(گزارش میدانی اپک تایمز از یک معضل علمی پژوهشی کشور)
کنار پیاده‌روی خیابان انقلاب جوانی نشسته بود و تراکت‌های فروش پایان‌نامه در دست داشت. وقتی از او جویای پایان‌نامه شدم، مرا به ساختمان مجاورش راهنمایی کرد. داخل دفتر یک دارالترجمه خانمی شیک پوش نشسته بود. او قیمت یک پایان‌نامه کامل کارشناسی ارشد را کمی بیش از دو میلیون تومان برآورد کرد و گفت که بسته به رشته و مقطع تحصیلی قیمت‌ها فرق می‌کند.
چند سالی است که فروش پایان‌نامه و مقالات علمی در ایران بازار گرمی دارد. پدیده‌ای که نشان‌دهنده وضع تأسف‌بار پژوهشی و علمی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی و پژوهشی کشور است.
با پرس‌و‌جوی بیشتر مشخص شد که آنها تمام مراحل پایان نامه، از انتخاب موضوع گرفته تا تهیه پروپوزال و در نهایت نگارش را انجام می‌دهند. این مبالغ در مقایسه با شهریه‌های میلیونی دانشگاه‌های غیردولتی چندان زیاد نیست. بنابراین خرید پایان‌نامه برای بسیاری از دانشجویان کار سختی نیست.
خیابان انقلاب تهران، در سال‌هایی نه چندان دور محلی برای عرضۀ علم و دانش از طریق فروش کتاب‌ها و جزوات بود. اما امروزه انبوهی از تبلیغات و برچسب‌ها با مضمون فروش پایان‌نامه، مقالات ISI، پروپوزال و انجام پروژه‌های دانشجویی چهرۀ زشتی را از نظر ظاهر و محتوا به این مکان داده است.
خانم شیک‌پوش داخل دارالترجمه گفت که یک مقاله ISI را تنها با یک و نیم ملیون تومان در اختیار متقاضی قرار می‌دهند.
فروشندگان پایان‌نامه و مقالات در فضای مجازی نیز حضور گسترده‌ای دارند. این در حالی است که در سال‌های اخیر، مرتباً آمارهایی دهان‌پرکن درخصوص رتبه ایران در تولید علم منتشر می‌شد. اما اینکه فساد علمی و پژوهشی فوق در این آمار چقدر نقش داشته است جای بررسی دارد.
سال گذشته رئیس جمهور در جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، دستوری برای توقف فروش پایان‌نامه‌ها صادر کرد و گفت که جایگاه علمی کشور نباید زیر سؤال برود. در پی این دستور وزارت علوم، تحقیقات و فناوری لایحه‌ای را برای برخورد با مراکز فروش پایان‌نامه و مقالات ISI تدوین نمود.
اما با وجود این تلاش‌ها، به نظر نمی‌رسد ارادۀ محکمی برای برخورد با این پدیده وجود داشته باشد و صاحبان این بازار پر سود همچنان بدون هیچ فشار و مانعی جدی به کار خود ادامه می‌دهند.
از پله‌های ساختمان قدیمی دارالترجمه پایین می‌آیم و بازهم صدای جارچی‌های مقابل کتابفروشی‌ها در گوشم می‌پیچد که فریاد می‌زنند «کتاب، پایان‌نامه، پروژه، قدیمی، نایاب، …»، و اینگونه علم را همچون کالایی حقیر در کف خیابان‌ها قرار می‌دهند.
اپکتایمز در ۳۵ کشور و به ۲۱ زبان منتشر میشود.
