فایننشال تایمز به نقل از مقامات ایرانی گزارش داده است که روسیه به بزرگترین سرمایه‌گذار خارجی در ایران تبدیل شده است؛ زیرا از آغاز حمله به اوکراین تاکنون، این دو کشور تحت تأثیر تحریم‌های غرب همکاری خود را افزایش داده‌اند.
احسان خاندوزی، وزیر دارایی ایران، با اشاره به پروژه‌هایی در بخش‌های صنعتی، معدنی و حمل‌ونقل گفت: روسیه در سال مالی جاری که به پایان رسید، ۲.۷۶ میلیارد دلار در این کشور سرمایه‌گذاری کرده است.
در پاییز سال گذشته، وزارت نفت ایران به رسانه‌های محلی این کشور گفته بود که سرمایه‌گذاری روسیه تنها در حوزه نفت ایران از ۱.۷ میلیارد دلار به ۴ میلیارد دلار افزایش یافته است. مشخص نیست که آیا سرمایه‌گذاری‌های نفتی روسیه در ایران نیز از جمله پروژه‌های یادشده توسط وزیردارایی محسوب می‌شود یا خیر.
گزارش‌های برخی رسانه‌های داخلی ایران نشان می‌دهد که روسیه قبل از حمله به اوکراین در نفت و گاز ایران سرمایه‌گذاری نمی‌کرد و با وجود بستن قراردادها و پروژه‌های مختلف برای میادین نفتی ایران هیچ پولی مصرف نکرد. مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس انرژی به خبرگزاری کار ایران، ایلنا گفته بود که روسیه بازار نفت و گاز اروپاست و این کشور در نفت ایران سرمایه‌گذاری نمی‌کند و اجازه نمی‌دهد که ایران به بازاری برای تأمین نفت و گاز اروپا تبدیل شود.
بعد از حمله روسیه به اوکراین، اروپا دیگر از روسیه نفت و گاز نخرید و بعد از این تاریخ، وزیر نفت جمهوری اسلامی از افزایش سرمایه‌گذاری روسیه در ایران خبر داد.
سید احسان خاندوزی به فایننشال تایمز گفت: «ما روابطمان با روسیه را استراتژیک تعریف می‌کنیم و در بسیاری از جنبه‌ها به ویژه روابط اقتصادی با یکدیگر همکاری می‌کنیم. چین و روسیه دو شریک اصلی اقتصادی ما هستند و ایران با اجرای توافقات راهبردی، روابط خود را با آن‌ها گسترش خواهد داد.»
وی افزود: «ایران در ماه گذشته به بالاترین سطح صادرات نفت خود در حداقل دو سال گذشته دست یافته است و علی‌رغم تحریم‌های آمریکا از بالاترین رقم قبلی یعنی ۱.۳ میلیون بشکه در روز پیشی گرفته است.»
به گفته وی، صادرات غیرنفتی ۵۳ میلیارد دلاری نیز در ۱۱ ماهه امسال ۱۲ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. واردات در همین مدت ۶۰ میلیارد دلار بوده که همراه با داده‌های صادراتی نشان می‌دهد که «اقتصاد ایران را نمی‌توان منزوی کرد.»
با این حال، دولت با افزایش تورم بیش از ۴۷ درصد و کاهش ۶۰ درصدی ارزش ریال تحت نظارت دولت رئیسی، برای مهار نابسامانی اقتصادی تلاش کرده است. اقتصاددانان ایرانی مقامات را متهم می‌کنند که با چاپ بیش از حد پول، تورم را دامن می‌زنند.
از همکاری‌های اقتصادی تا نظامی
هیئت‌های تجاری روسیه از جمهوری اسلامی بازدید کرده‌اند و به دنبال معاملات و راهنمایی‌هایی در مورد چگونگی اجتناب از تحریم‌ها هستند، درحالی‌که ایران مشتاق توسعه روابط تجاری جدید برای تقویت اقتصاد تحت تحریمش است.
آمریکا و اروپا تهران را به فروش پهپادهای مسلح به مسکو متهم کرده‌اند که علیه اوکراین مورد استفاده قرار می‌گیرد. ایران استفاده از پهپادهایش در جنگ را تکذیب می‌کند. خاندوزی گفت که مناقشه اوکراین برای ایران «تاسف‌بار» است، اما در پاسخ به این سوال که آیا تهران از فروش تسلیحات به روسیه درآمد دریافت می‌کند یا خیر، پاسخی نداد.
بانک‌های مرکزی ایران و روسیه در ماه ژانویه قراردادی را برای اتصال سیستم‌های ارتباطی بین بانکی برای تقویت تجارت دوجانبه امضا کردند. خاندوزی گفت: «ما نه تنها با روسیه بلکه با چین و دیگر شرکا از جمله ترکیه در این زمینه مذاکره کرده‌ایم.»
تحلیل‌گران در مورد اینکه این ایران و روسیه تا چه حد میتوانند تجارت را توسعه دهند، تردید دارند؛ زیرا هر دو دارای اقتصادهای مبتنی بر کالا هستند که محصولات مشابهی تولید می‌کنند.
بر اساس داده‌های وزارت دارایی ایران، روسیه دو سوم از کل سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در ایران را به خود اختصاص داده است که حدود ۴.۲ میلیارد دلار در سال مالی جاری برآورد می‌شود، درحالی‌که براساس داده‌های تجاری سازمان ملل، ایران در سال ۲۰۲۱ حدود ۱.۴۵ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی جذب کرده بود.
