این‌دو شرکت از دهه ۱۹۹۰ در بازار خطوط هوایی تجاری جهان دست بالا را داشته‌اند: بوئینگ از آمریکا و ایرباس از اروپا. رقابت بوئینگ و ایرباس در سال‌های اخیر شدت گرفته و پیشتازی در زمینه دریافت سفارش و تولید بین این‌دو شرکت دست‌به‌دست شده است. رقابت این‌دو شرکت در زمینه ساخت سریع و بی‌دقتِ هواپیماهای مسافربری با سرعتی همانند سرعت تولید در دوران جنگ جهانی دوم، تا قبل از شیوع کووید-۱۹ در سال ۲۰۲۰ ادامه داشت.
با این‌حال، ایرباس به دلیل مشکلات دیگر مانند سوانح مرگبار مکس-۷۳۷، اشکالات عجیب در زمینه کنترل کیفیت و انفجار درب هواپیما در حین پرواز از بوئینگ عقب افتاده است. فورکست اینترنشنال در ۲۱ ژوئن گفت: «بوئینگ و ایرباس در سال ۲۰۲۳ درمجموع ۵۲۸ و ۷۳۵ فروند هواپیما ساختند، درحالی‌که در سال ۲۰۲۲ به ترتیب ۴۸۰ و ۶۶۳ فروند هواپیما ساخته بودند. ایرباس در سال ۲۰۲۳ برای پنجمین سال متوالی در زمینه تولید پیشتازی کرد.»
ایرباس و بوئینگ سال‌ها بدون مزاحمت دیگر تولیدکنندگان با هم رقابت کرده‌اند. با این‌حال، یک شرکت سوم به دنبال ورود به عرصه رقابت دوقطبی این‌دو شرکت است.
این شرکت که کوماک نام دارد، شرکت صنایع هوافضای دولتی چین است که دولت آمریکا آن را به دلیل ارتباط با ارتش آزادی‌بخش خلق در فهرست سیاه قرار داده است.
ایرباس و بوئینگ در مقایسه با چین درجا زده‌اند.
کوماک سی۹۱۹
دومین شرکت هواپیمایی بزرگ جهان، شرکت هوافضای دبی، پیش‌بینی می‌کند که ۲۰۲۴ سال پیشرفتِ شرکت هواپیماهای تجاری چین (کوماک) خواهد بود. کوماک سال‌هاست که به‌عنوان رقیب مستقیم بوئینگ ۷۳۷ و ایرباس ای۳۲۰ فعالیت می‌کند. کوماک دو سفارش بزرگ به تعداد ۲۰۰ فروند از خطوط هوایی چین دریافت کرده که قرار است آن‌ها را تا سال ۲۰۳۱ تحویل بدهد. خطوط هوایی چینی صدها فروند بوئینگ و ایرباس سفارش داده‌اند اما این ۲۰۰ فروند اولین سفارش عمده کوماک هستند.
براساس برآوردها، ۱۰ سال دیگر طول می‌کشد تا کوماک به سطح سفارشات سالانه بوئینگ و ایرباس برسد اما سفارشات سال ۲۰۲۴ شروع خوبی محسوب می‌شوند. دو مشکل جدی باعث عقب افتادن کوماک شده است. اول آن‌که صدور مجوز سی۹۱۹ و دیگر هواپیماهای کوماک از جانب آژانس هوانوردی فدرال آمریکا و همتای اروپایی آن، آژانس ایمنی هوانوردی اتحادیه اروپا، با تأخیر مواجه شده است.
استیون اودوار-هزی، مدیرعامل غول هواپیمایی ایر لیز، سی۹۱۹ را بی‌اهمیت دانست. او در مارس ۲۰۲۴ گفت: «فکر نمی‌کنم آژانس هوانوردی فدرال و آژانس ایمنی هوانوردی اتحادیه اروپا در این برهه از زمان به سی۹۱۹ و فرایند صادرات آن مجوز بدهند.»
مشکل دوم، وابستگی کوماک به قطعات خارجی است. کوماک در زنجیره تأمین خود از شرکت‌های غیرچینی استفاده می‌کند و زیر چتر نظارت کنترل صادرات قرار گرفته که باعث کندی روند توسعه سی۹۱۹ شده است.
کوماک به‌عنوان یک شرکت مشکوک چینی شناخته می‌شود که به نظر می‌رسد با حزب کمونیست چین و ارتش آزادی‌بخش خلق ارتباط دارد. سناتور مارکو روبیو (نماینده جمهوری‌خواه فلوریدا) و سناتور ریک اسکات (نماینده جمهوری‌خواه فلوریدا) در رابطه با کوماک چنین دیدگاهی دارند: «وضعیت کوماک به‌عنوان یک شرکتِ کاملاً دولتی و ارتباط نزدیک آن با حزب کمونیست چین و دیگر شرکت‌های هوافضا، نقطه ضعفی است که امنیت ملی و اقتصادی آمریکا را تضعیف می‌کند.»
سفارشات معوقه و چالش‌ها برای کوماک فرصت‌آفرینی می‌کنند
دو عامل مسیرِ کوماک را برای ورود به بازار خطوط هوایی هموار می‌کنند.
با اینکه نرخ عرضه هواپیماها کمتر از اهداف تعیین‌شده در دوران ماقبل کووید-۱۹ است، تعداد سفارشات معوقه زیاد است. در حال حاضر، ایرباس و بوئینگ ۱۳ سال سفارشات معوقه دارند. این یعنی اگر یک شرکت هواپیمایی اقدام به خرید هواپیمای جدید بکند، باید ۱۳ سال برای تحویل آن منتظر بماند. فرایندی وجود دارد که شرکت‌های هواپیمایی می‌توانند با پرداخت حق اولویت در ابتدای صف انتظار قرار بگیرند. خطوط هوایی کوچک در کشورهای کمتر توسعه‌یافته قادر به پرداخت حق اولویت یا هزینه زمان انتظار نیستند که می‌تواند آن‌ها را به سمت خرید سی۹۱۹ سوق دهد.
مشکل دیگر به مسائل مهندسی مربوط می‌شود که اعتمادِ سابقاً عالی مشتریان به بوئینگ را خدشه‌دار کرده است. برخی معتقدند که خرید شرکت مک‌دانل داگلاس در سال ۱۹۹۷ نقطه شروع فاصله گرفتنِ بوئینگ از مهندسی برتر و گرایش به کاهش هزینه‌ها بوده است. به نظر می‌رسید که بوئینگ پس از سری ۷۳۷ مکس به مسیر پیشرفت بازگشته است اما این شرکت درگیرِ چند رویداد عجیب و غریب شد که برای نمونه می‌توان به خودکشی دو افشاگر نقص فنی بوئینگ و گیر افتادن سرنشینان فضاپیمای بوئینگ در فضا اشاره کرد.
قطعات تیتانیومی تقلبی ساخت چین
بوئینگ و ایرباس با استناد به کشفیات اسپیریت ائروسیستمز به آژانس هوانوردی فدرال گزارش کردند که قطعات تیتانیومی ساخت چین به اشتباه به‌عنوان تیتانیوم مورد تأیید قرار گرفته‌اند. این رویداد از پیچیدگی و مشکلات موجود در فرایند ایجاد یک منبع قابل اطمینان از قطعات اصلی حکایت دارد.
تیتانیوم یکی از عناصر کلیدی صنعت هوافضا است که اولین‌بار در حجم زیاد در هواپیمای جاسوسی اس‌آر-۷۱ مورد استفاده قرار گرفت. تیتانیوم اس‌آر-۷۱ در اوج جنگ سرد از طریق اتحاد جماهیر شوروی تأمین می‌شد.
سازمان سیا از شرکت‌های صوری برای فریب اتحاد جماهیر شوروی و تأمین تیتانیوم مورد نیاز اس‌آر-۷۱ که ۹۲ درصد آن از تیتانیوم ساخته شده استفاده کرد. برخلاف این رویکرد، یک شرکت چینی در زنجیره تأمین تولید هواپیماهای مسافربری غیرنظامی بوئینگ و ایرباس نفوذ کرده و قطعات تیتانیومی تقلبی را در اختیار این‌دو شرکت گذاشته است. تیتانیوم مورد نظر و مجوزهای مربوطه از طریق تأمین‌کننده چینی در اختیار ترکیه قرار گرفت و برای پردازش بیشتر جهت تولید قطعات زنجیره تأمین بوئینگ و ایرباس برای یک شرکت ایتالیایی ارسال شد که درنهایت به نکته‌ای عجیب در رابطه با تیتانیوم و مجوزهای آن پی برد و تحقیقات خود را آغاز کرد.
بوئینگ و ایرباس سفارشات معوقه زیادی دارند و با مشکل قطعات تقلبی دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. این درحالی است که بوئینگ با بحران کنترل کیفیت نیز مواجه شده است. این مسائل از ایجاد فرصت برای سی۹۱۹ چین حکایت دارند که دست‌کم می‌تواند با خطوط هوایی کشورهایی که نگرانِ مجوز کشورهای غربی نیستند، کار کند.
