دو روز از کشته شدن والی/استاندارد طالبان در دفتر کارش در بلخ میگذرد و در این مدت گمانهزنیها درباره نقش گروه حقانی در این حمله انتحاری ادامه دارد، درحالیکه درباره نقش گروه داعش در این حمله نیز شک و شبهاتی وجود دارد.
دوربینهای داخلی ولایت/استانداری بلخ مردی را با پیراهن و تنبان محلی را نشان میدهد که به سوی بخش اداری ولایت میرود. منابع طالبان این شخص را انتحارکننده معرفی میکنند. طالبان میگویند که داوود مزمل والی طالبان برای ولایت بلخ روز پنج شنبه در پی حمله انتحاری در دفترش کشته شد.
صرف غذا قبل از ترور
رحمتاله نبیل، رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان، یک ویدئو و تصویر در توییترش از «خدایداد با اسم جهادی ملا ابراهیم صدر» منتشر کرده است که در آن محمد داوود مزمل با هیئتی از طالبان که به مزار آمدهاند، در حال غذا خوردن هستند. در این ویدیو ملا برادر و ملا ابراهیم صدر دیده میشود. این مقام بلندپایه پیشین میگوید که این کلیپ تصویری مربوط به قبل از حمله به داوود مزمل است.
تعدادی از کاربران افغانستان در واکنش به انتشار ویدیو میگویند که ملا مجیباله انصاری، امام جماعت هرات نیز قبل از اینکه در حمله انتحاری کشته شود با ملا برادر غذا خورده بود، درحالیکه در این ویدیو نیز مزمل قبل از کشته شدن با ملا برادر غذا خورد.
رسانهها گزارش میدهند که محمد داوود مزمل از اعضای شورای هلمند طالبان و از افراد نزدیک به ملا اختر محمد منصور بود. رهبر پیشین طالبان که چند سال پیش در هنگام بازگشت از ایران در بلوچستان پاکستان توسط حمله پهپادی امریکا کشته شد.
ساعاتی پس از کشته شدن مزمل، سفارت جمهوری اسلامی در کابل این حمله را محکوم کرد و تروریستی خواند.
رسانههای افغانستان به نقل از منابعی از افغانستان گزارش دادهاند که داوود مزمل روابط بسیار نزدیکی با جمهوری اسلامی و در راس آن سپاه پاسداران داشت و زمانی که وی والی طالبان در ننگرهار بود، بارها با دیپلماتهای ایرانی در کنسولگری جمهوری اسلامی دیدارهایی داشت.
رحمتاله نبیل به رسانه آمو گفته است که «درحالیکه داوود مزمل با اختر منصور، رهبر سابق طالبان، شبکهی مشترک قاچاق مواد مخدر به ایران داشتند، اما به دلایل قومی با ملا هبتاله نزدیکتر بود. هردوی اینها از قبیله نورزی هستند.»
این رسانه افزوده است که «محمد صادقی، سرپرست کنسولگری ایران در جلالآباد، در ۲۹ میزان سالپار (۲۹ مهر پارسال) با داوود مزمل، والی ننگرهار در آن زمان دیدار کرده بود. رسانهها آن زمان گزارش داده بودند که در این دیدار آقای صادقی، هدیهای را برای والی طالبان دادهاست.»
اختلافات درونی طالبان
ملا هبتاله پیش از اینکه مزمل را به ولایت بلخ منصوب کند، قدرتاله ابوحمزه، والی گروه حقانی برای بلخ را برکنار کرد که به گفته آگاهان باعث کشمکشهای درونی در میان طالبان شد.
در هفتههای اخیر نیز خبرهایی از افزایش اختلافات میان گروه حقانی و در راس آن سراجالدین حقانی، رهبر این گروه با هبتاله، رهبر طالبان در رسانهها منتشر میشود اما هنوز مشخص نیست که این ترور با مسئولیت حقانی انجام شده باشد، درحالیکه رسانهها به نقل از صفحه اینترنتی خبرگزاری اعماق وابسته به داعش گزارش میدهند که این گروه مسئولیت حمله به مزمل را برعهده گرفته است، اما بررسی گزارشگر اپک تایمز نشان میدهد که هیچ شواهدی مبنی بر مسئولیت داعش در این حمله وجود ندارد؛ چون منابع وابسته به داعش از جمله تنها صفحه فعال اینترنتی خبرگزاری اعماق، خبری در این مورد در صفحهاش منتشر نکرده است، حتی مطالب این صفحه بعد از سال ۲۰۱۸ بروز نشده است.
هیچ صفحه اینترنتی منسوب به خبرگزاری اعماق یا داعش در شبکههای اجتماعی نیز فعال نیست.
حقانی در پی حذف عوامل ایران؟
علی سجاد مولایی تحلیلگر ایرانی در یادداشتی برای روزنامه هشت صبح نوشته است: «در چند ماه اخیر تنشهای لفظی میان جبهه حقانیها و کندهاریها اوج گرفته بود. شبکه حقانی به دلایل متعدد، از جمله داشتن رابطه با سرویسهای اطلاعاتی بیرونمرزی، دوست ندارد که چهرههای طرفدار ایران در کابینه گروه طالبان حضور داشته باشد. چنین موضوع این فرضیه را تقویت میکند که شاید دست شبکه حقانی در پشت این قضیه باشد. پیش از این نیز ملا صدر ابراهیم از دو مورد سوءقصد نجات یافته بود.»
مقامات جمهوی اسلامی ایران بارها نه به طور علنی بلکه غیرمستقیم نگرانیهای خود را درباره قدرتگیری هر چه بیشتر گروه حقانی در برابر طالبان به رهبری ملا هبتاله نشان دادهاند.
آنتونیو جیستوزی، استاد دانشگاه در تحلیلی درباره نقش ایران در میان طالبان برای بیبیسی نوشته است که هر چند ایران در کنار روسها و پاکستانیها در ماههای منتهی به سقوط کابل، کمک زیادی به پیشروی طالبان کرد اما نگران قدرت گرفتن حقانی در افغانستان است.
الوهابیت یکی از شبکههای تحلیلی وابسته به جمهوری اسلامی درباره جریانشناسی گروه حقانی در افغانستان نوشته است که اطلاعاتی در خصوص روابط شبکه حقانی با برخی گروههای تروریستی در شرق کشور (ایران) از جمله جیشالعدل وجود دارد که تهدیدات امنیتی علیه ایران در مناطق و استانهای مرزی داشتهاند. همچنین این گروه حملات متعددی به شیعیان و مخصوصا هزارههای افغانستان کردهاند.
به ادعای آنتونیو جیستوزی، جیشالعدل گروهی متشکل از بلوچهای ایرانی مسلح مخالف جمهوری اسلامی ایران است.
ولایت بلخ یکی از ولایتهای شمالی استراتژیک افغانستان است که هممرز با شهر ترمز در ازبکستان است. بندر حیرتان شهر مزار در مرز با ازبکستان از مناطق اقتصادی مهم افغانستان به شمار میرود. در طول دههها جنگ در افغانستان، تسلط بر این استان، اهمیت کلیدی برای گروههای درگیر در جنگ افغانستان داشت.
گفته میشود که گروه حقانی از حمایت استخبارات پاکستان و رژیم کمونیستی چین برخوردار است و در پستهای کلیدی نظامی طالبان و منابع درآمدی امارت اسلامی تسلط دارد.