نویسنده: گِرگ رومن
سقوط دمشق یک بحران امنیتی فوری برای منافع آمریکا ایجاد کرده است. در حالی که واشنگتن درباره پاسخهای مناسب بحث میکند، انبارهای تسلیحات شیمیایی و زیرساختهای نظامی اسد در معرض بهرهبرداری، انتقال یا سوءاستفاده قرار دارند.
گزارشهای اطلاعاتی روزهای اخیر توجه فوری میطلبند. تأسیسات صنعتی نزدیک شیخ نجار حاوی مواد شیمیایی پیشساز و سیستمهای انتقال هستند. پایگاههای نظامی اطراف دمشق نیز تسلیحات پیشرفتهای در اختیار دارند که برای نیروهای آمریکایی و متحدان آنها تهدید محسوب میشوند. گزارشهای اخیر حاکی از تلاش وفاداران به رژیم اسد برای دسترسی به این انبارها در جریان فروپاشی دولت است.
آمریکا با سه ضرورت فوری روبهرو است.
اولین ضرورت، تأمین امنیت و خنثیسازی تسلیحات شیمیایی پیش از ناپدید شدن آنها در بازارهای تسلیحاتی مخفی منطقه است. هر روز که این انبارها ناایمن باقی بمانند، خطر گسترش آنها به سلولهای تروریستی و دولتهای متخاصم افزایش مییابد.
ضرورت دوم، نیاز به ایجاد یک سیستم کنترل و مهار قوی است. حضور فعلی ۹۰۰ نیروی آمریکایی در سوریه منابع کافی برای نظارت بر تأسیسات حساس در شرق این کشور را ندارد. نیروهای آمریکایی باید حضور خود را در اطراف زیرساختهای کلیدی گسترش داده و با شرکای منطقهای هماهنگ شوند تا از انتقال تسلیحات جلوگیری شود.
ضرورت سوم، ایجاد مناطق تحت حفاظت بینالمللی برای تثبیت مناطق غیرنظامی و جلوگیری از جابهجایی گسترده جمعیت است. جریان پناهجویان، ثبات اردن و لبنان را تهدید میکند. تنها رهبری قاطع آمریکا میتواند از وقوع یک فاجعه انسانی دیگر جلوگیری کند.
نقش ترکیه نیاز به بررسی ویژه دارد. سرویسهای اطلاعاتی اردوغان بهطور آزادانه در شمال سوریه فعالیت میکنند و از طریق نقاط ملاقات نزدیک آنتاکیه با گروههای مختلف هماهنگی دارند. این حضور در نزدیکی تأسیسات نظامی حساس خطرات غیرقابلقبولی برای گسترش تسلیحات ایجاد میکند.
با توجه به شرایط پویای منطقه، لازم است که اقدامی فوری صورت گیرد. روسیه به دلیل تمرکز بر اوکراین توانایی محدودی برای تأمین امنیت داراییهای نظامی سوریه دارد. جمهوری اسلامی ایران نیز مسیر اصلی انتقال تسلیحات خود را از دست داده است. این شرایط فرصتهایی برای ابتکارات امنیتی تحت رهبری آمریکا فراهم میکند.
منتقدانی که بر صبر و انتظار تأکید میکنند، اولویتهای راهبردی را به درستی درک نمیکنند. زمانی که داعش در سال ۲۰۱۴ سرزمینهایی را تصرف کرد، تردید و تأخیر، پیامدهای فاجعهباری داشت. وضعیت امروز خطرات جدیتری به همراه دارد. سیستمهای تسلیحاتی پیشرفته، در کنار نداشتن نظارت یا کنترل مشخص بر آنها، معماری امنیت منطقه را تهدید میکنند.
متحدان خلیج فارس این خطرات را به خوبی درک میکنند. عربستان سعودی و امارات متحده عربی میدانند که تهدیدات گسترش تسلیحات نیازمند دخالت قاطع آمریکا است. حمایت مالی و دیپلماتیک آنها میتواند عملیاتهای امنیتی را تأمین و در عین حال مشروعیت بینالمللی را تقویت کند.
انبار تسلیحات شیمیایی غیرامن در امتداد مرزهای شمالی اسرائیل خطرات غیرقابلقبولی ایجاد میکند. بسیج نیروهای اسرائیلی در بلندیهای جولان نشان میدهد که امنیت منطقهای نیازمند توجه فوری است.
پاسخ آمریکا نیازمند سه گام مشخص است:
- استقرار یگانهای تخصصی برای شناسایی و تأمین امنیت تأسیسات تسلیحات کشتار جمعی:
این تیمها باید محیط اطراف مکانهای شناختهشده انبارها را کنترل کرده و همزمان اطلاعاتی درباره مکانهای احتمالی اعلامنشده جمعآوری کنند. - اجرای پروتکلهای سختگیرانه نظارت:
ابزارهای نظارتی باید حرکات اطراف تأسیسات حساس را رصد کنند و در هماهنگی با شرکای منطقهای از انتقال تسلیحات جلوگیری کنند. - ایجاد مرزهای امنیتی مشخص:
نیروهای آمریکایی باید مواضع دفاعی خود را در اطراف زیرساختهای حیاتی حفظ کنند و با متحدان خود برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز هماهنگ شوند.
تجربیات گذشته درسهای روشنی ارائه میدهند. گسترش تسلیحات در عراق پس از سال ۲۰۰۳ باعث بیثباتی منطقهای شد. سقوط انبارهای تسلیحاتی لیبی، افراطگرایان را در سراسر شمال آفریقا مسلح کرد. انبارهای تسلیحاتی سوریه نیز خطرات مشابهی را به همراه دارند که نیازمند اقدام پیشگیرانه هستند.
واشنگتن باید قبل از از دست رفتن فرصتها وارد عمل شود. هر روز بدون حضور امنیتی قوی، خطر گسترش تسلیحات را افزایش داده و موقعیت راهبردی آمریکا را تضعیف میکند. تأخیر یا تردید در لحظات حساس میتواند پیامدهای منفی جدی داشته باشد و در آینده به عنوان یک اشتباه بزرگ تاریخی تلقی شود. انتخابی که سیاستگذاران با آن روبهرو هستند واضح است: یا چارچوبهای امنیتی جامعی ایجاد کنند یا شاهد پراکندگی تسلیحات پیشرفته در منطقهای بیثبات باشند.
گامهای بعدی آمریکا معماری امنیت خاورمیانه را برای دهههای آینده تعیین خواهد کرد. زمان اقدام قاطع فرا رسیده است.
دیدگاه ارائهشده در این مقاله نقطه نظر نویسنده بوده و لزوماً منعکسکننده دیدگاه اپک تایمز نیست.
درباره نویسنده: گرگ رومن مدیر و مدیر عملیاتی انجمن خاورمیانه است. او پیشتر مشاور سیاسی معاون وزیر امور خارجه اسرائیل بوده و برای وزارت دفاع اسرائیل نیز کار کرده است.
