توافق آتشبس بین اسرائیل و حماس پس از تأخیری کوتاه به اجرا درآمد و جنگ ۱۵ ماههای که ویرانی و تغییرات سیاسی چشمگیری در خاورمیانه به همراه داشته است، موقتاً متوقف شد. با شروع آتش بس، درگیریها در نوار غزه روز یکشنبه متوقف شد.
پیشتر بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، گفته بود که تا زمانی که گروه شبهنظامی فلسطینی حماس فهرست گروگانهایی را که قرار است آزاد شوند منتشر نکند، آتشبس غزه که قرار است از ساعت ۶:۳۰ صبح (به وقت گرینویچ) روز یکشنبه به اجرا دربیاید، شروع نخواهد شد.
براساس گزارش رویترز، دفتر نتانیاهو روز یکشنبه اعلام کرد: «نخستوزیر به نیروهای دفاعی اسرائیل اطلاع داد آتشبسی که قرار است از ساعت ۸:۳۰ صبح به اجرا دربیاید، زمانی شروع میشود که اسرائیل فهرست گروگانهایی را که حماس وعده داده آزادشان میکند، در اختیار داشته باشد.»
حماس روز یکشنبه بر تعهد خود به توافق آتشبس غزه تأکید کرد و گفت که ارائه فهرست گروگانهایی که قرار است در مرحله اول آزاد شوند، به دلایل میدانی و فنی به تأخیر افتاده است.
رسانههای حامی حماس در ساعات ابتدایی روز یکشنبه گزارش دادند که نیروهای اسرائیلی درحال عقبنشینی از رفح در غزه تا محور فیلادلفیا در امتداد مرز مصر و غزه هستند.
ارتش اسرائیل به ساکنان غزه هشدار داد که تا قبل از پایان ضربالاجل آتشبس به سربازان نزدیک نشوند و در مناطق فلسطینی تردد نکنند و افزود که هروقت امکان تردد فراهم شود، اطلاعیه میدهند و دستورالعملهای تردد ایمن را به اشتراک میگذارند.
توافق آتشبس متعاقب ماهها مذاکره متوالی با میانجیگری مصر، قطر و آمریکا به دست آمد و درست قبل از مراسم تحلیف دونالد ترامپ، رئیسجمهور منتخب آمریکا، در روز ۲۰ ژانویه به نتیجه رسید.
آتشبس سه مرحلهای از ساعت ۶:۳۰ صبح (به وقت گرینویچ) روز یکشنبه به اجرا درمیآید.
مرحله اول آتشبس شش هفته به طول میانجامد و در این مدت ۳۳ نفر از ۹۸ گروگان باقیمانده- شامل زنان، کودکان، مردان بالای ۵۰ سال، بیماران و آسیبدیدگان- بهازای حدود ۲ هزار زندانی و بازداشتی فلسطینی آزاد خواهند شد.
این افراد شامل ۷۳۷ زندانی مرد، زن و نوجوان میشوند که برخی از آنها عضو گروههای شبهنظامی هستند و به دست داشتن در حملاتی محکوم شدهاند که دهها اسرائیلی را به کام مرگ کشاندهاند. صدها فلسطینی ساکن غزه نیز که از آغاز جنگ بازداشت شدند، در بین این افراد هستند.
انتظار میرود که سه گروگان عصر روز یکشنبه به واسطه صلیب سرخ آزاد شوند. قرار است که بهازای هرکدام از آنها ۳۰ زندانی آزاد شوند.
برت مکگرک، مذاکرهکننده ارشد آمریکا، میگوید: «براساس توافق، وقتی گروگانها در روز یکشنبه آزاد شدند، چهار گروگان زن دیگر نیز پس از هفت روز آزاد خواهند شد. بعد از آن نیز هر هفته سه گروگان دیگر آزاد میشوند.»
ارتش اسرائیل در مرحله اول از برخی مواضع خود در غزه عقبنشینی خواهد کرد و به آوارگان فلسطینی شمال غزه اجازه بازگشت داده میشود.
تیم جو بایدن، رئیسجمهور آمریکا، با استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ به خاورمیانه، همکاری تنگاتنگ داشت تا توافق به سرانجام برسد.
ترامپ در روزهای باقیمانده تا مراسم تحلیف بارها درخواست کرده بود که باید هرچه سریعتر به توافق برسند و بارها هشدار داده بود که اگر گروگانها آزاد نشوند، جهنم به راه میافتد.
غزه پس از جنگ؟
در غیاب یک توافق جامع درخصوص آینده پس از جنگ غزه، که بازسازی آن مستلزم میلیاردها دلار پول و سالها تلاش است، مشخص نیست چه اتفاقاتی در غزه رخ خواهد داد.
هدف اعلامی آتشبس این است که جنگ بهطور کامل خاتمه پیدا کند، اما این هدف ممکن است به آسانی زیر پا گذاشته شود.
حماس که حدود دو دهه است کنترل غزه را به دست دارد، بهرغم از دست دادن رهبران ارشد و هزاران پیکارجوی خود دوام آورده است.
اسرائیل متعهد شده که اجازه نمیدهد حماس دوباره قدرت بگیرد و بخشهای وسیعی از خاک غزه را پاکسازی کرده است.
در اسرائیل، بازگشت گروگانها میتواند عصبانیت مردم از بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، و دولت او را که به دلیل ناکامی امنیتی ۷ اکتبر و مهلکترین روز تاریخ این کشور شکل گرفته، تا حدی فروبنشاند.
اما چهرههای تندروی دولت تهدید کردهاند که اگر جنگ علیه حماس از سر گرفته نشود، از سمتشان استعفا میدهند که باعث شده نتانیاهو بین خواسته واشینگتن مبنی بر پایان دادن به جنگ و خواسته متحدان سیاسی خود در داخل تحت فشار قرار بگیرد.
درصورت ازسرگیری جنگ، ممکن است دهها گروگان در غزه گرفتار بمانند.
تبعات برای خاورمیانه
جنگ در خارج از غزه برای کل منطقه تبعاتی داشت و باعث رویارویی با حزبالله لبنان شد که تحت حمایت تهران قرار دارد. همچنین اسرائیل برای اولینبار و بهطور مستقیم با دشمن اصلی خود، ایران، درگیر شد.
رویترز نوشته است که بیش از یک سال از شروع جنگ میگذرد و خاورمیانه دگرگون شده است. جمهوری اسلامی که میلیاردها دلار برای تشکیل شبکه گروههای شبهنظامی در اطراف اسرائیل هزینه کرده بود، نابودی «محور مقاومت» خود را به نظاره نشست و نتوانست در دو حمله موشکی بزرگ خود به اسرائیل خسارت چندانی به این کشور وارد کند.
حزبالله که زرادخانه موشکی عظیم آن بهعنوان بزرگترین تهدید علیه اسرائیل شناخته میشد، با کشته شدن رهبران ارشد و از بین رفتن بیشتر موشکها و زیرساختهای نظامی خود با شکست مواجه شده است.
در ادامه، رژیم کهنهکار اسد در سوریه سرنگون شد. بدین ترتیب، یکی دیگر از متحدان اصلی جمهوری اسلامی از دور خارج شد.