اصطلاح «به بیراهه رفتن در موقعیتی دشوار» از داستانی از چین باستان دربارهی جست‌و‌جوی یک بز گمشده میآید.
شخصیت اصلی این داستان «یانگژی»، فیلسوف و محقق معروف است که در دوران ایالات متخاصم (۲۲۱-۴۷۵ قم) در ایالت «وِی» میزیست.
روزی، همسایه‌ی یانگژی بز خود را گم می‌کند و برای یافتن آن، از همهی خانواده و اطرافیان خود درخواست کمک می‌کند. یانگژی نیز برای کمک به او،همهی شاگردان و خدمتکارانش را پیش او میفرستد.
یانگژی متوجه شد که بهغیر از دوستان و خانوادهی همسایهاش، گروه بزرگی از افراد نیز برای یافتن بز جمع شده‌اند.
یانگژی از همسایهاش پرسید: «چه نیازی به این همه افراد برای یافتن یک بز است؟»
همسایه پاسخ داد: «راههای پر پیچوخم و چند شاخهی بسیاری وجود دارد.»
هنگامی که همه بازگشتند، یانگژی پرسید: «آیا بز را یافتید؟»
یکیاز خدمتکاران یانگژی پاسخ داد: «راههای چند شاخهی بسیاری وجود داشت که هر کدام نیز به شاخههای مختلفی تقسیم میشد. چون نمیدانستم از کدام راه باید برم، از جستوجو دست کشیدم.»
دیگران نیز تأیید کردند که به همین دلیل بازگشتهاند.
یانگژی برای مدتی طولانی به فکر فرو رفت و ساکت ماند و شاگردانش را درحالی که از سکوت استاد خود متحیر شده بودند، ترک کرد.
سپس بعد‌از تعمقی بسیاربه شاگردانش این اصل را آموزش داد: «هنگامی که راههای بسیاری از مسیر اصلی منشعب می‌شود، قادر نیستید یک بز را بیابید و درعوض ممکن است خود، راه را گم کنید.»
«به همین نحو، اگر یک شاگرد علائق متفاوتی را از هدف اصلی خود پیش بگیرد، بهراحتی وقت خود را تلف خواهد کرد.»
«تنها یک منبع واقعی برای همهی دانشها وجود دارد، اما راههای رسیدن به آن بسیار است. انسان تنها با پیروی از راه درست و واقعی برای بازگشت به حقیقت نهایی، گمراه نخواهد شد.»
«اما اگر نتوانید راه درست را بیابید، هیچچیز بهدست نخواهید آورید؛ دقیقا مثل کسانی که موفق به پیدا کردن بز نشدند.»
این داستان دراثر برجستهی دائوئیستی به نام «لِیزی» آمده است. معنای تحتالفظی اصطلاح歧路亡羊 (qílùwángyáng) یعنی «راه چند شاخه، بز گم شده» است که بعدها بهعنوان یک ضربالمثل استفاده شد.
این اصطلاح در شرایطی که شخص راه خود را گم می‌کند و یا به بیراهه میرود و یا بهطرز نا‌امیدکننده‌ای در موقعیتی پیچیده و دشوار که راهها و گزینههای مختلفی وجود دارد، سردرگم می‌شود، استفاده می‌شود.
این اصطلاح برای رساندن این منظور استفاده می‌شود که در زمان مواجه با انتخابها و مسائل پیچیده، احتمالاً شخصی که بهدنبال حقیقت است، گمراه شده و به بیراهه میرود مگر آنکه با عزمی راسخ راه درست را انتخاب کند.
نکته:
«لِیزی»، کتاب اصلی مکتب دائو، شامل هشت فصل است که بیشتر آنها به نام یکیاز شخصیتهای مشهور اساطیر چین از ۲۶۹۸ قم تا ۳۵۰ قم نامیده شده است.
اپک تایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر می‌شود.
