فستینگ یا روزهداری مقطعی میتواند بهعنوان یک مداخله زودهنگام و مؤثر در سبک زندگی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ عمل کرده و فرد را از مصرف داروهای دیابت بینیاز کند.
مطالعه جدیدی که روز جمعه انتشار یافت نشان میدهد که نقش فستینگ یا روزهداری مقطعی در کنترل قند خون مؤثرتر از داروهای دیابت برای افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ است.
در این مطالعه، داوطلبانی که در برنامه روزهداری مقطعی ۵ به ۲ حضور داشتند- یعنی ۵ روز طبق عادت غذا میخوردند و ۲ روز کالری کمتری میگرفتند- نسبت به کسانی که داروهای استاندارد دیابت را مصرف میکردند، سطح قند خون بهتری داشتند و بیشتر وزن کم کردند. این نشان میدهد که تغییر رژیم غذایی میتواند اقدام مؤثری برای مدیریت دیابت باشد.
نکات مهم و یافتههای کلیدی مطالعه
مطالعه اکتشافی درمان دیابت نوع ۲ ناشی از اضافه وزن و چاقی که در قالب یک کارآزمایی بالینی تصادفی در ۹ منطقه از چین به انجام رسید، نقش روزهداری مقطعی را در کنترل قند خون بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع ۲ مورد ارزیابی قرار داد.
این کارآزمایی با حضور ۴۰۵ داوطلب انجام گرفت که به سه گروه تقسیم شدند: روزهداران مقطعی ۵ به ۲ با وعدههای غذایی جایگزین، مصرفکنندگان متفورمین و مصرفکنندگان امپاگلیفلوزین (داروهای دیابت نوع ۲).
روزهداران مقطعی ۵ به ۲ هر هفته دو روز بهصورت غیرمتوالی روزه میگرفتند و در طول هفته مواد غذایی کمکالری مصرف میکردند. مصرف کالری برای خانمها ۵۰۰ و برای آقایان ۶۰۰ واحد بود.
داوطلبان در پنج روز دیگر هفته مثل قبل صبحانه و ناهار میخوردند اما وعده غذایی شام خود را تغییر میدادند و مراقب میزان کالری دریافتی خود نیز بودند.
دستورالعمل جامع رژیم غذایی و ورزش به همراه آموزش عمومی دیابت از جانب متخصصان تغذیه و پزشکان پژوهشگر در اختیار داوطلبان قرار گرفت.
روزهداران مقطعی ۵ به ۲ طی ۱۶ هفته با کاهش قابلتوجه سطح هموگلوبین گلیکوزیله- عاملی کلیدی در کنترل قند خون- مواجه شدند. کاهش سطح هموگلوبین گلیکوزیله در روزهداران بهطور متوسط ۱.۹ درصد بود. این درحالی است که کاهش سطح هموگلوبین گلیکوزیله در گروه متفورمین و و امپاگلیفلوزین به ترتیب ۱.۶ و ۱.۵ درصد بوده است.
این مطالعه همچنین از کاهش وزن قابلتوجه کسانی خبر داد که بهطور مقطعی روزه میگرفتند. داوطلبان گروه ۵ به ۲ بهطور متوسط ۱۰.۵ کیلوگرم وزن کم کردند. در مقابل، گروه متفورمین و امپاگلیفلوزین به ترتیب ۶ و ۶.۵ کیلوگرم کاهش وزن داشتند.
این مطالعه نشان داد که رویکرد ۵ به ۲ میتواند بهعنوان یک مداخله زودهنگام و مؤثر در سبک زندگی بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ عمل کرده و فرد را از مصرف داروهای دیابت بینیاز کند.
روزهداری مقطعی و دیابت
روزهداری مقطعی به دلیل مزایای بالقوهای که درمدیریت گلوکز خون و بویژه در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ دارد، مورد توجه ویژهای قرار گرفته است. به گفته دکتر جیسون فونگ، متخصص برجسته در زمینه روزهداری مقطعی و نویسنده کتاب «کد دیابت»، محدود کردن میزان کالری دریافتی در روزهای خاصی از هفته به تثبیت سطح قند خون، بهبود حساسیت به انسولین و کاهش خطر عوارض مرتبط با دیابت کمک میکند.
روزهداری به بدن اجازه میدهد تا سطح انسولین را پایین بیاورد و چربیهای انباشته را برای بالا بردن سطح انرژی بسوزاند و میزان حساسیت به انسولین را بهبود بخشد. این یعنی سلولهای شما بهتر میتوانند از گلوکز استفاده کنند و سطح کلی قند خون را پایین بیاورند. مطالعهای در سال ۲۰۲۳ در ژورنال غدد درونریز و سوختوساز بالینی انتشار یافت که نشان میداد ۴۷ درصد از روزهداران مقطعی از دیابت رهایی یافتند.
دکتر فونگ در سخنرانی خود در کنفرانس «غذا برای تفکر ۲۰۲۳: مقابله با چالش چاقی و دیابت» گفت: «مسئله این است که به بدنتان استراحت دهید و بگذارید انرژی انباشته را بسوزاند. اگر انرژی انباشته زیادی دارید، استراحت دادن به بدن طبیعی است.»
مطالعه دیگری در سال ۲۰۲۲ در ژورنال بینالمللی غدد درونریز منتشر شد که نشان میداد روزهداری مقطعی نقش قابلتوجهی در بهبود سطح گلوکز و چربی خون و مقاومت به انسولین در بیماران مبتلا به سندرم متابولیک دارد. این مطالعه فراتحلیلی نشان داد که روزهداری مقطعی باعث کاهش گلوکز خون، هموگلوبین گلیکوزیله، سطح انسولین و وزن بدن میشود. محققان در این مطالعه نتیجه گرفتند که «روزهداری مقطعی اثرات درمانی خاصی بر گلوکز و چربی خون در بیماران مبتلا به سندرم متابولیک دارد و مقاومت به انسولین را به شکل قابلتوجهی بهبود میبخشد.»
یک رویکرد قابل مدیریت
روزهداری مقطعی ۵ به ۲ به واسطه ساختار قابل مدیریتی که دارد، نویدبخش است. این تکنیک به افراد اجازه میدهد که سبک زندگی نظاممند خود را در بیشتر روزهای هفته حفظ کرده و در عینحال از مزایای روزهداری استفاده کنند. این مطالعات از پتانسیل روزهداری مقطعی بهعنوان یک رویکرد عملی و غیردارویی در مدیریت دیابت نوع ۲ حکایت دارند که یک تکنیک منعطف برای بیمارانی است که به دنبال مداخلات مبتنی بر سبک زندگی هستند.
دکتر اندرو دمیدویچ، متخصص غدد مؤسسه جانز هاپکینز مدیسین، در ایملی به اپک تایمز گفت: «مطالعات انجامشده روی افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نشان میدهند که روزهداری مقطعی به کاهش وزن، بهبود کنترل قند خون و حتی بهبودی از دیابت منجر میشود. این بدان معنی نیست که روزهداری مقطعی در همه دیابتیهای نوع ۲ جواب میدهد و برای همه بیخطر است اما جزو زمینههای پژوهشی آیندهدار محسوب میشود.»
نکات کاربردی برای روزهداری مقطعی
دکتر دمیدویچ به کسانی که به روزهداری مقطعی علاقه دارند توصیه میکند که:
- بتدریج شروع کنید: اگر تازه شروع کردهاید، میزان کالری دریافتی خود را در ایام روزهداری بتدریج کاهش دهید. این کار به تنظیم بدن کمک کرده و فرایند تحول را آسانتر میکند.
- غذاهای مغذی بخورید: در ایام روزهداری از غذاهای کمکالری و مغذی استفاده کنید. مواد غذایی جایگزین مورد استفاده در این مطالعه، ترکیبات مغذی ضروری را فراهم میکردند و در عینحال کالری اندکی داشتند. شما میتوانید وعدههای غذایی مشابهی را تهیه کنید که حاوی پروتئینهای فاقد چربی، سبزیجات و چربیهای سالم باشند.
- هیدراته بمانید: نوشیدن آب زیاد بویژه در ایام روزهداری بسیار حائز اهمیت است. هیدراته ماندن به کنترل گرسنگی کمک کرده و عملکرد بهینه بدن را تضمین میکند.
- پیشرفت خود را زیر نظر بگیرید: برای زیر نظر داشتن میزان مصرف و احساسی که بعد از غذا خوردن دارید، از تکنیک یادداشتبرداری استفاده کنید. نظارت بر سطح قند خون، وزن و سلامت کلی به شما کمک میکند تا بفهمید روزهداری مقطعی چه تأثیری روی بدنتان داشته است.
- با متخصص مراقبتهای بهداشتی مشورت کنید: قبل از شروع رژیم غذایی جدید و بویژه اگر دیابت دارید، حتماً با یک ارائهدهنده مراقبتهای بهداشتی مشورت کنید. این افراد به شما مشاوره میدهند و تضمین میکنند که رژیم غذایی برای شما بیخطر است.
رعایت این نکات باعث میشود که روزهداری مقطعی قابل کنترل و مؤثرتر شود و به شما اجازه میدهد که از مزایای بالقوه آن در کنترل قند خون و سلامت کلی بهرهمند شوید.