برنامه «شبی با بودا» به مناسبت بیست و چهارمین سالگرد اقدام طالبان در تخریب بزرگترین تندیس‌های بودای جهان در شهر استکلهم سوئد برگزار شد.
حیات انصافی، یکی از برگزارکنندگان این برنامه فرهنگی شنبه ۸ مارس به اپک تایمز فارسی گفته است: «این سیزدهمین برنامه شبی با بودا است که هر ساله در سالروز تخریب این میراث فرهنگی و تمدنی برگزار می‌شود. هدف از این برنامه افزایش اطلاع‌رسانی در مورد میراث فرهنگی افغانستان، مبارزه با افراط‌گرایی و جلوگیری از فراموشی جنایت‌های طالبان در قبال آثار باستانی و داشته‌های فرهنگی افغانستان است.»
امارت اسلامی طالبان در ۱۱ مارس ۲۰۰۱ میلادی به دستور ملامحمدعمر، رهبر طالبان دو تندیس ایستاده بودای مرد و زن در بامیان را منهدم کردند. یونسکو این اقدام طالبان را «دهشت‌افکنی فرهنگی» نامیدند.
انهدام تندیس‌های بودا در بامیان، پس از حمله به برج‌های دو قلوی امریکا، مهم‌ترین اتفاق سال ۲۰۰۱ بود که با واکنش‌های جهانی مواجه شده بود.
وحید مژده، یکی از اعضای سابق طالبان در کتاب افغانستان و پنج سال حاکمیت طالبان به اتفاقات منجر به تخریب تندیس‌های بودا پرداخته و نوشته است که بعد از اینکه نانسی دوپری باستان‌شناس، آثار تاریخی را به سران طالبان نشان داد که از «وجود پنجاه هزار سال زندگی انسان در افغانستان» خبر می‌داد، توجه طالبان به تندیس‌های تاریخی بودا جلب شد و «آن‌ها فکر کردند که آیا نگهداری این آثار تاریخی شرعا مجاز است؟ و تصمیم بر تخریب تندیس‌های بامیان بعد از این ماجرا گرفته شد.»
حیات انصافی با اشاره به برگزاری مراسم «شبی با بودا» در بامیان افزود: «بعد از به قدرت رسیدن طالبان در افغانستان، امکان برگزاری چنین مراسمی در افغانستان وجود نداشت. طالبان مسئول تخریب تندیس‌های بودا و مسببین این جنایت فرهنگی است. آن‌ها اجازه نمی‌دهند این شرم تاریخی همه ساله در جلو چشمانشان بازگو شود. یکی از اهداف برگزاری این برنامه، دادخواهی برای به محاکمه کشاندن عاملان این جنایت است و این کار تحت سیطره طالبان امکان‌پذیر نیست.»
او ادامه داد که بعد از سقوط نظام جمهوری در افغانستان، این برنامه در خارج از افغانستان و به ویژه در استکهلم برای چهارمین سال متوالی باهمکاری خانه فرهنگ سوئد/سویدن و سایر نهادها برگزار شده است. البته از سال ۲۰۱۷ در شمال کشور نروژ/ناروی هم هر سال برگزار می‌شود.
قبل از به قدرت رسیدن طالبان، برنامه‌های شبی با بودا در مغاره‌های بامیان برگزار می‌شد و فعالان مدنی با در دست داشتن چراغ‌هایی به سوی مغازه‌هایی که در روزگاران قدیم، معابد بودیستی در دل کوه‌های هندوکش محسوب می‌شدند، راهپیمایی می‌کردند و در معبدی در بالای سر تندیس بودای زن، موسوم به شهمامه (شاه مادر) شام فرهنگی برگزار می‌کردند و با شعرخوانی و نواختن موزیک‌های محلی، میراث تمدن باستانی افغانستان را گرامی می‌داشتند.
به گفته این برگزارکننده، برنامه «شبی با بودا» در تلاش است تا «پیام صلح، مدارا و همزیستی مسالمت‌آمیز انسانی و پرهیز از خشونت را منتقل کند، چون پیام بودا و تمدن بودایی نیز همین است.»
ژوان‌زانگ جهانگرد چینی در دوره پادشاهی «تایزونگ» یکی از خردمندترین امپراطورهای چین از سلسله تانگ به افغانستان و هند رفت و در سفرنامه «سفر به غرب» از وجود تندیس‌های بودای بامیان سخن گفته بود و اینکه با مردمانی در بامیان روبرو شده بود که «شبیه مردمان دشت‌های مرکزی چین بودند.»
ژوان‌زانگ در بخشی از کتاب «سفر به غرب» درباره مردم افغانستان نوشته بود: «آن‌ها عمیقاً به بودیسم اعتقاد دارند، خوب مطالعه می‌کنند و از کسانی که با فضیلت هستند، اطاعت می‌کنند.»
به گفته پروفسور هویانگ فانگ از پژوهشگران چینی تاریخ باستان افغانستان «ژوان‌زانگ شاهد آخرین شکوه افغانستان به عنوان یک مرکز بودایی بود و آن را به تفصیل در بخش «مناطق غربی دا تانگ» ثبت کرد. چند دهه پس از بازگشت او به سرزمین اصلی چین در زمان سلسله تانگ، سرانجام افغانستان توسط اعراب فتح شد و به اسلام ایمان آورد. از آن زمان تاکنون تندیس‌های بودا بارها و بارها در افغانستان آسیب دیده‌اند.»
حیات انصافی همچنین با ابراز نگرانی از تخریب آثار باستانی افغانستان و قاچاق آن گفت: «هر چند بامیان بیشتر با مجسمه‌های بزرگ بودا شناخته می‌شود، اما آثار و سایت‌های باستانی زیادی همچون شهر غلغله، قلعه ضحاک، چهل برج و سایر آثار در این ولایت وجود دارد و به همین دلیل به عنوان یکی از مهم‌ترین مناطق باستانی افغانستان به شمار می‌رود. یادآوری، حفاظت و نگهداری این آثار برای انتقال اطلاعات مفید به نسل آینده مهم و ضروری است.»
در سال‌های گذشته نیز برگزارکنندگان مراسم شبی با بودا مساله تخریب و قاچاق آثار باستانی بامیان و دیگر مناطق افغانستان را مطرح کرده بودند.
انصافی در این‌باره به اپک تایمز فارسی گفته بود: «طالبان به میراث باستانی افغانستان احترام نمی‌گذارند. آن‌ها فرهنگ، هنر، رقص، آموزش، شعر و دیگر مظاهر تمدن و فرهنگ را ممنوع کرده‌اند. در این شرایط می‌خواهیم توجه جهان را به سوی میراث فرهنگی و تاریخی افغانستان جلب کنیم تا جامعه جهانی به این گروه فشار بیاورند که دوباره فاجعه‌هایی مشابه تخریب تندیس‌های بوداهای بامیان تکرار نشود.»
