اسناد پاناما شامل یازده و نیم میلیون سند است که از شرکت حقوقی پانامایی «موساک فونسکا» درز کرده است. انتشار این اسناد نشان میدهد چگونه هزاران نفر از جمله تعداد زیادی از رهبران فعلی و پیشین کشورهای مختلف، مقامات سیاسی و نزدیکان آنان از طریق پولشویی، دور زدن تحریمها و فرار مالیاتی با استفاده از گریزگاههای مالیاتی اقدام به ثروتاندوزی کردهاند.
گریزگاه مالیاتی که گاه به اشتباه بهشت مالیاتی نیز خوانده میشود به کشور، ایالت یا منطقهای گفته میشود که سرمایهگذاران با داشتن حسابهای بانکی و شرکت، از مالیات معاف بوده و یا مالیات بسیار ناچیزی پرداخت میکنند. این اسناد از مجموعه سندهای منتشر شده توسط سایت افشاگر ویکیلیکس و همینطور مجموعه اسناد «ادوارد اسنودن» بیشتر است.
در این میان فهرست بلند بالای افراد افشا شده در اسناد پاناما، چینیها حضور پررنگی دارند و در واقع چین برای شرکت موساک فونسکا معدن مشتریان ثروتمند است. رادیو فرانسه میگوید بر اساس اسناد پاناما نزدیکان عالیترین مقامات چین از جمله نزدیکان رهبر کنونی این کشور «شی جینپینگ» با ایجاد شرکتهای ساختگی ثروتهای خود را در گریزگاههای مالیاتی پنهان کردهاند.
آسوشیتدپرس مدعی است که دستکم هشت تن از اعضای فعلی و سابق حزب حاکم کمونیست چین که در بالاترین سطوح آن قرار داشتند در این پرونده متهم هستند. نام برادر همسر رهبر چین در بین این هشت تن قرار دارد. اما رسانههای داخلی چین ترجیح دادهاند این گزارشها را نادیده گرفته و آنها را روی خروجیهای خود قرار ندهند. رسانههای داخل چین بخشهای مربوط به چینیهای اسناد پاناما را به شدت سانسور کردهاند. پیش از این در سال ۲۰۱۲ آژانس خبری بلومبرگ سرمایهگذاریهای خانواده رهبر چین را نزدیک به ۴۰۰ میلیون دلار اعلام کرده بود.
رادیو فرانسه میگوید طبق اسناد پاناما، دختر نخستوزیر پیشین چین و همسرش بنیادی را در سوئیس و شرکتی را در جزایر «ویرجین» بریتانیا کنترل میکردند. نوه «جیا کینگلین»، یکی دیگر از اعضای پیشین کمیته دائمی دفتر سیاسی حزب کمونیست چین نیز شماری از همین شرکتها را کنترل میکرده است. بر اساس همین اسناد یک معمار فرانسوی به نام «پاتریک دوویلیه» به همسر «بو شیلایی» از رهبران پیشین حزب کمونیست چین یاری رسانده تا با ایجاد یک شرکت ساختگی ویلایی را در جنوب فرانسه تصاحب کند که منبع مالیاش را رشوه یک تاجر تأمین کرده بود. بوشیلای چندی پیش به علت فساد و اعمال مجرمانه به حبس ابد محکوم شد.
«کنسرسیوم بینالمللی روزنامهنگاران جستجوگر» در ژانویه ۲۰۱۴ نشان داده بود که ۲۲ هزار ثروتمند چینی برای پنهان کردن ثروتهایشان شرکتهای ساختگی تاسیس کردهاند. در سال ۲۰۱۲ نیویورک تایمز نوشت که ثروت خانواده نخستوزیر پیشین چین، نزدیک به سه میلیارد دلار است. شرکت موساک فونسکا که اسناد پاناما از آن به بیرون درز کرده بیش از ۲۴۰ هزار شرکت ساختگی برای مشتریان بینالمللی خود با هدف پولشویی و فرار از پرداخت مالیات ثبت کرده است.
در اسناد پاناما، نام شوهرخواهر رئیسجمهور چین نیز آمده که حاکی از آن است که اقدام به تاسیس شرکتهای ساختگی کرده است. بر پایه این اسناد، عروس رئیس تبلیغات دولت چین، و یکی از دامادهای معاون نخستوزیر، نیز در یکی از جزایر بریتانیا که به بهشت فراریان مالیاتی معروف است سالها از مزایای خرید و تملک این گونه شرکتهای مجازی بهره بردهاند.
حدود سه سال پیش، زمانی که رهبر فعلی چین «شی جین پینگ» کار خود را آغاز کرد، مبارزه با فساد گسترده مالی مقامات عالی رتبه حزب کمونیست را اولویت کار خود قرار داد. او پس از به قدرت رسیدن گفت فساد در چین به حدی است که بقای حزب کمونیست را در خطر قرار داده است. فقط در دو سال اخیر حدود صد و بیست هزار مقام چینی در سطوح مختلف، به جرم فساد بازداشت و مجازات شدهاند. طبق این آمار که از منابع داخلی چین به دست آمده است، در میان بازداشت شدگان نام مقامات بسیار پرقدرتی نظیر رئیس امنیت حزب کمونیست چین، معاون وزارت امنیت ملی چین و نایب رئیس عالیترین دادگاه چین دیده میشود.
هرچند مقامات چین ادعاهای مطرح شده در ماجرای پاناما را به شدت تکذیب میکنند و اطلاع رسانی در این خصوص را سانسور میکنند، اما به نظر میرسد که اسناد پاناما برای سرویسهای اطلاعاتی داخل چین خوراک خوبی باشد تا بتوانند جنگ قدرت در داخل چین را از طریق سرنگون کردن مقامات به دلیل فساد مالی آن طور که مایل هستند به پیش ببرند.