۱۴۰۰ در نامه‌ای به ابراهیم رئیسی با استناد به گزارش شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران که توسط پژوهشگران دانشگاه تهران انجام شده است، افزودند:
«با آبگیری سد چمشیر سالانه حدود پانصد هزار تن نمک تنها از مسیر فعلی رودخانه وارد مخزن خواهد شد. قابلیت انحلال بستر مخزن بسیار بالا است و به دلیل وجود فروچاله‌های متعدد و جاری بودن چشمه‌های شور در داخل و پشت سد و به دلیل افزایش سطح تماس آب با سایر بخش‌های سازند، خطر انحلال نمک، حتی بیش از مقدار محاسبه شده در گزارش دانشگاه تهران است.. شوری چشمه‌های جاری در پشت سد ۳۵ برابر شوری خود رودخانه و نزدیک به دو برابر شوری آب دریاهای آزاد است.. اما خطر بزرگ دیگر احداث این سد، نابودی حدود پانصد هکتار جنگل‌های انبوه رودخانه‌ای و حدود چهار هزار هکتار و درختچه‌زار کنار و دیگر گیاهان گچ‌دوست در داخل مخزن است. میلیون‌ها درخت گز، پده و کنار در مخزن با آبگیری نابود خواهد شد.»
در ماه‌های بعد مشخص شد که با حمایت دولت رئیسی از این پروژه، قرار نیست که صدای کارشناسان به جایی برسد.
در ویدئوی تبلیغاتی در مورد افتتاح سد چمشیر گفته شده است که افتتاح این سد حاصل سی سال مطالعه و سیزده سال کار شبانه‌روزی با مشارکت معتبرترین دانشگاه‌ها بوده است.
قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در دوره محمدرضا شاه پهلوی، کارشناسان محیطزیست اعلام کردند که به دلیل شورآبه‌ها در چمشیر نمی‌توان سد ساخت.
روزنامه ایران در مطلبی با تیتر «پایان خاک‌خوری سی‌ساله» گزارش داده است که آغاز مطالعات اولیه ساخت این سد به ۱۳۷۳ دوره ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی یا دولت اصلاحات بود. در سال ۱۳۸۸ در دوره احمدی‌نژاد یا دولت اصول‌گرا، ساخت این سد آغاز شد و در تیر امسال به طور رسمی افتتاح شد.
براساس گزارش این روزنامه، حجم مخزن سد چمشیر ۲.۳ میلیارد متر مکعب برآورد شده است و قرار است ۴۸۲ گیگاوات انرژی برق آبی تولید کند.
پایداری شبکه ولتاژ شبکه و تقویت ولتاژ، توسعه گردشگری، رونق کشاورزی، کنترل سیلاب و شوری آب رودخانه زهره و ایجاد بستر مناسب برای افزایش تولید آبزیان از جمله اهداف آبگیری و افتتاح این سد است.
وزیر انرژی نیز وعده داده است که با افتتاح این سد، برق شهری برای ۵۰۰ هزار نفر تامین خواهد شد.
رضا وثوقی، روزنامه‌نگار نیز در توییتی به این موضوع واکنش نشان داده و گفته است: «سد پرحرف و حدیث چمشیر امروز (دوشنبه) درحالی افتتاح شد که پنج روز قبل یک مسئول نفتی گفته بود درحال ایمن‌سازی چاه‌های نفتی مجاور سد هستیم. یعنی تا ۴ روز قبل هنوز عملیات ایمن‌سازی چاه‌های مجاور ادامه داشته، این‌همه عجله برای چیست؟؟ قیمت این نمایش چقدر است؟»
سدهایی برای نابودی ایران
حسین آخانی، استاد بوم‌شناسی دانشگاه تهران نیز که نتایج بررسی‌های خود درباره وضعیت آب چشمیر، ۵ ماه بعد از آبگیری را در صفحه اینستاگرامش منتشر کرده است، در واکنش به افتتاح این سد نوشته است که «سد چمشیر نه‌تنها رودخانه زهره را اعدام کرد، نه‌تنها حداقل ۱۴۰ محوطه باستانی را برای همیشه نابود کرد که صدها گونه گیاهی را دفن کرد که اتفاقا همین چند هفته اخیر، یک گونه جدید آن را ما کشف کردیم. افتتاح صد چمشیر نشان داد که بازیگران اقتصاد در ایران گردنشان خیلی کلفت است، آن‌ها به هیچ جناحی تعلق ندارند، آن‌ها سودشان را می‌برند و فرقی ندارد که ساخت سد نمکی در مسیر تنها رودخانه باقی‌مانده ایران باشد…یا پتروشیمی باشد که دودش از آن مردم و سودش به ابر بدهکاران بانکی کشور می‌رسد.»
این استاد دانشگاه در چند ماه گذشته نیز درباره آسیب‌های محیط زیستی سد در حال ساختی در خرسان ۳ هشدار داده و گفته بود که بعد از سد چمشیر، نوبت به سد خرسان ۳ می‌رسد که بخش مهمی از جنگل‌های بلوط را قطع می‌کند، میلیون‌ها درخت نابود خواهد شد و باعث آسیب‌های جدی به زیست‌بوم زاگرس و خشکاندن رودخانه خرسان می‌شود.
وی در ادامه می‌پرسد: «درحالی‌که شرایط اقتصادی کشور بسیار نگران‌کننده است، مشخص نیست که چگونه برای ماشین سدسازی پول هست. چرا چینی‌ها در توسعه حمل‌ونقل عمومی در کلان شهرها سرمایه‌گذاری نمی‌کنند؟ چرا پول‌های مملکت صرف توسعه راه‌آهن نمی‌شود؟ چرا برای پژوهش و آموزش و بهداشت پول نیست؟ ولی چرخ سدسازی می‌چرخد؟»
اشاره این کارشناس به نقش رژیم چین در پروژه سدسازی در ایران است که هر چند در افتتاح سد چمشیر، سخنی از آن گفته نشد اما در ماه‌های اخیر رسانه‌ها از نقش این رژیم در ساخت سد گزارش داده‌اند.
میثم فاضلی، مدیر امور مطالعات سد چمشیر در این زمینه به روزنامه فراز گفته بود: «در پروژه چمشیر، حدود ۳۰ میلیارد دلار پول بلوکه‌شده ایران در چین وجود داشت که دولت چین به ایران باز نمی‌گرداند. در نهایت برای زنده شدن این پول توافق شد که چین از این پول به ایران وام دهد. یعنی از پول خودمان به خودمان! پولی که از بخشی از آن (۲۳۰ میلیون یورو) در چمشیر استفاده شد. البته به شرط آن‌که در این زمینه چین نیز یک طرف از پروژه باشد.»
بسیاری از کارشناسان محیطزیست معتقدند که سدسازی‌ها یک فعالیت بیابان‌زا است که دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها را به تدریج خشک می‌کند، زمین‌های کشاورزی را از بین می‌برد و به محیطزیست آسیب‌های جبران‌ناپذیری می‌زند. به همین دلیل بسیاری از کشورهای جهان درصدد هستند تا مانع ساخت‌وساز سدها بر روی رودخانه‌ها شوند و برخی از سدهایشان را تخریب میکنند تا از آسیب بیشتر به محیطزیست جلوگیری کنند.
ایران سومین کشور سدساز در جهان است.
