
معنویت در قلب و زندگی ایرانیان دوران باستان جایگاهی ویژه داشت و ایرانیان به اصول پاداش دیدن در برابر نیکی کردن و عقوبت کشیدن در برابر بدی کردن اعتقاد داشتند.
در کتاب «ایران همیشه جاوید» با گرد آوری «بهرام افراسیابی» آمده است که در عصر توحش ایرانیان با برخورداری از یک سلسله قوانین از همان نخست برتری و زیبایی باطنی خود را به عرصه ظهور رساندند، به گونه ای که در تاریخ به ثبت رسیده است.
این فرهیختگی ایرانیان نه تنها در معیارهای اجتماعی درونی بلکه در برخورد با دیگر اقوام، حتی اقوامی با طرز فکری مغایر با ایرانیان جهانگیر گشت.
ایرانیان باستان از آن میزان ادب و معرفت و انسانیت برخوردار بودند که یک ملت مغلوب را به دور از هر گونه خودخواهی و غرور نجات دادند و از نابودی رهایی بخشیدند.
برای مثال، کورش کبیر، شاه هخامنشی در آن مقطع فرمان داد «اورشلیم» را بازسازی کنند تا قوم یهود بتواند به راحتی به زادگاهشان باز گردند. وی آنها را از اسارت نجات داد و به زندگی امن بازگرداند.
تاثیر فرهنگ و ادب ایرانیان یکی از بارزترین سند تمدن ایران باستان است که چون خورشید از همان نخستین دوران زندگی اجتماعی بر جهانیان تابید. منشور اعلامیه حقوق بشر بارزترین نمونه از این فرآیند است.
اندیشه ایرانیان در قالب گفتار نیک، کردار نیک و پندار نیک سر لوحه زندگی ایرانیان باستان بود.
یکی از آداب پسندیده که به نقل از این کتاب، ایرانیان شش هزار سال پیش رعایت میکردند، به اصطلاح امروز بهداشت زمین و آب با پاک نگه داشتن آن بود. آنان زمین و آب را آلوده نمیکردند و با توجه به کمی جمعیت و فراوانی آب و وسعت زمین در مقایسه با زندگی امروز و جمعیت و کمبود محیط و آب، برجستگی این رفتار بیشتر قابل توجه است.
در نزد ایرانیان باستان، زمین و آب نباید آلوده باشند. در تمیز نگاه داشتن بدن نیز اصولی نزد ایرانیان وجود داشت.
ایرانیان در حالی که به رعایت تمیزی بدنشان توجه داشتند و با آب بدنشان را تمیز و پاکیزه نگاه میداشتند؛ آب را هم برای این تمیزی نمیآلودند. در رودخانه غوطه نمیخوردند بلکه آب را در ظروفی میریختند و در زمستان هم به علت سردی هوا، آب را گرم میکردند که کم کم همین گرم کردن آب منجر به ساختن حمام شد.
این آبهای آلوده سپس داخل چاه ریخته میشد. در کاوش های باستان شناسی به این واقعیت پی بردهاند که ایرانیان درون خانههایشان چاه داشتند و آب آلوده را در آن میریختند. داشتن چاه برای آبهای آلوده به دلیل ارج نهادن به زمین بود که از رفتار برجسته ایرانیان کهن حفظ آب و خاک بود.
برگرفته از کتاب «ایران همیشه جاوید»، گردآورنده بهرام افراسیابی
گردآوری از آثار گزنفون، هرودوت، کتزیاس، توسیدید، توکیدوس سیسرون، فانتوس، آلبرشامبودر، سوئه تن، پولیانوس، هرتسلفد، کالیستن، دینون