شواهد نشان می‌دهد که تلاش‌های مستمر پکن برای واردات بی‌رویه غلات و تولید حداکثری محصولات کشاورزی در سال‌های اخیر باعث افزایش قیمت‌های جهانی مواد غذایی و تضعیف امنیت غذایی شده است.
بیش از ۲۵۰۰ سال پیش، یک راهبردشناس نام‌دار چینی از آغاز جنگ‌های تجاری- جنگ‌های غذایی، به‌طور خاص- برای سلطه بر سایر کشورها صحبت کرد.
به گفته کارشناسان این همان سناریوی مشابهی است که رژیم کمونیستی چین درنظر دارد به واسطه امنیت غذایی بر جهان سلطه یابد. قانون‌گذاران آمریکایی در جلسه استماع روز چهارشنبه، بیست‌وهفتم مارس با محوریت «خطری که چین به کشاورزی آمریکا تحمیل می‌کند» درباره آن بحث کردند.
بزرگترین تولیدکننده و وارد کننده غذای جهان
براساس گزارشی از وب‌سایت اطلاعات سرمایه‌گذاری اینویستو پدیا، چین یکی از بزرگترین تولیدکننده‌های غلات جهان است که در دهه‌های اخیر به طور گسترده‌ای به واردات مواد غذایی نیز روی آورده است و آمریکا نیز به دلیل داشتن بازده بالای محصولات و زیرساخت‌های توسعه یافته کشاورزی، بزرگترین صادرکننده مواد غذایی جهان به شمار می‌رود.
با این حال چین تنها به واردات اکتفا نکرده است و به خرید گسترده زمین‌های کشاورزی آمریکا و کارخانجات تولید مواد غذایی در این کشور و برخی مناطق دنیا دست زده است.
چین تا سال ۲۰۱۵ با خرید زمین‌های کشاورزی در ۳۳ کشور دنیا، بزرگترین خریدار زمین‌های کشاورزی در جهان به شمار می‌آمد.
هر چند بعد از ۲۰۱۵، آمارهای مشخصی از روند خرید زمین‌های کشاورزی به طور عمومی منتشر نشده است، اما با توجه به تمرکز بیش از پیش اعضای حکومت کمونیستی چین بر افزایش واردات و تولید محصولات کشاورزی، در سال‌های اخیر به نظر می‌رسد که روند خرید زمین‌های کشاورزی افزایش قابل توجهی داشته است.
خرید زمین‌های کشاورزی آمریکا، مساله امنیت ملی
همچنین موضوع خرید زمین‌های کشاورزی آمریکا توسط چین، بیش از پیش موجب نگرانی مقامات آمریکایی شده است.
به گفته مقامات آمریکایی، پکن به دنبال کنترل زنجیره مواد غذایی آمریکا است.
به گفته کریستی نوم، فرماندار داکوتای جنوبی، اتباع چینی تابستان گذشته با وزارت کشاورزی و منابع طبیعی ایالت داکوتای جنوبی تماس گرفته و «برای ملاقات حضوری و بازدید از تأسیسات و گفت‌گو درباره نحوه پردازش و تولید مواد غذایی ما ابراز تمایل کردند.» او افزود که کارکنانش امکان ملاقات حضوری را رد کردند و چند روز بعد از طریق وزارت امور خارجه متوجه شدند که چینی‌های مذکور جاسوس‌هایی بودند که «سعی داشتند مالکیت معنوی و مشخصه‌های ژنتیکی محصولات ما را به سرقت ببرند.»
او گفت شخصاً شاهد بوده که چینی‌ها به خرید شرکت‌های کودسازی، شرکت‌های فراوری مواد غذایی و اکنون زمین‌های کشاورزی روی آورده‌اند.
او ادامه داد: «اگر آمریکا نتواند غذای خودش را تأمین کند و ما مجبور شویم که برای سیر کردن شکم خود به دست مردمان دیگر کشورها چشم بدوزیم، با مشکل امنیت ملی مواجه خواهیم شد. کشوری که غذای ما را تأمین می‌کند، کنترل ما را به دست خواهد گرفت.»
اعضای کمیته کشاورزی مجلس نمایندگان آمریکا در رابطه با تهدید حزب کمونیست چین به اجماع دوحزبی رسیدند. قانون‌گذاران هردو حزب در طول جلسه بارها گفتند که «امنیت غذایی مترادف امنیت ملی است.»
جاش گکل، رئیس اتحادیه سویای آمریکا، درباره سلطه چین به‌عنوان مقصد صادراتی کشاورزان سویای آمریکا با قانون‌گذاران صحبت کرد.
چین بیش از نیمی از کل صادرات سویای آمریکا را در جریان سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۳ یا از ۱ سپتامبر ۲۰۲۲ تا ۳۱ آگوست ۲۰۲۳ خریداری کرده است. ارزش این تولیدات در سال ۲۰۲۳ به ۳۲.۶ میلیارد دلار می‌رسید که چین ۱۸.۸ میلیارد دلار از آن را خریداری کرد. دومین مقصد بزرگ سویای آمریکا حدود ۳.۳ میلیارد دلار خرید داشته است.
به گفته او «مقیاس عظیم تقاضای چین برای سویا- بیش از ۶۰ درصد از واردات جهانی سویا- قابل جایگزینی نیست. آقای گکل، ضمن تشریح سطح وابستگی کنونی کشور به چین، گفت: «از هرسه ردیف سویایی که در آمریکا کشت می‌شود، یک ردیف به دست چین می‌رسد.»
تهدید غذایی جهان چقدر جدی است؟
آندریا دورکین، کارشناس و مشاور اقتصادی در مقاله‌ای تحت عنوان «چگونه سیاست‌های چین می‌تواند امنیت غذایی جهان را تضعیف کند؟» نوشته است که سیاست‌های امنیت غذایی چین بخشی از محاسبات طولانی‌مدت و بزرگتر پکن است. اقدام پکن در ذخیره کردن کالاهای اساسی در سال‌های اخیر نوسانات قیمت را در بازار جهانی مواد غذایی تشدید کرده است. سیاست‌های پکن امنیت غذایی جهان را تحت تاثیر قرار داده است.
او افزوده است که پکن حق و وظیفه دارد که امنیت غذایی جمعیت را تضمین کند. با این حال استراتژی میل چین می‌تواند الگوهای تجارت را تغییر دهد، ذخایر مواد غذایی اصلی جهان را کاهش دهد و بر قیمت‌های جهانی مواد غذایی تاثیر بگذارد. بنابراین سایر کشورها حق دارند که بپرسند آیا سیاست‌های چین امنیت غذایی شهروندان کشورهای دیگر را تضعیف می‌کند یا خیر؟
او در این مقاله با آوردن مثالی از تجربه برزیل و آرژانتین از سوی چین توضیح داده است که آرژانتین به دلیل افزایش بی‌رویه خرید گوشت گاو از سوی چین مجبور شد که به طور موقت صادرات گوشت گاو را ممنوع کند تا از افزایش قیمت گوشت گاو در داخل کشورش و جلوگیری از کمبود در عرضه گوشت جلوگیری کند. صنعت گوشت گاو برزیل برای پاسخ به تقاضای خرید چین، کشتار بی‌رویه گله‌های گاو در این کشور را آغاز کرد که این کار باعث شد تا برای مدتی طولانی دچار کمبود عرضه گوشت شود. در نهایت بازارهای جهانی به مدت دو سال با مشکل کمبود گوشت گاو بدون چربی و افزایش قیمت گوشت گاو مواجه شد.
برزیل یکی از بزرگترین کشورهای تولیدکننده و واردکننده مواد غذایی در دنیا است که به واردات مواد غذایی از چین وابسته است.
عرضه جهانی غلات نیز وضعیت مشابهی را تجربه می‌کند و کشورهای وارد کننده غلات نگران کمبود عرضه و افزایش قیمت‌های جهانی هستند.
سیاست پکن در ذخیره‌سازی غلات جهان
رسانه‌های تحلیل بازار و اقتصاد در گزارش‌هایشان اعلام کردند که تا سال ۲۰۲۲ چین، بیش از نیمی از گندم جهان، ۶۰ درصد برنج و ۶۹ درصد ذرت جهان را ذخیره کرد، این بخشی از غلاتی است که چین از سال ۱۹۹۰ تا به امروز ذخیره کرده است، در حالی‌که جمعیت چین معادل ۲۰ درصد جمعیت جهان است و چنین جمعیتی به چنان حجم وسیعی از غلات نیاز ندارد، اما مقامات پکن اعتقاد دارند که با کنترل مواد غذایی می‌توانند کنترل مردم را در دست بگیرند و هر چه جمعیت بیشتری از مردم برای سیر کردن شکمشان به دیگران نیاز داشته باشند، بیشتر به آن‌ها وابسته خواهند شد.
شی جین‌پینگ، دبیر کل حزب کمونیست چین در آوریل ۲۰۲۱ اعلام کرد که «امنیت غذایی، یکی از ارکان امنیت ملی است.»
جنگ غذایی، جنگ نامتقارن
اداره ذخایر غلات و مواد غذایی هِه‌بِی، در حومه پکن، از تعاریف راهبردشناس چینی به‌عنوان اولین درس‌نامه تاریخی «جنگ غذایی» یاد کرده است.
برای نمونه، دوک شهر شی پوشیدن لباس‌های نخی را رواج داد. شهروندان شی شروع به خرید نخ از دو ایالت همسایه، لو و لیانگ، کردند که باعث افزایش قیمت نخ شد. بدین ترتیب، این‌دو ایالت کشاورزی را رها کردند و تمرکزشان را برای سودآوری روی تولید نخ گذاشتند.
اما یک سال گذشت و شی از خرید نخ دست برداشت و تجارت خود را با لو و لیانگ که دیگر نمی‌توانستند شکم شهروندان خود را سیر کنند، قطع کرد. بسیاری از مردمان لو و لیانگ به شی مهاجرت کردند. سه سال بعد، لو و لیانگ بدون جنگ تحت کنترل شی درآمدند.
در مقاله اداره ذخایر غلات و مواد غذایی هِه‌بِی که از جنگ غذایی به‌عنوان نوعی «جنگ‌افزار نامتقارن» یاد شده، آمده است که «جنگ غذایی یک جنگ جایگزین است که عمدتاً با سلطه طولانی‌مدت و گرسنگی دادن به رقیب انجام می‌گیرد. سلطه‌گر برای دستیابی به اهداف خود از طریق قطع منابع غذایی، محدود کردن تجارت غذا، از بین بردن انبار مواد غذایی و مصادره جیره غذایی مردم به ایجاد قحطی، هرج‌و‌مرج و ناآرامی تصنعی دامن می‌زند.»
کارشناسان معتقدند که سیاست‌های چین در واردات بی‌رویه در افزایش قیمت‌های جهانی مواد غذایی به ویژه غلات در سال‌های قبل قبل و بعد از جنگ روسیه و اوکراین نقش داشته است.
